چشم امید کردهای عراق به اردوغان است

دیپلماسی ایرانی:  با پذیرفتن طرح آشتی کردها با آنکارا که در حقیقت ابتکار عمل آن را رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه بر عهده داشت، پیش بینی می شد که اختلافات تاریخی این دو پس از سال ها کش مکش و درگیری پایان یابد. اما با آغاز ناآرامی های ترکیه و اعتراض های خیابانی علیه دولت رجب طیب اردوغان بسیاری از کردها نگرانند که این طرح به محاق رود. به ویژه اگر این اعترض ها به سقوط نخست وزیر ترکیه و حزب عدالت و توسعه تحت نظر او بینجامد. از این رو اختلافاتی در درون کردها بر سر تعامل با دولت ترکیه به وجود آمده است. اگرچه در این میان کردهای عراق در حمایت از اردوغان و در رد اتهام های وارده از سوی معترضان ترک به او در خیابان های اربیل و دیگر شهرهای کردنشین عراق دست به تظاهرات زدند.

بسیاری از ناظران می گویند که فرآیند صلح دولت ترکیه با کردها در ماه گذشته میلادی پیشرفت چندانی نداشته است که برخی این مساله را با  ناآرامی های اخیر ترکیه مرتبط می دانند. در این میان حزب صلح و دموکراسی ترکیه که اصلی ترین حزب حامی کردها در این کشور به شمار می آید دولت آنکارا را به سوءاستفاده از وضعیت ناآرام کنونی برای سر باز زدن از توجه به فرآیند صلح با شورشیان کرد متهم کرده است. در عین حال پارلمان ترکیه در آغاز ماه ژوئیه وارد دوره تعطیلات سه ماهه خود می شود و این مساله حزب صلح و دموکراسی ترکیه را بسیار نگران کرده است. در مقابل یالجین آک دوغان، مشاور نخست وزیر ترکیه توپ را در زمین کردها می اندازد و می گوید که حزب صلح و دموکراسی و حزب کارگران کردستان در تلاش هستند تا از وضعیت کنونی بهره برداری کرده و موقعیتی تازه برای خود ایجاد کنند. این در حالی است کردهای عراق که با کردهای ترکیه رابطه بسیار نزدیکی دارند رفتاری کاملا مغایر در پیش گرفته اند و همان طور که گفته شد در شهر اربیل عراق به حمایت از اردوغان تظاهرات کرده اند که یکی از دلایل حمایت کردها از اردوغان همین برقراری توافق نامه با رهبر حزب کارگران ترکیه است. دیپلماسی ایرانی در گفتگوی خود با ناظم دباغ، نماینده اقلیم کردستان در ایران این موضوع را در میان گذاشته است که در زیر می خوانید:

اردوغان مساله آشتی با کردها را بیان کرده و برای رسیدن به مرحله توافق کامل با آنها تلاش کرده است، اما در طول این مدت اخیر اعتراض ها نسبت به رویکردهای دولت اردوغان افزایش یافته و حتی برخی صحبت از کناره گیری وی می زنند. آیا متزلزل شدن جایگاه اردوغان بر مساله آشتی با کردها تاثیر خواهد گذاشت؟

در خصوص مساله آشتی ترکیه با کردها باید بگویم که در ترکیه اکثر مردم با آن موافق هستند و شاید تنها تعداد کمی از اپوزسیون مخالفت خود را نسبت به آن اعلام کرده اند. بنابراین به نظر نمی رسد افرادی که مخالف دولت کنونی اردوغان هستند بتوانند نقشی در مساله کردها ایفا کنند یا حتی بر سیاست های اردوغان تاثیرگذار باشند.

البته بیشتر نگرانی از این منظر است که با رفتن اردوغان مساله کردها فراموش شده و آشتی به عقب بیفتد؟

