به نام سلاح شیمیایی به کام تنش زایی میان ایران و غرب

دیپلماسی ایرانی: آیا منطقه خود را برای یک جنگ جدید آماده می کند؟ این سوالی است که این روزها ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده است. از آغاز بحران سوریه تاکنون، احتمال مداخله غرب در این بحران همواره وجود داشته است ولی حالا موضع گیری های غرب در مورد ورود نظامی به این بحران بیش از پیش واضح می شود. روز گذشته کشورهای غربی مسئولیت استفاده از سلاح های شیمیایی را به گردن دولت سوریه انداختند و این می تواند زمینه ساز این مداخله باشد. در مورد اهداف و نتایج طرح استفاده از سلاح های شیمیایی با محمد فرهاد کلینی، کارشناس ارشد مسائل استراتژیک، گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

چهارشنبه ۳۰ مرداد، مخالفان دولت سوریه، نیروهای ارتش بشار اسد را متهم به حمله با «گاز سمی» به محلی در حومه دمشق کردند. آنچه دولت سوریه رد کرده است. دبیر کل سازمان ملل گفته است از این خبر بهت زده شده و خواسته تا بدون هدر دادن وقت اجازه بازرسی از محل به بازرسان ملل متحد داده شود. آمریکا نیز گفته است نیروهای اطلاعاتی آن کشور در حال تحقیق در مورد این حمله هستند. وضعیت را از منظر سیاسی چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا این اتفاق به دلیل پیش روی های نیروهای دولتی سوریه است؟

گفته می شود که آقای اوباما و مشاوران عالیرتبه امنیت ملی آمریکا جلسه ای را در کاخ سفید برگزار کرده اند تا  گزینه های متفاوت را در قبال سوریه بررسی نمایند گویا یکی از این گزینه ها حمله نظامی آمریکا به سوریه است .البته مواضع چاک هیگل وشخص اقای اوباما تا حدودی در ارزیابی اولیه متفاوت بوده است و جمهوریخواهان تند رو از قبل فشار های را برای انجام مداخله محدود هوایی و غیر زمینی را پیشنهاد داده اند. از سوی دیگر احمد داوداغلو وزیر خارجه ترکیه روز شنبه اقدام شورای امنیت سازمان ملل در مورد حمله شیمیایی در سوریه را مطرح ساخت و در این خصوص کشورهای اروپایی را تشویق به همراهی در این خصوص کرد. قابل توجه است که دولت روسیه معتقد است مدارکی در دست دارد که بیانگر حمله شیمیایی از یکی از مناطق تحت کنترل مخالفان صورت گرفته است. به نظر می رسد که طرف های بین المللی در موضوع سوریه دارای برداشت برابر نیستند و تلقی برخی بر علیه دولت سوریه در حوزه تغییر شرایط و ورود یک پارامتر جدید برای بهره گیری اهداف ثانویه می باشند. سیاست سیاست است؛ وقتی در جای کم میاورند بدنبال جبران ان در صحنه دیگر هستند. متاسفانه این موضوع دلالت بر عدم امادگی برای رسیدن به یک تعامل سازنده بین طرفین است. خشونت در پی خشونت یعنی رسیدن به نقطه جوش وانفجار ودر این میان بایستی دید که سود حاصل از بی ثباتی به نفع کدام کشود و جریان است.

 چاک هیگل، وزیر دفاع آمریکا، امروز صبح، به خبرنگاران گفت پنتاگون توان نظامی خود را در آب های اطراف سوریه در حالتی دارد که اگر رئیس جمهوری ایالات متحده تصمیم به اجرای گزینه ای نظامی در مورد دمشق بگیرد، سربازان آماده اجرا باشند. آیا به نظر شما شرایط به لحاظ بین المللی به سمت مداخله نظامی در سوریه پیش می رود؟ تا چه اندازه احتمال دارد که غرب به لحاظ نظامی در سوریه درگیر شود؟

قبل از طرح مجدد موضوع استفاده از سلاح های شیمیایی در سوریه بنا به اعلام رسانه ها گویا پایگاه اسرائیلی «دبکا» که نزدیک به محافل نظامی و اطلاعاتی رژیم تل آویو است اعلام کرد یک طرح 11 بندی را ژنرال مارتین دمپسی رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا به خاورمیانه آورده است که یکی از اهداف آن آماده سازی آخرین مقدمات برای دخالت نظامی آمریکا در سوریه است. این موضوع سوال بر انگیز است و تند کردن شرایط همزمان با رایزنی های روسیه وامریکا برای برگزاری اجلاس ژنو 2 می تواند نتایج دیگری را تداعی کند. به عنوان مثال نقد کردن نتیجه جنگ محدود بدون در گیری وبراساس سایه تهدید یکی از احتمالات است. به هر حال تهدید بایستی انچنان واقعی جلوه کند که ترس درسوریه منجر به عقب نشینی و امتیاز دهی در ژنو شود.از طرف دیگر برای قضاوت حقیقی و براورد از یک جنگ جدید بایستی معادلات نظامی خارج از تخمین های سیاسی سخن بگوید و برای یک قضاوت نیاز به درک درست از جابجایی نیروهای نظامی و اطلاعات موجود در صحنه است. بر طبق برخی از اخبار فرماندهان ارتش آمریکا و نمایندگانی از انگلیس، فرانسه، آلمان، کانادا و ایتالیا همراه با متحدان غربی آن از کشورهای ترکیه، عربستان این روزها سومین نشست خود در اردن را برگزار می کنند با توجه به مطرح شدن حملات شیمیایی در حومه دمشق این اجلاس با مهم است زیرا محوراصلی این گفتگوها همکاری های امنیتی، نظامی و سیاسی در خصوص بحران سوریه است.

