این دوستی غیرممکن است آقای اوباما

دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما طی سفری که در اولین روهای ریاست جمهوری اش به روسیه داشت از امیدش به "ریست" در روابط امریکا و روسیه صحبت کرد. اوباما گفت: "مردم امریکا و روسیه باید به طور مداوم تلاش کنند تا منافع مشترکشان را شناخته، گفتگو و همکاری را بین خود گسترش دهند." اما تکمیل این "ریست" نیازمند تعامل مورد به مورد با ولادیمیر پوتین، نخست وزیر سابق و رئیس جمهور کنونی روسیه است که همه همیشه می دانستند مهمترین تصمیم گیرنده در روسیه است. متاسفانه با وجود خوش بینی که در ان روزهای اول وجود داشت اما این مسیر با توجه به موانعی همچون ممنوعیت فرزندخواندگی کودکان روسی توسط خانواده های امریکایی، جنگ داخلی در سوریه و سرنوشت ادوارد اسنودن راه چندان همواری برای مسکو و واشنگتن نبوده است. به بهانه خبر امروز درباره لغو دیدار از پیش برنامه ریزی شده اوباما و پوتین در ماه سپتامبر نگاهی داریم به دیدارهای نه چندان صمیمانه این دو رئیس جمهور خواهیم داشت.

زمانی که اوباما و ولادیمیر پوتین، نخست وزیر وقت در جریان سفر دو روزه اوباما به مسکو در سال 2009 با هم دیدار داشتند، جلسه پر تنش بود. پوتین تقریبا بی وقفه نیمی از زمان دو ساعته صبحانه را به توصیف نگاه روسیه به جهان اختصاص داد. اوباما بعدها پوتین را به عنوان کسی که یک پایش را در روزهای زمان جنگ سرد جا گذاشته توصیف کرده بود.

تصویب پیمان جدید کاهش تسلیحات هسته ای موسوم به "استارت" در سال 2012 قدم بزرگ رو به جلویی در روابط این دو کشور بود. بر اساس این پیمان طرفین استقرار موشک های دوربرد با قابلیت حمل کلاهک هسته ای را تا 30 درصد کاهش دادند. نگرانی برخی سناتورهای جمهوری خواه با انجام اصلاحاتی که بیانگر تعهد به دفاع موشکی محدود و نوسازی تسلیحات هسته ای ایالات متحده بود پاسخ داده شد.

اوباما در ماه مارس 2012 به خاطر پخش صحبت های خصوصی اش از طریق میکروفون به شدت در امریکا تحت فشار قرار گرفت. وی به دیمیتری مدودف، رئیس جمهور وقت روسیه گفته بود: " این آخرین انتخابات (ریاست جمهوری)من است و من بعد از انتخابات انعطاف پذیری بیشتری (درباره سامانه موشکی)دارم. مدودف هم جواب جالبی برای وی داشت: "من این اطلاعات را به ولادیمیر (پوتین ) انتقال می دهم."

امضای فهرست ماگنیتسکی توسط اوباما در دسامبر 2012 دور تازه ای از تنش ها را ایجاد کرد. بر اساس این قانون افرادی روسی که در مرگ ماگنیتسکی "مقصر" بودند در لیست سیاه امریکا قرار گرفتند. ماگنیتسکی وکیلی بود که مدعی شد شبکه فسادی را برای پوشش فرارهای مالیاتی در بین مقامات دولتی روسی کشف کرده است. وی در سال 2009 به دلیل شرایط نامناسب در زندان درگذشت. بعد از امضای این قانون توسط اوباما، پوتین گفت: "آنها چرا به این [قانون] نیاز داند؟ خودشان از "ریست" سخن می گویند و خودشان هم اوضاع را بدتر می کنند."

در همین ماه پوتین در واکنش به امضای قانون ماگنیتسکی قانون منع ممنوعیت فرزندخواندگی کودکان روسی توسط خانواده های امریکایی را به امضا رساند.(امریکایی ها در سال 2011، هزار کودک روسی را به فرزندخواندگی پذیرفته بودند.) وزارت خارجه در واکنش به این اقدام اعلام کرد: "این ممنوعیت احتمال فرزندخواندگی را برای کودکانی که در حال حاضر تحت مراقبت های سازمانی هستند را کاهش می دهد."

برخورد اوباما و پوتین در نشست اعضای گروه 8 در ژوئن 2013 راحت تر به نظر می رسید.  در حالیکه ایالات متحده پیش از آن اعلام کرده بود که ارسال سلاح به مخالفان سوری را اغاز می کند اما پوتین از حمایتش از نظام بشار اسد عقب نشینی نکرد. اوباما به اختلاف نظر با روسیه اذعان اما لغات خود را با دقت انتخاب کرد. وی گفت:" در ارتباط با سوریه، ما مشخصا دارای رویکردها و نظرات متفاوتی در قبال این موضوع هستیم اما تمایل هر دو کشور مبنی بر کاستن از خشونت ها و اطمینان یافتن از عدم به کار بردن و خلع تسلیحات شیمیایی است. ما در پی آن هستیم که این مسأله را در صورت امکان از طریق ابزار سیاسی حل کنیم."

آخرین و عجیب ترین مورد مربوط می شود به حضور افشاگر سازمان امنیت ملی امریکا، ادوارد اسنودن در فرودگاه مسکو. کاخ سفید در نظر دارد دیدار ماه سپتامبر اوباما و پوتین در مسکو را لغو کند. در صورت تحقق این امر ،  این برای اولین بار پس از جنگ سرد است که دیدار روسای جمهور دو کشور لغو می شود.

این احتمالا یکی از نقاط عطفی نیست که اوباما برای "مسیر پیشرفت" پیش بینی کرده بود.