پشت پرده توافق امریکا و روسیه بر سر سوریه

 مشرق – روزنامه واشنگتن پست آمریکا که ارتباط نزدیکی با مقامات کاخ سفید دارد، در گزارشی به جزئیات و حواشی توافق ژنو پرداخته است.

به گزارش مشرق، واشنگتن پست در حاشیه نگاری خود از مذاکرات فشرده جان کری و سرگئی لاوروف می نویسد: روند مذاکرات فشرده میان کارشناسان و هیئت های آمریکایی و روسی تا اواسط روز جمعه ادامه داشت اما منجر به توافق طرفین نشد.

اصرار جان کری برای ادامه مذاکرات تا حصول نتیجه

اگرچه دو طرف روس و آمریکایی در مورد محل و مقدار زرادخانه تسلیحات شیمیایی سوریه به نقطه مشترکی رسیده بودند، اما در مورد جزئیات طرح، از جمله نحوه جمع آوری و امحای آن باهم اختلاف نظر داشتند. برای طرف آمریکایی روشن بود که روسیه زیر بار قطعنامه شورای امنیت براساس فصل هفتم منشور ملل متحد نخواهد رفت و اجازه اعمال زور بر ضد سوریه را در صورت مخالفت این کشور با هرگونه توافق، نخواهد داد.

با ادامه این روند وجود اختلاف، لاوروف آماده بازگشت به مسکو می شود. اما در جلسه پس از ناهار، جان کری به لاوروف اطمینان می دهد که با هیئت همراهش تا هر زمان که نیاز باشد پای میز مذاکرات باقی خواهند ماند و حتی در صورت نیاز، صبح روز بعد نیز زودتر از برنامه برای ادامه گفتگوها بیدار خواهند شد.

واشنگتن پست سپس در خصوص چگونگی انشاء توافق نامه و امضای آن می نویسد: پس از اتمام مذاکرات در بعدازظهر شنبه و توافق برای از بین بردن سلاح های شیمیایی سوریه، کل متن توافق را طرف آمریکایی تنظیم می کند و طرف روس نیز بدون مطالعه آن، موافقت خود را اعلام می کند.

بی اطلاعی هیئت روس از طرح تنظیمی توسط جان کری

جان کری، آخرین اصلاحات را بر روی آی پد خود و در اتاقش انجام می دهد. به گفته یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه آمریکا، نسخه نهایی توافق نامه که روز یکشنبه ارائه می شود، بسیار متفاوت و تنها تامین کننده منافع آمریکا بود. اما در سوی مقابل مقامات روس نیز خواستار بازنگری و بررسی آن نشدند و تنها به تاکید بر این نکته که این طرح ایده آن ها بوده که از یکسال پیش مطرح می شد، بسنده کردند.

بشار اسد نیز که نماینده ای در ژنو نداشت، مجبور به سکوت در برابر این توافق شد. "علی حیدر" وزیر آشتی ملی سوریه در مصاحبه با خبرگزاری ریانووستی روسیه تنها به این موضع اکتفا می کند که "این توافق موجب خروج سوریه از بحران شد و بهانه ای را که می خواستند با آن به سوریه حمله کنند، از میان برداشت."

اما در مسکو، وزیر خارجه روسیه از اظهارنظر درباره مذاکرات ژنو خودداری می کند، اما روزنامه "کامرسانت" گزارش می دهد که هیئت روس، تا آخرین دقایق از موافقت آمریکا با نظارت و کنترل بین المللی بر سلاح های شیمیایی سوریه مطمئن نبودند. بدین ترتیب اگر در آخرین دقایق جان کری این موضوع را رد می کرد، تمام تلاش های روسیه از بین رفته بود.

واشنگتن پست در ادامه اشاره می کند که رسانه های روسی تلاش می کنند این توافق را یک پیروزی سیاسی برای دولت روسیه قلمداد کنند، حال آنکه برآیند حاصل از این توافق بیشتر به نفع آمریکا و اوباما تمام شد.

تلاش رسانه های روس برای پیروز جلوه دادن روسیه

"آلکسی پوشکوف" رئیس کمیته سیاست خارجی پارلمان روسیه این توافق را پیروزی پوتین در برابر اوباما می داند چراکه وی موفق به جلوگیری از جنگ شد و نیمی از جهان نیز در این مسابقه "طناب کشی" میان اوباما و پوتین، از رئیس جمهور روسیه حمایت کردند.