وضعیت در شورای امنیت به چه شکلی است؟ آیا امکان دارد که شورای امنیت مجوز مداخله در بحران سوریه را صادر کند؟ در غیر این صورت وضعیت به چه شکلی خواهد بود؟ در صورت مداخله غرب در بحران سوریه واکنش سوریه چه خواهد بود؟

سرگیی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه با همتای آمریکایی خود بر تضمین امنیت کارشناسان بین المللی جهت تحقیق درباره بکارگیری سلاح شیمیایی در ریف دمشق گفتگوی تلفنی داشته است. همزمان دولت روسیه خواستار همکاری دولت سوریه و مخالفان مسلح با بازرسان سازمان ملل و کارشناسان بین المللی به منظور تحقیق بیشتر در این مورد شده است. جالب است که برخی از کشورها بدنبال اجلاس شورای امنیت هستند وبرخی بدنبال اجلاس ژنو 2 واینگونه است که خط تمایز شکل می گیرد. خانم مرکل از مخالفت و مقاومت روسیه وچین در شورای امنیت گلایه دارد و بنظر نمی رسد که اجماع کافی در شورای امنیت پیرامون مجوز مداخله در بحران سوریه به تصویب برسد.

اخضر ابراهیمی نماینده ویژه سازمان ملل و اتحادیه عرب در گفتگو با رسانه ها اعلام کرده است که مخالفان و دولت سوریه هنوز آمادگی و تمایل برای آغاز گفتگوهای مسالمت آمیز را ندارند و درحالی که کشورهای جهان به مقدمات روند گفتگوهای ملی در سوریه چشم دوخته اند جریانات داخلی سوریه و رژیم صهیونیستی مخالف آغاز این تحول هستند. اگرچه نماینده ویژه سازمان ملل از معارضین سوری خواستار اتخاذ اقداماتی سازنده جهت برگزاری هرچه زودتر نشست ژنو دو و حل بحران در سوریه شده است ولی به نظر می رسد که اهداف برخی در کشورها ایجاب می نماید تا سیاست ترکیبی خود را در شرایط جدید اعمال کنند و ترکیب تهدید نظامی، مخالفت جریان مخالف، بهره گیری از فضا سازی رسانه ای وموضوع استفاده از سلاح های شیمیایی را در یک راستا تعریف کنند.

 واکنش ایران به این اتفاق را چگونه ارزیابی می کنید؟

وزارت خارجه کشورمان استفاده از سلاح شیمیایی را محکوم کرده و تحلیل ها بیانگر این است که سناریویی از پیش تعیین شده در حال اجرا است و همزمان با ورود بازرسان سازمان ملل برای مخدوش کردن شرایط توسط گروه های تروریستی وبرخی از حامیان انها است.

تا چه اندازه طرح مسئله استفاده از سلاح های شیمیایی را به تحولات منطقه به خصوص تغییر دولت در ایران مربوط می دانید؟

به نظر می رسد این موضوع بیش انچه که مربوط به تحولات سوریه باشد احتمالا یک سناریو تحمیلی از طرف برخی کشورهای عربی منطقه و رژیم تل اویو در جهت تشدید مناسبات روسیه و ایران با غرب خصوصا با امریکا است و این موضع بستگی به میزان هوشیاری در غرب دارد. شکست مذاکرات بندر بن سلطان در مسکو و نگرانی از حضور دولت جدید در ایران و تغییر محدود فضای بین المللی حساسیت نیروهای واسطه را برانگیخته است .

به لحاظ منطقه ای به خصوص در رابطه ایران و ترکیه این بحران تا چه اندازه می تواند تاثیر گذار باشد؟

بعد از تحولات جدید در مصر نوع روابط ایران وترکیه در مداری دیگر قرار گرفت. ترکیه که شاهد رفتار مشکوک تل آویو درمسائل داخلی خود بود شاهد دخالت غرب در حذف اخوان در معادلات قدرت مصر شد . این موضوع برای مخالفان روابط ایران وترکیه نیر خوش نیامد واکنون با طرح مجدد موضوع سوریه و هدفمند نمودن ان در فضای عمومی بدنبال تغییر توجه وتمرکز از تحولات از مصر به سوریه هستند.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 16

انتشار اولیه: یکشنبه 3 شهریور 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 7 شهریور 1392