آیا بشار تمام تسلیحات را تحویل خواهد داد؟

دیپلماسی ایرانی: مقامات امریکایی می گویند که به نظر می رسد سوریه در حال انتقال تسلیحات شیمیایی خود به تعداد محدودی مکان های متمرکز است که نشان می دهد سوریه برای همکاری با تلاش های بین المللی برای امحای سریع تمام زرادخانه شیمیایی خود آماده می شود.این نقل و انتقالات در روزهای اخیر که در ابتدا موجب این نگرانی شد که مقامات سوری در حال تلاش برای پنهان کردن بخشی از ذخایر خود هستند، در عوض نشان داد که این تسلیحات در پی سفر هفته گذشته تیم بازرسان به سوریه در حال کاهش است.

این اقدام خوشبینی محتاطانه ای را میان مقامات امریکایی بر سر چشم انداز امحای سریع زرادخانه شیمیایی سوریه به وجود آورده است. هفته گذشته بود که مقامات سوری فهرست اولیه ای را از تسلیحات شیمیایی و سایت های ذخیره سازی آن را ارائه کردند؛ لیستی که امریکایی ها آن را با وجود نقصان دقیق توصیف کردند.

مقامات امریکایی می گویند که این لیست شامل صدها تن مواد اولیه عامل اعصاب سارین، VX و عجیب تر از همه رایسین است. رایسین ماده بسیار کشنده سمی است که از دانه های کرچک به دست می آید.

یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه که از جزئیات طرح امحای ذخایر شیمیایی سوریه آگاهی دارد می گوید: "علائم امیدوار کننده ای وجود دارد اما ما هنوز در اولین هفته اجرای این فرایند هستیم."

مقامات امریکایی با همکاری همتایان روس خود آماده اجرای برنامه ای مرحله به مرحله هستند که به گفته آنها اکثر ظرفیت تولید تسلیحات شیمیایی سوریه را ظرف چند هفته از بین می برد.

این برنامه نابودی فیزیکی تجهیزات تولیدی و سپس استفاده از ابزار ضدعفونی کننده را برای ختنثی کردن عوامل شیمیایی هدف قرار داده است.

با این حال برخی مقامات نگران موانع احتمالی پیش رو از جمله احتمال تغییر نظر سوری ها و فریب بازرسان از سوی آنها هستند. علاوه بر این دولت اوباما هنوز با دولت دیگری برای انتقال مواد اولیه سارین به آن کشور جهت نابودسازی به توافق نرسیده است.

یکی از مقامات وزارت خارجه می گوید:"ممکن است این طرح به طرق مختلفی از مسیر خود خارج شود اما ما برای موافقیت تحت هر دو شرایط ایده آل و دشوار برنامه ریزی کرده ایم."

مقامات امریکا و روسیه در مذاکرات ماه گذشته خود در ژنو به چارچوبی برای نابودی ذخایر هسته ای سوریه دست یافتند. دولت اوباما در آن زمان اقدام نظامی علیه دولت بشار اسد را به اتهام حمله 21 آگوست با گاز سارین در شرق دمشق را که موجب مرگ هزار شهروند سوری شد، در سر داشت.

از آن زمان متخصصان فنی روسیه و امریکا که برخی سابقه همکاری برای امحای تسلیحات پس از دوران جنگ سرد را داشتند برای اجرای این ماموریت در سوریه به توافقاتی دست یافتند. یک مقام امریکایی می گوید اولویت اول نابودی سریع مولفه های کلیدی برنامه تسلیحات شیمیایی سوریه است.این برنامه با اسقاط کردن تجهیزاتی که برای تولید و ترکیب کردن مواد اولیه عامل اعصاب استفاده می شوند آغاز خواهد شد.

یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه می گوید:"این کار نسبتا ساده است: شما به چندین بولدوزر و ماشین های تخریب کننده احتیاج دارید. این کار می تواند توسط خود سوری ها و تحت نظارت بین المللی انجام شود."

راه ساده دیگر انبار یا دفن کردن مقادیر زیادی الکل است که به عنوان اخرین ماده افزودنی برای ساخت سارین استفاده می شود. چالش دشوار دیگر از بین بردن دیگر اجزای اصلی تشکیل دهنده سارین است؛ مایعات بسیار خورنده شیمیایی که برای انسان و محیط زیست خطرناک است.

روس ها و امریکایی ها پیشنهاد تامین تجهیزات و تخصص لازم را ارائه کرده اند. یک مرکز تخصصی شیمیایی-بیولوژیکی ارتش امریکا هم واحد سیاری را ایجاد کرده است که در دو کانتیر استاندارد جای می گیرد و می تواند مواد اولیه سارین را به اجزای کمتر خطرناک تبدیل کند.

دولت اوباما امیدوار است که بتواند بخش اعظم مواد اولیه را برای خنثی سازی از سوریه خارج کند. بخش کوچکی از موشک ها و کلاهک های موجود در زرادخانه سوریه هم احتمالا در خود این کشور نابود خواهد شد. آنطور که تخمین زده می شود سوریه قریب 300 تن گاز خردل، عامل شیمیایی دیگری که در جنگ جهانی اول به کار رفت را در اختیار دارد.

دو مقام امریکایی که با برنامه تسلیحاتی سوریه آشنایی دارند تائید کرده اند که سوریه "رایسین" تولید کرده است؛ ماده کشنده ای که قانون معاهدات تسلحات شیمیایی و بیولوژیکی را نقض کرده است.

وظیفه نابودی کلاهک های پرشده با سارین احتمالا برای چندین ماه به طول خواهد انجامید. اما مقامات امریکایی مطمئن هستند که اخرین موشک ها و راکت ها تا اخر ژوئن از بین خواهند رفت.

این مقام ارشد وزارت خارجه می گوید:"تعهد روسیه در این زمینه اهمیت زیادی دارد.واضح است که آنها متوجه اهرم فشاری که روی دولت سوریه دارند شده اند. ما از آنها انتظار داریم که از این اهرم استفاده کنند."

با تمام پیشرفت های صورت گرفته برخی کارشناسان معتقدند بعید است که اسد اصلی ترین و استراتژیک ترین سلاح خود را برای مقابله با دشمنی قدرتمند به نام اسرائیل کاملا نابود کند. آنها می گویند ممکن است اسد هم مانند صدام برخی مدارک درباره برنامه تسلیحاتی خود را از بازرسان مخفی کرده باشد.

واقعیت پیچیده این است که اسد می تواند از حقی که کنوانسیون تسلیحات شیمیایی برایش فراهم کرده است برای خنثی سازی تلاش های سازمان پیشگیری از تسلیحات شیمیایی استفاده کند.

با این حال کارشناسان معتقدند با وجود این پیچیدگی باید از این فرصت برای نابود کردن یکی از بزرگترین زرادخانه های شیمیایی دنیا استفاده کرد که این موضوع می تواند گشایشی در موضوع کنترل تسلیحات بین المللی باشد.

جوزف کرینکیون نویسنده چندین کتاب درباره تسلیحات کشتار جمعی می گوید:"البته که نابود کردن تسلیحات شیمیایی سوریه دشوار است اما این کار شدنی است و ما باید سعی کنیم. کار تا به اینجا از آن چیزی که پیش بینی می شد بهتر پیش رفته است. اسد اکنون حاضر به همکاری در این کار شده است."

منبع: واشنگتن پست