پوشکوف به این نکته اشاره ای نمی کند که علیرغم اینکه طرح روسیه موجب کنار رفتن سایه جنگ از سر سوریه شد، اما شواهد و پیگیری بحث های مطرح شده در جلسات کمیته های سنا نشان می دهد کنگره رویکرد چندان مثبتی به این جنگ نداشت و احتمال بسیار زیاد رأی به عدم دخالت نظامی در سوریه می داد که در گزارش های بعدی مشرق به دلایل آن پرداخته خواهد شد.

البته واشنگتن پست نیز تصریح می کند که هنوز برای نتیجه گیری از این توافق بسیار زود است و باید منتظر روزهای آینده ماند و دید که آیا این طرح در عمل موجب از بین رفتن سلاح های شیمیایی سوریه و رفع قطعی تهدید حمله نظامی خواهد شد یا خیر و آیا تأثیری بر جنگ داخلی سوریه خواهد داشت.

به گفته یکی از مقامات ارشد هیئت آمریکایی، پیش از آغاز گفتگوها در روز پنج شنبه، جان کری و لاوروف کنفرانسی خبری برگزار کردند که کری سخنرانی بسیار طولانی و مفصلی داشت و به اهداف این مذاکرات اشاره کرد، اما در سوی مقابل لاوروف بسیار کوتاه سخن گفت.

‫کری روز پنج شنبه در جلسه با کارشناسان تسلیحات شیمیایی که به همراه خود به ژنو آورده بود به بحث و بررسی سلاح های شیمیایی سوریه و گزارش های جوامع اطلاعاتی پرداختند و نتیجه این شد که هیئت آمریکایی با هر طرحی موافقت نخواهد کرد. طرح مورد موافقت آمریکا باید دارای چارچوب زمانی مشخص و منتهی به سازمان ملل باشد و باید برای جامعه جهانی و کنگره آمریکا نیز قابل قبول باشد.

هیئت آمریکایی ابتکار عمل مذاکرات را بدست گرفت

به گزاش مشرق، این مقام آمریکایی به واشنگتن پست گفت: مذاکرات هیئت های روس و آمریکایی با تاکید هر طرف بر مواضع خود ادامه پیدا کرد و این مسیری بود که به توافق منتهی نمی شد و باید از مسیر دیگری مذاکرات ادامه پیدا می کرد. ارزیابی های دو طرف فاصله بسیاری با یکدیگر داشت و باید اختلافات به نحوی حل و فصل می شد.

پس از اینکه هیئت روس محل مذاکرات را ترک کرد، جلسه هیئت آمریکایی تا نیمه های شب ادامه پیدا کرد و به این نتیجه رسیدند که طرح پیشنهادی دو صفحه ای لاوروف فرصتی بود تا آمریکا گفتگوها را در دست بگیرد. برهمین اساس تیم های کاری آمریکا، طرحی مفصل با چارچوب زمانی و برگرفته از کنوانسیون منع سلاح های شیمیایی طراحی کردند که تضمین آن نیز قطعنامه ای در شورای امنیت خواهد بود که روسیه نتواند آن را بصورت خودکار وتو کند.

شوک بان کی مون به لاوروف و تبریک اوباما به وزیر خارجه اش

همزمان با جلسه صبح جمعه لاوروف و کری با اخضر ابراهیمی، تیم های کارشناسی در سوی دیگر مشغول حل و فصل اختلافات در میزان سلاح های انباشت شده بودند و قرار براین بود که سندی قابل ارائه از توافقات به عنوان چارچوب اجرایی و با توافق دو طرف ارائه شود و هیئت آمریکایی نیز پذیرفت که این سند را تنظیم کند و تیم های کارشناسی نیز رفع اختلافات را ادامه دهند.

اما پس از ناهار، این شایعه و تهدید از طرف روس مطرح شد که هیئت روس ساعت 10 شب ژنو را ترک خواهد کرد.

این شایعه باعث شد کری به دیدن لاوروف برود و لاوروف در این دیدار به خبری فوری که در رسانه ها منتشر شده بود اشاره کرد که در آن "بان کی مون" دبیرکل سازمان ملل در جمعی گفته بود که اسناد و شواهد بدست آمده بازرسان نشان می دهد که سلاح های شیمیایی در سطح وسیعی در سوریه استفاده شده است و روز دوشنبه این مسئله به شورای امنیت گزارش خواهد شد.

آمریکایی ها متوجه تغییر موضع طرف روس شده بودند و لاوروف نیز نشست را ترک کرد و اعلام کرد که برای مشورت با مسکو باید به سفارت روسیه برود و ادامه گفتگوها در روز آینده برگزار می شود.

به گفته این مقام آگاه آمریکایی، پس از اعلام توافق بر سر چارچوب مورد نظر آمریکا در روز شنبه، اوباما در تماسی تلفنی به جان کری، به وی تبریک گفت.