بازگشت اصلاح طلبان به گود

دیپلماسی ایرانی: در خاتمه کنفرانس خبری هفته گذشته حسن روحانی، یکی از خبرنگاران از رئیس جمهور جدید ایران برای فراهم آوردن فرصتی که طی آن خبرنگاران بتوانند با رئیس جمهور سخن بگویند، تشکر کرد. او همچنین از توقیف روزنامه ها در جریان 8 سال ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد سخن گفت و خواستار آزادی زندانیان سیاسی شد.

با گذشت یک هفته از مراسم تحلیف روحانی، هنوز برای قضاوت در مورد اینکه ایران در دوران وی مهربان تر از دوران احمدی نژاد خواهد بود، زود است. همچنان مقام معظم رهبری، تصمیم گیری نهایی در امور امنیتی را بر عهده دارند و نقش مقامات ملیدی سپاه و سازمان اطلاعات بسیار پررنگ است. اما پیروزی چهره ای میانه رو در انتخابات ریاست جمهوری با فاصله ای قابل توجه از رویکرد های احمدی نژاد و نقاط اشتراک با محمد خاتمی و علی اکبر هاشمی رفسنجانی، بارقه ای از امید پدید آورده است.

این تغییر به خصوص برای گروهی از چهره های سیاسی ایران امید بخش است که در دوران انقلاب اسلامی به چپ گرایی شهره بودند و اکنون در قالب اصلاح طلبان می گنجند. آنها که در 8 سال گذشته از صحنه دور بودند، به تدریج و آرام آرام وارد گود می شوند.

یکی از آنها سعید لیلاز است. معاون سابق وزارت کشور در دوران ریاست جمهوری خاتمی و اقتصاددانی که بابت سیاست های اقتصادی نقد های فرآوانی به احمدی نژاد دارد. لیلاز در سال 2006، در گفت و گو با من پیش بینی کرده بود که احمدی نژاد با توجه به رویکرد اقتصادی اش موجب سقوط کشور می شود. وی که پس از انتخابات 88 ، یک سالی را در زندان گذرانده پس از پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد، بار دیگر گفت و گویی تلفنی با من انجام داد. او خوش بینی محتاطانه ای در مورد آینده دارد و می گوید در حال حاضر مثبت اندیش است.

بخشی از این خوش بینی به انتخاب اعضای کابینه روحانی مربوط می شود. روحانی بیژن زنگنه را برای وزارت نفت معرفی کرده است. زنگه در دوران خاتمی نیز وزیر نفت بود و پیش از آن به عنوان وزیر انرژی در دوره ریاست جمهوری رفسنجانی فعالیت می کرد. وزیر علوم پیشنهادی روحانی نیز علی نجفی است که تحصیلکرده دانشگاه هاروارد است و در دوران رفسنجانی عهده دار سمت هایی بوده است. این در حالی است که شخص روحانی نیز به نوبه خود دانش اقتصادی قابل توجهی دارد و سال ها در مجلس شورای اسلامی و شورای عالی امنیت ملی ایران با پست های عالی فعالیت کرده است. همچنین روحانی 23 سال نماینده مقام معظم رهبری بوده است. به گفته لیلاز روحانی در مقایسه با زمانی که خاتمی روی کار آمد؛ دانش اقتصادی بیشتری دارد.

این روزها ناصر هادیان نیز بار دیگر به حرف آمده است. استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران که خود تحصیلات اش را در آمریکا تکمیل کرده و در دانشگاه کلومبیا نیز استاد است. او از معدود چهره های نزدیک به کمپ اصلاح طلبان است که با توجه به اینکه دوست دوران کودکی احمدی نژاد بود، به زندان نیفتاد. آنها در سال های پیش از انقلاب به مدرسه ای در منطقه نارمک تهران می رفتند.

هادیان نیز به نوبه خود از انتخاب های روحانی برای کابینه اش تقدیر می کند. به خصوص او از معرفی محمد جواد ظریف، نماینده سابق ایران در سازمان ملل به عنوان وزیر خارجه خرسند است. به گفته هادیان به این ترتیب فرصت خوبی برای مذاکره مستقیم ایران و آمریکا فراهم می شود.

هادیان می گوید با توجه به لزوم محافظه کاری روحانی در فضای سیاسی ایران، او با احتیاط از مذاکره با آمریکا سخن می گوید. همچنین روحانی نمی خواهد انتظارهایی را ایجاد کند که قدرت پاسخگویی به آنها را نداشته باشد. علاوه بر این رئیس جمهور جدید ایران به خوبی از نگاه جامعه به وضعیت اقتصادی و به خصوص نرخ بالای بیکاری و تورم، مطلع است. برخی ایرانیان همچنان بر این باورند که روحانی با در اختیار گرفتن تکنوکرات های تحصیلکرده آمریکا در کابینه اش نیز نمی تواند به بحران اقتصادی ایران پایان دهد. حتی در همسایگی احمدی نژاد در نارمک پیرمردی 78 ساله زندگی می کند که در گفت و گو با المانیتور از عدم موفقیت پسرش در یافتن شغل شکایت می کند.

با در اولویت بودن مساله اقتصادی – و مذاکرات هسته ای که با تعدیل تحریم ها در ارتباط است – بسیاری از ایرانیان در داخل و خارج از کشور در مورد اینکه روحانی تا چه اندازه می تواند برای کاهش فشار بر اصلاح طلبان و آزادی اصلاح طلبان تلاش کند، دچار تردید هستند. حسین شریعتمداری، سردبیر روزنامه کیهان اخیرا از معرفی برخی چهره ها در کابینه روحانی با توجه به سابقه آنها در انتخابات 88 انتقاد کرده است.

با این حال همچنان شماری از اعضای کابینه پیشنهادی روحانی، سابقه ای در همکاری با خاتمی، رفسنجانی یا میر حسن موسوی دارند و احساس بازگشت اصلاح طلبان در آینده سیاست ورزی ایران را پدید می آورند.

نویسنده: باربارا اسلاوین / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: یکشنبه 20 مرداد 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 24 مرداد 1392