ما به الجزایر تمدن بردیم، چرا عذرخواهی کنیم؟

دیپلماسی ایرانی: "خاطرات سیاسی" مجموعه برنامه هایی است که شبکه العربیه از نیمه های اکتبر سال 2011 روزهای جمعه پخش آن را آغاز کرده است. در این برنامه، طاهر برکه، روزنامه نگار و خبرنگار لبنانی العربیه با چهره های سیاسی مطرح دنیا مصاحبه هایی را انجام می دهد که عموما بازگوکننده خاطرات آنها در دوران قبول مسئولیتشان است. خاطراتی که با همراهی و تعاملشان با رهبران سیاسی مختلف جهان همراه است.

طاهر برکه، یکی از مصاحبه هایش را با برنار کوشنر، وزیر امور خارجه اسبق فرانسه انجام داده است. چهره ای که علاوه بر سیاستمداری از جمله روشنفکران مشهور فرانسه و اروپا نیز محسوب می شود. برنار کوشنر متولد 1939 در آوینیون فرانسه است. پدرش یهودی و مادرش پروتستان است. همسرش کریستین اوکرانت، یکی از روزنامه نگاران مشهور فرانسوی است. کوشنر تا سال 1966 عضو حزب کمونیست فرانسه بود اما در این تاریخ از این حزب اخراج شد و از همین جا بود که فعالیت های ضدکمونیستی اش را نیز آغاز کرد. در سال ۱۹۷۱ سازمان پزشکان بدون مرز را بنیان نهاد اما براثر اختلاف با رئیس آن، سازمان دیگری به نام پزشکان دنیا را راه اندازی کرد. در سال ۲۰۰۳ از حامیان براندازی صدام حسین بود. او مدتی را در حزب سوسیالیست نیز عضو و از طرفداران خانم سگولن رویال بود اما بعدا از آن حزب نیز اخراج شد. تحصیلاتش علوم پزشکی است و متخصص بیماری های داخلی است. از آوریل ۱۹۹۲ تا مارس ۱۹۹۳ وزیر بهداشت و از می ۲۰۰۷ تا نوامبر ۲۰۱۰ وزیر امور خارجه فرانسه بوده است. دیپلماسی ایرانی در نظر دارد هر هفته به طور مرتب این سلسله مصاحبه ها را منتشر کند. اکنون سومین بخش از این مصاحبه ها پیش رویتان قرار می گیرد:

از زمان استقلال الجزایر تا استعمار فرانسه که 130 سال طول کشید و به رغم انقلابی که در حدود یک تا یک و نیم میلیون شهید داد، فرانسه تا همین الآن عذرخواهی از این کشور را به خاطر دوران استعمار و قلع و قمع و بازداشت ها و کشتارها و شکنجه هایی که در حق الجزایری ها اعمال کرد، رد می کند. همان کسانی که تنها مطالبه شان آزادی، کرامت و عدالت انسانی بود. از آن مهمتر انقلاب فرانسه که انتظار می رفت رفتار دیگری اتخاذ می کرد، همان انقلابی که همچنان به آن پایبندید، این رفتارها را در حق الجزایری ها انجام داده بود. چرا فرانسه تمام این مدت عذرخواهی و اعتراف را رده کرده است به خصوص زمانی که تو وزیر امور خارجه بودی؟

