نیم نگاه ایران به غرب در لغو کنفرانس «افق نو»

دیپلماسی ایرانی: هر چه که در ماه های واپسین دولت احمدی نژاد، جای تهدیدهای اسرائیل و اظهارات جنجالی نتانیاهو در مورد ایران، خالی بود و حتی انکار کننده هولوکاست نیز دیگر نطق های آتشینی در نکوهش اسرائیل ایراد نمی کرد، در نخستین ماه های آغاز به کار دولت روحانی این جای خالی ،جبران شد و بار دیگر مساله ایران و اسرائیل و تهدید های متقابل، بر سر زبان ها افتاد. نگرانی تل آویو از نزدیکی روابط ایران و غرب به دنبال روی کارآمدن یک رئیس جمهور میانه رو، از جمله دلایل نگرانی نتانیاهو و به تکاپو افتادن وی به شمار می رود.

نخست وزیر اسرائیل از همان زمانی که احمدی نژاد از حذف اسرائیل از نقشه جهان سخن گفت، با او سر ناسازگاری گذاشت و کار تا جایی پیش رفت که بارها تهدید نظامی را به طور جدی مطرح کرد و در مجمع عمومی سازمان ملل نیز نقاشی کشید تا برای سال ها سوژه خبرنگاران باشد.

به هر ترتیب در یک سال پایانی دولت احمدی نژاد، فشار تحریم ها بر اقتصاد ایران به اندازه ای شدت یافت که نتانیاهو نیز سرانجام از تهدید علنی به اقدام نظامی دست کشید و عقب نشست تا همانگونه که کاخ سفید متعهد شده بود، کار خود را پیش ببرد.

اما انتخاب حسن روحانی میانه رو در انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد، محاسبه های تل آویو را بر هم ریخت. بی بی که گمان می کرد فشار تحریم ها تا جایی پیش می رود که اقتصاد ایران فرو می پاشد و متعاقب آن برنامه های هسته ای تهران نیز متوقف می شود، حالا با سناریوی جدیدی مواجه بود که در آن نه تنها امکان لغو تحریم ها وجود دارد، بلکه از سرگیری روابط تهران – واشینگتن نیز محتمل است. آمریکا و متحدان اروپایی اش سعی دارند به نتانیاهو بقبولانند که این توافق ، منافع اسرائیل را تامین می کند، اما نتانیاهوی نگران دست به هر اقدامی می زند تا مانع لغو تحریم ها و عادی سازی روابط ایران با غرب شود. اما در مقابل اقدامات تند تل آویو، تهران بر دنبال کردن رویکرد میانه رو تاکید دارد.

در آستانه مجمع عمومی سازمان ملل در ماه گذشته، اسرائیل اعلام کرد یک جاسوس ایرانی را دستگیرد کرده که برای جمهوری اسلامی اطلاعات جمع آوری می کرده است. نتانیاهو نیز سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل ده ها بار به نام ایران اشاره کرد و مدعی شد جهان نباید در دام ایران بیفتد. نخست وزیر اسرائیل بار دیگر مدعی شد روحانی گرگی در لباس میش است. او چند روز بعد به زبان فارسی متوسل شد تا پیام خود را به مردم ایران برساند اما تصور او در مورد نوع پوشش ایرانیان به اندازه ای تمسخر آمیز بود که کمپینی علیه نتانیاهو در ایران به راه افتاد.

اما تمامی این اقدامات نتانیاهو که به تعبیر تحلیلگران خود را به در و دیوار کوبیدن است، در شرایطی انجام شد که رئیس جمهور ایران سعی کرد تصویر احمدی نژاد را از اذهان عمومی پاک کند. او در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل از نفی اسرائیل و هولوکاست سخن نگفت و در مقابل تمامی اظهارات نتانیاهو، واکنشی سنجیده داشت.

اما جدید ترین اقدام روحانی در جهت تعدیل تنش ها در همه زمینه ها از جمله اسرائیل،لغو کنفرانس سالیانه ضد اسرائیلی است. این کنفرانس تحت عنوان «افق نو» ، در دوران ریاست جمهور احمدی نژاد برگزار می شد و نادر طالب زاده، دبیر این کنفرانس لغو آن را یک فاجعه و اشتباهی بزرگ تبدیل کرده است. با این حال به نظر می رسد تهران نیز همانند واشینگتن در تلاش برای تعدیل نگرانی های امنیتی کشورهای منطقه در مورد چشم انداز از سرگیری روابط ایران – آمریکا و توافق هسته ای است.

طالب زاده در گفت و گو با فارس تاکید کرده است که این کنفرانس یکی از مهمترین کنفرانس های ضد اسرائیلی در ایران به شمار می رود که در آن بیش از 60 متفکر ضد اسرائیلی از کشورهای دیگر شرکت داشتند.

با این وجود روحانی می گوید به دنبال خط مشی متفاوت در تعامل با جهان است. او بر میانه روی تاکید دارد و می خواهد روابط تهران با جامعه بین المللی را بهبود بخشد. آنچه که به نقل از روحانی در مورد اسرائیل در فضای مجازی منتشر می شود نیز گواهی بر این مدعاست. از سوی دیگر، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز می کوشد از تصویری که احمدی نژاد از ایران در مورد نفی هولوکاست ارایه داده بود، فاصله بگیرد.

وب سایت دیده بان در مورد لغو این کنفرانس می نویسد، وزیر خارجه ایران با برگزاری کنفرانس« افق نو »موافقت نکرده چرا که بر این باور است از این طریق اقدامات روحانی تضعیف می شود.

مئیر جاودانفر؛ تحلیلگر امور ایران در اسرائیل می گوید: لغو این کنفرانس، یک رفتار معنادار است. به گمان من، روحانی به دلایل مختلفی این اقدام را انجام داده که یکی از آنها تقویت موضع ایران در مذاکرات هسته ای با گروه 1+5 و آمریکاست.

این درحالی است که فستیوال فیلم مرتبط با افق نو نیز لغو شده است. احمد اسفندیاری، معاون امور بین الملل بسیج در گفت و گو با فارس این نکته را خاطرنشان کرده است که شایعاتی در مورد لغو فستیوال فیلم مرتبط با این کنفرانس مطرح است. به گفته وی، اینکه این کنفرانس به دلیل تعدیل تنش ها بین ایران و آمریکا لغو شود، دردآور است.

به نظر می رسد با وجود اینکه همچنان در نماز جمعه شعار مرگ بر آمریکا و اسرائیل سر داده می شود و ریشه های خصومت ایران با آمریکا و اسرائیل همچنان پابرجاست،روحانی می کوشد از اقدامات تحریک آمیزی نظیر کنفرانس ضد اسرائیلی افق نو، که با شعار های دولت تدبیر و امید به منظور تعدیل تنش ها و بهبود روابط در تضاد است، جلوگیری کند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10