تهران حماسی دیگر می‌سازد

دیپلماسی ایرانی: جنبش حماس این روزها واقعا در وضعیت سختی به سر می برد، شاید به زودی شاهد موجی از استعفاها و کنار گذاشتن ها باشیم که ممکن است بارزترین آن توسط خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی این جنبش که بخش بزرگی از رهبران حماس خواستار بررسی وضعیت او و وادار کردنش به استفعا هستند، صورت بگیرد.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، افراد نزدیک به رهبران حماس می گویند که در درون این جنبش جناح های تازه ای به وجود آمده است که درگیری با یکدیگر را آغاز کرده اند به ویژه شاخه کتائب عزالدین قسام که شاخه نظامی حماس محسوب می شود و برخی از شاهین های جنبش حماس آن را اداره می کنند که در راس آن محمود الزهار قرار دارد، این شاخه به مخالفت صریح با سیاست های خالد مشعل برخواسته است.

خالد مشعل پس از خروج از سوریه و حمایت از جریان مخالفان سوری سیاست دوری از ایران را برگزید و با آغاز دوران ریاست جمهوری اخوان المسلمین در مصر تلاش کرد که نبود حمایت سیاسی را با حمایت سیاسی مصر اخوان که حماس خود شاخه فلسطینی آن محسوب می شود، جبران کند. وی همچنین با انتقال دفتر خود از دمشق به دوحه رسما خود را در دامن قطری ها که حمایت تسلیحاتی و مالی از مخالفان در سوریه می کردند، انداخت که جدای از مخالفت هایی که در عرصه بین المللی برای او و سیاست هایش به وجود آمد در درون جنبش حماس نیز اختلافات تازه ای را رقم زد که با تضعیف جایگاه بین المللی قطر و سقوط حکومت اخوان در مصر به ضعیف ترین جایگاه خود در درون جنبش حماس تنزل پیدا کرده است.

به گفته منابع نزدیک به حماس این جنبش در حال حاضر خود را در خدمات دستورالعمل های دولت قطر می بیند که این وضعیت به هیچ وجه باب میل بسیاری از رهبران حماس نیست. امریکایی ها در گذشته انتظار داشتند که بتوانند از طریق قطر بر عملکرد سیاسی این جنبش تاثیر بگذارند. همچنین امریکایی ها انتظار داشتند که از طریق قطر بر اخوانی ها تاثیر بگذارند که اکنون با سقوط اخوان این ایده نیز دیگر مطرح نیست. به همین دلیل بسیاری بر این اعتقادند که از نقش قطر در منطقه به شدت کاسته شده و این کشور دیگر جایی در دستورالعمل منطقه ای امریکا در خاورمیانه ندارد.

در همین رابطه کمک های مالی قطر به جریان های متحد خود از جمله حماس نیز به شدت کاسته شده است. برای همین حماس در حال حاضر خود را بیش از هر جریانی آسیب دیده از تحولات منطقه می داند. چرا که از یک سو دیگر نه حمایت های مالی ایران و سوریه را دارد و نه از سوی دیگر مورد حمایت قطر است. به ویژه که دوحه نیز این روزها در حال افزایش فشارها به حماس و رهبران آن است و بیش از پیش تلاش می کند تا این جنبش را از محیط بیرونی اش منزوی نگه دارد.

منابع نزدیک به دوحه نیز می گویند که رهبران جدید قطر که بیشتر متمایل به فعالیت ها و اندیشه های فلسطینیان 1948 هستند بارها در دیدارهای مکرر و غیر علنی خود اعلام کرده اند که دیگر دستورالعمل سابق حکومت قطر را پیگیری نمی کنند و تمایلی ندارند که حمایت های مالی دست و دلبازانه سابق را از جریان های مختلف سیاسی خارجی ادامه دهند که حماس نیز از این قاعده مستثنی نیست.

به گفته این منابع بعد از تغییر سیاست های دولت قطر که با آمدن امیر تمیم وارد مرحله جدیدی شده است، خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس در چیزی شبیه حصر خانگی به سر می برد به گونه ای که نمی تواند با هیچ کس بدون حضور نیروهای امنیتی قطری یا افراد نزدیک به دولت قطر دیدار کند و این مساله باعث شده است تا نقش او در رهبری حماس شبه غایب باشد. در عین حال اخباری به گوش می رسد مبنی بر این که در غیاب رهبری او دعوا میان دوستان و رقبایش در درون حماس شدت گرفته است و بسیاری اعلام کرده اند که مشعل باید از دبیر کلی این جنبش استعفا دهد.

به اعتقاد ناظران مشعل در حال حاضر خود را در وضعیتی بسیار سخت می بیند از یک سو پل های پشت سر خود را به دلیل همراهی با مخالفان اسد و دوری از بشار اسد و حکومت وی خراب شده می بیند، از سوی دیگر در قاهره نیز با سقوط دولت اخوانی و اتهام هایی که به حماس برای دخالت در امور داخلی این کشور بعد از تظاهرات 30 ژوئن زده شده و آن را متهم به انجام کارهای خرابکارانه در مصر کرده اند، جایی برای آن قابل تصور نیست.

در مورد تهران نیز باید گفت که ایران در حال حاضر در حال همکاری با جریان هایی در درون حماس به غیر از مشعل است. اکنون کانال های ایران با رهبران کتائب عزالدین قسام برقرار است و از آن حمایت می کند.

برای همین بسیاری از ناظران پیش بینی می کنند که دوحه در صورتی به مشعل اجازه خروج می دهد که همچنان تحت کنترل آن باشد، در حال حاضر جایی که هم پایتختی اخوانی محسوب شود و هم حمایت های مالی قطر در آن در دسترس باشد، خارطوم، پایتخت سودان است اما آیا دولت سودان که خود درگیر ناآرامی های داخلی شده است، می تواند میزبان خالد مشعل شود؟

تحلیلگران بر این اعتقادند که در سایه حمایت های ایران از شاخه ای غیر از شاخه تحت کنترل مشعل در حماس و قهری که در قطر متوجه وی شده و همچنین اختلافاتی که بر سر بقای او در ریاست دفتر سیاسی حماس به وجود آمده، چاره ای برای مشعل جز استعفا باقی نمانده و وی در نهایت مجبور خواهد شد عرصه را برای رقیبانش خالی کند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11