این قصه سراسر دردناکی است. قصه ای که دشمنی ایجاد کرد و میان دو ملت فرانسه و الجزایر جدایی به وجود آورد. تو حق داری جنگ را آن گونه توصیف کنی، دورانی که کشتارهای وحشتناک و گسترده ای در آن شد و صدها هزار الجزایری و هزاران فرانسوی از بین رفتند. لازم است به توصیفاتت درباره آن یک صد و سی سال مخصوص الجزایر این را هم بیفزایی که ما در این یک صد و سی سالی که در الجزایر بودیم باعث توسعه زیربناها و نیروی انسانی الجزایر شدیم، مساله ای که باعث شد بیش از یک میلیون شهروند فرانسوی به این کشور بیایند. تو درباره انقلاب و روح انقلاب صحبت می کنی اما انقلاب مواضعی را اتخاذ کرد که در بسیاری موارد اغماض های بسیاری را در قبال مستعمره داشت. در آن موقع ما بر این اعتقاد بودیم که ما برای الجزایر تمدن را آوردیم و من می گویم این امر کار صحیحی بود. ما پشت سر خود دستاوردهای بسیاری را در الجزایر به جا گذاشتیم. مثلا بیمارستان های بسیاری ساختیم، پیشرفت های اقتصادی به وجود آوردیم و پیشرفت های بسیاری در کشاورزی الجزایر ایجاد کردیم. به گونه ای که به ما گفته می شد الجزایر همان فرانسه است و الجزایر استانی فرانسوی است. در حالی که آن حرف دروغ بود. برای همین آن جنگ ترسناک شد. اما تقاضای عذرخواهی داشتن، کار خوبی است که باید انجام شود و از این بهتر باید این باشد که دو کشور روابط سطح بالایی با یکدیگر داشته باشند. یعنی همان کاری که فرانسوا اولاند، رئیس جمهوری فرانسه انجام داد. به رغم وجود خاطره ای بسیار دردناک از سابقه گذشته که هنوز خاطره غرق کردن الجزایری ها در رود سین را در اذهان دارد و دستگیری آنها در ماه اکتبر مشهور در خاطره ها است. من شخصا در تظاهرات اعتراضی به آن رفتارها شرکت کردم بلکه از این فراتر همچنان برای کمک به برادران الجزایری مان فعالیت می کردم. کاری که فرانسوا اولاند کرد، ابتدای کار است. اما لازم است این را هم فراموش نکنیم که این امر واقعا برای فرانسوی ها دردناک بود. در خلال سفرهایم به الجزایر توانستم از صحبت های دوستان الجزیرایمان نکات بسیاری را بفهمم و خیلی خوب درک کنم که آنها چه می گویند. گفتم که باید  حداقل منتظر نسل جدیدی باشیم تا بتوانیم با یکدیگر آزادانه صحبت کنیم. البته منظوم این نیست که دیگران نمی توانند کاری از پیش ببرند.

دوباره به این موضوع بر می گردم، سوالم را دوباره تکرار می کنم، می خواهم بدانم چرا وقتی که تو وزیر امور خارجه فرانسه بودی، فرانسه از الجزایر بابت کارهای بدش عذرخواهی نکرد؟

موضوع خیلی ساده است. پرزیدنت سارکوزی به این سوال جواب داد. این حرفی بود که در طول جنگ الجزایر نیز زده می شد برای همین او می دید که نمی تواند از این بابت از الجزایری ها عذرخواهی کند اما از آن چه اتفاق افتاد ابراز تاسف کرد. برای او جنگ الجزایر مساله ای است که سال های طولانی از آن گذشته است. و این مساله ای بود که او به روشنی در پایتخت الجزایر به آن اشاره کرد و برای او دانشجویان دست زدند. مساله دیگر این که رهبران جریان هایی در فرانسه هستند که هنوز می گویند باید در تعامل با الجزایر از بسیاری از مسائل برحذر بود، آنها همان کسانی هستند که به اصحاب گام های سیاه معروف هستند که آنها را از الجزایر خارج کردند. اما من شخصا همچنان معتقدم که این نسل سختی های بسیاری را متحمل شده است و اکنون سیر زوال را می پیماید. وقتی که با اعضای حکومت الجزایر صحبت می کردیم افرادی بودند که بعید می دانستند در گذشته اتفاقات خوبی رخ داده باشد. برعکس پرزیدنت بوتفلیقه و بنده، دیگران که سن کمتری دارند.

بنابراین تو پرزدینت سارکوزی را مسئول کامل این مساله می دانی و می گویی اگر مسئولیت به گردن تو بود، عذرخواهی می کردی؟

خیر ابدا. همه روسای جمهور فرانسه تا کنون هیچ گونه عذرخواهی ای از الجزایر نکرده اند. سوالی که در این جا مطرح می شود این است که آیا ما باید از همه کشورهایی که به استعمار خود در آوردیم، عذرخواهی کنیم؟ این سوالی است که اکنون از تو می پرسم. آیا بریتانیا از کشوری عذرخواهی کرده است؟

ادامه دارد...