احساسات به هم آمیخته ایران در مورد مصر

دیپلماسی ایرانی: اخبار مربوط به برکناری محمد مرسی، رئیس جمهور سابق مصر در پی کودتای ارتش، واکنش پیچیده ای در تهران داشت. این در حالی است که روابط جمهوری اسلامی و اخوان المسلمین، هیچگاه به اندازه دوران پیش از اعلام جرم علیه مرسی، رو به زوال نگذاشته بود. اکنون کودتای انجام شده در مصر، پرسش هایی را در مورد روابط ایران و حماس مطرح می کند.دو سال پیش، زمانی که انقلابیون مصری موفق به پایین کشیدن حسنی مبارک از قدرت شدند، تهران با روی خوش به استقبال این تحول رفت. در آن زمان نشانه های روشنی مبنی بر قدرت گرفتن اخوان المسلمین وجود داشت و این برای تهران به معنی احاطه شدن اسرائیل با متحدان جمهوری اسلامی بود.

یک دیپلمات عالی رتبه ایرانی در این زمینه به المانیتور گفت: ما گمان می کردیم که اخوان رویکرد متفاوتی را در قبال اسرائیل پیش می گیرد. به گفته وی، سوریه یکی از موضوعات مورد اختلاف ایران و مصر در دوران مرسی بود؛ اما زمینه های مشترکی نیز وجود داشت.

این دیپلمات ایرانی ادامه داد، ایران در حال بررسی موقعیت خود پس از سقوط اخوان المسلمین در مصر است. به گفته وی، تهران نمی خواهد واکنش فوری نشان دهد و برای برآورد اوضاع به زمان نیاز دارد تا پیامدهای این سقوط را روی تحرک های اسلامی ایجاد شده در منطقه بررسی کند.

چند روز پس از سقوط مرسی، تنها شمار معدودی از مقامات ایرانی در این مورد اظهار نظر کردند. مشخص بود که موضع شفافی وجود ندارد و گاهی نیز موضع گیری ها متناقض بود.مهمترین اظهار نظر مربوط به سخنگوی وزارت خارجه بود که عملا محتوای روشنی نداشت. به معنی دیگر وی به گونه ای در مورد سقوط مرسی در کودتا سخن گفت که نمی شد هیچ برداشتی از آن داشت.

دو روز پس از تحولات مصر، در نماز جمعه تهران به امامت احمد خاتمی دلیل شکست اخوان، روابط این گروه با ایالات متحده و اسرائیل اعلام شد. احمد خاتمی در این زمینه اظهار داشت:  اخوانی ها پیش از به قدرت رسیدن شعارهایی علیه اسرائیل سر می دادند اما زمانی که به قدرت رسیدند چیزی از این شعارها باقی نماند و قرارداد شرم آور کمپ دیوید را احیا کردند و در نامه ای خطاب به شیمون پرز، از او به عنوان برادر یاد کردند. امام جمعه تهران یادآور شد که آنها دوستان و دشمنان خود را با هم اشتباه گرفتند و پروژه ایران هراسی و شیعه هراسی به راه انداختند. بنابراین در نهایت ده میلیون نفر به خیابان ها آمدن و مرسی را سرنگون کردند.

استفاده از واژه کودتا از سوی مقامات تهران در مورد مصر نشان دهنده این واقعیت است که جمهوری اسلامی در حال تجدید نظر در تمایلات خود نسبت به اخوان المسلمین است. پیش از این برخی متحدان تهران نیز پیش بینی کرده بودند در صورتی که جمهوری اسلامی پای اخوان بایستد، اشتباه بزرگی مرتکب شده است.

به گزارش المانیتور، دیپلمات های ایرانی بر این عقیده اند که تهران باید یک موضع روشن در مورد مصر اتخاذ کند. باید به این نکته توجه داشت که اخوان تمامی پیشنهاد های جمهوری اسلامی برای تقویت روابط را نادیده گرفت و به شیوه ای خصومت آمیز با ایران برخورد کرد. به گفته این دیپلمات، ایران از مرسی دعوت کرد به تهران بیاید، اما رئیس جمهور سابق مصر به نوعی به تهران سفر کرد که این تصور را ایجاد کرد که گویی سادات به اسرائیل سفر کرده است. از سوی دیگر محمود احمدی نژاد نیز به قاهره سفر کرد اما شیوه برخورد اخوان المسلمین در برخورد با این سفر به نوعی بود که کاملا نشان داد رویکرد اخوان تغییر کرده است.

شاید یکی از روشن ترین موضع گیری های ایران، مربوط به علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه باشد که با همتای مصری خود تماس گرفت و اعلام کرد جمهوری اسلامی از خواست و انتخاب مردم مصر حمایت می کند. یک دیپلمات ایرانی با اشاره به اینکه اخوان المسلمین تفاوتی با مبارک نداشت، می گوید: آنها روابط خود را با اسرائیل قطع نکردند و مرسی هم رئیس جمهور اسرائیل را دوست خطاب کرد. با این حال جمهوری اسلامی به حمایت از اخوان المسلمین ادامه داد.

اکنون با کاهش قدرت اخوان المسلمین، پرسش های متعددی در مورد چشم انداز مواضع تهران در قبال این گروه و پیامد های آن بر سایر مسائل، مطر می شود. یکی از مهمترین پرسش ها این است که سرنوشت روابط ایران با حماس چه خواهد شد؟ حماسی که شاخه فلسطینی اخوان المسلمین است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10