مرسی چوب دوستی با ایران را خورد؟

دیپلماسی ایرانی: کارشناسان بر این اعتقاد هستند که اکثر رهبران عرب به طور ضمنی از فعالیت های اخیر ارتش مصر علیه طرفداران محمد مرسی، رئیس جمهوری عزل شده مصر حمایت می کنند و بر این اعتقادند که اخوان المسلمین تهدیدی جدی برای حیات آنها است.به گزارش روزنامه القدس العربی، چاپ لندن، در این میان تنها قطر که حامی اصلی اخوان المسلمین محسوب می شود و تونس که حزبی وابسته به این جریان قدرت را در اختیار دارد، حمام خونی که در مصر راه افتاده و حداقل جان 600 نفر را گرفته است، محکوم کردند.

ابو دیاب، کارشناس امور جهان عرب و استاد دانشگاه در پاریس در این باره می گوید: «همه کشورهای حوزه خلیج فارس به استثنای قطر، همچنین اردن و دیگر کشورهای عربی از صدور انقلاب اخوان المسلمین به سرزمین هایشان نگران هستند. برای همین بر روی باز گرداندن همان شکل کلاسیک قدرت در مصر قمار کرده اند، چرا که کشوری محوری در جهان عرب محسوب می شود.»

ارتش مصر از سال 1962 حیات سیاسی را در مصر بر عهده داشته است و انتخاب محمد مرسی در آگوست سال گذشته میلادی نخستین رئیس جمهوری منتخب مصر از طریق دموکراتیک محسوب می شود.  

ابو دیاب در ادامه می گوید: «اکثر کشورهای عربی و در راس آنها عربستان از ثقل رو به افزایش ترکیه و ایران در پرونده های مختلف جهان عرب خرسند نیستند، برای همین حمایت خود را از حکومت جدید مصر که در حقیقت تلاش دارد تا حکومت های بیشتر نزدیک به حکومت های کلاسیکی جهان عرب را به وجود آورد، نشان داده اند.»

ابو دیاب همچنین می گوید: «نمی توان گفت که چون در مصر این اتفاق افتاده پس در دیگر کشورهای عربی یعنی در تونس و لیبی نیز همین اتفاق خواهد افتاد. برای این که هر کشوری اصول و چارچوب خاص خودش را دارد.»

بهار عربی بر دستاوردهای آنکارا تاثیر گذاشته به گونه ای که حزب توسعه و عدالت اسلامی با دخالت در امور جهان عرب ثقل سیاسی خود را افزایش داده است.

از سوی دیگر ایران حمایت خود را از حکومت دمشق افزایش داد و اقدام به برقراری رابطه ای دوستانه با جماعت اخوان المسلمین در مصر کرد.

در همین رابطه شادی حمید، کارشناس امور خاورمیانه در مرکز بروکینگز در دوحه در این باره می گوید: «آن چه در مصر می گذرد را می توان در چارچوب آن چه جنگ سرد عربی نامیده می شود، گنجاند و امروزه راحت تر می توان فهمید که برنده کیست.»

وی در ادامه افزاید: «کشورهای پیروز این ماجرا عربستان و امارات متحده عربی هستند که هر دو از حکومت جدید مصر در مقابل قطر و اخوان المسلمین حمایت می کنند. ریاض و ابوظبی هر دو از کودتای نظامی ای که از مصالح منطقه ای حمایت می کند، خوشنودند و معتقدند که ضربه ای به خطرناک ترین مخالفان آنها، اخوان المسلمین محسوب می شود.»

روابط عربستان و اخوان المسلمین نزدیک به سه دهه بسیار خوب بود اما بعد از جنگ خلیج فارس در سال 1990 هنگامی که اخوانی ها از عربستان به دلیل میزبانی از پایگاه های نظامی امریکا انتقاد کردند، رو به تیرگی گذاشت. در پی آن موضع گیری بسیاری از اعضای اخوان المسلمین از عربستان اخراج شدند اما روابط دو طرف زمانی بدتر شد که حملات 11 سپتامبر 2001 در ایالات متحده رقم خورد و عربستان تلاش کرد به دلیل نزدیکی افکار برخی از اعضای اخوان المسلمین با گروه های جهادی سلفی بیش از پیش آنها را تحت فشار بگذارد. امیر نایف بن عبدالعزیز، وزیر کشور وقت عربستان در سال 2002 به روشنی گفت که «گروه های تندرو همگی از جماعت اخوان المسلمین منشعب شده اند.»

استفان لاکروا، استاد مرکز علوم سیاسی در پاریس و کارشناس امور اخوان المسلمین در این باره می گوید: «برای اماراتی ها و عربستانی ها جماعت اخوان المسلمین طرح های توسعه طلبانه منطقه ای داشتند که آن را خطری برای کشورهای عربی حوزه خلیج فارس قلمداد می کردند.»

وی در ادامه می افزاید: «این کشورها مصالح خود را در وجود حکومت های دیکتاتوری به جای حکومت های دموکراتیک که می تواند چندان با ثبات نباشند و در نظرشان نمی توان رفتار آنها را تحمل کرد، می دانند.»

اما آن چه باعث نگرانی ریاض شد، تلاش اخوان المسلمین برای برقراری روابط حسنه با ایران شیعی، بارزترین رقیب آنها در منطقه بود. لاکروا در این باره می گوید: «اخوان المسلمین به هیچ وجه مخالف برقراری رابطه با ایران شیعی نبود در حالی که برای عربستانی ها از نقطه نگاه سنی آنها این کار خط قرمز محسوب می شد که بیشتر به دلایل ژئو سیاسی بود. هر دو کشور تلاش دارند تا بر منطقه مسلط شوند و برای ریاض تهران اولین رقیب منطقه ای آن محسوب می شود.»

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11