در شرایطی که رئیس یک دولت به دنبال امنیت و آرامش باشد مسلما اثر مثبتی بر تمامی مسائل داخلی یک کشور خواهد گذاشت. اما در برخی شرایط مخالفان قصد دارند تا از موقعیت سوء استفاده کرده و در کنار مشکلاتی که در یک کشور وجود دارد از موضوع دیگری نیز علیه رئیس دولت استفاده کنند. البته باید خاطر نشان کرد که تعداد این مخالفان اندک است. اگر اردوغان از مساله آشتی و صلح با کردها عقب نشینی کند و گام های مثبتی در این زمینه برندارد، مسلما در روند این مسیر تاثیرگذار خواهد بود. اما تا زمانی که اردوغان بتواند با اسلام گرایان کشورش رابطه خوبی برقرار کند و از آنجایی که کردهای بسیاری در ترکیه مسلمان هستند بنابراین شاهد پیروزی اردوغان بر مخالفانش خواهیم بود. به عبارت دیگر باید گفت حامیان رجب طیب اردوغان بسیارند و تا زمانی که او بتواند در مقابل مخالفانش مقاومت کند هیچ خدشه ای به حکومت وی وارد نخواهد شد، اما اگر ذره ای از مواضع خود عقب نشینی کرده و به مساله صلح با کردها نیز بی توجهی کند موافقان وی نیز به جمع مخالفانش خواهند پیوست و مسلما در این شرایط ماندن سخت خواهد بود.

کردهای اربیل از اردوغان حمایت کرده اند، به نظر شما اینگونه حمایت ها تا چه اندازه به نفع اردوغان بوده و می تواند به موقعیت وی کمک کند؟

امروزه در دنیا هر فردی که به فکر کردها و برقرار کردن امنیت و آرامش باشد به طور حتم مورد حمایت کردها خواهد بود. این حمایت ها بیشتر معنوی است و سبب نزدیکی هر چه بیشتر کردهای ترکیه و عراق خواهد شد. از نظر روابط اقتصادی و اجتماعی نیز دو کشور با یکدیگر روابط مناسبی دارند و همین روند سبب استقبال بیشتری از ترک ها و شرکت ها ی ترکی در عراق می شود.

در حال حاضر روابط کردهای ترک و عراقی چگونه است؟

در چارچوب قوانین و روابط میان دو کشور میان کردهای این دو سرزمین روابط خوبی برقرار است.  

کردها در این شرایط تا چه میزان می توانند بر سیاست گذاری های ترکیه تاثیر گذار باشند؟

کردها نمی توانند در مسائل کلان یک کشور دخالت کرده و یا حتی تاثیرگذار باشند، تنها تایید و حمایت معنوی وجود دارد و از نظر روحی و روانی موثر خواهند بود. در ترکیه نیز مسلما حامی دولتی خواهند بود که به فکر حل مشکلات آنها باشد. در حال حاضر نیز باید گفت کردها در مرحله انتظار هستند چرا که مساله صلح و آشتی مطرح شده اما هنوز هیچ مرحله عملی ای اتفاق نیفتاده است، بنابراین باید منتظر اقدامات دولت با توجه به توافقاتی که میان دولت ترکیه و کردها شده است، باشیم. به نظر می رسد این روندی که آغاز شده نتایج مثبتی در برداشته باشد.

با توجه به تحولاتی که در ترکیه اتفاق افتاده است آیا می توان گفت که مساله کردهای عراقی نیز تحت تاثیر این تحولات قرار خواهد گرفت؟

امنیت کشورهای منطقه و همسایه بر یگدیگر اثرگذار است به این معنا که هر کدام از این کشورها اگر دچار مشکل و نا آرامی باشد مسلما بر کشور و مردم کشور همسایه هم اثر منفی خواهد داشت. همچنین باید اشاره کرد که کردهای عراقی با توجه به دولت و سیستم و تفکری که دارا هستند  با کردهای ترکیه تفاوت دارند و کردهای دو کشور تنها از نظر روحی و معنوی به یکدیگر وابسته و نزدیک هستند. دولت کنونی ترکیه به دلیل آنکه مساله آشتی با کردها را مطرح کرده است، کردهای عراقی نیز از وی حمایت می کنند چرا که فکر می کنند او دوست کردهاست نه دشمن آنها.

با توجه به همین استقبال و حمایت کردها از اردوغان، اگر دولت وی تضعیف و حتی مجبور به استعفا شود، آیا ممکن است کردهای عراقی حمایت معنوی خود را به شکل دیگری عملی کنند؟

آنچه در اربیل شاهد بودیم را نمی توان در چارچوب حمایت از این شکل دانست، بلکه کردهای کردستان عراق در دایره ای قرار دارند که نقش دیگر همسایگان نیز در این رابطه مطرح است. کردهای عراق همیشه به دنبال وحدت و صلح هستند و نه ایجاد دشمنی و تقویت دشمنی. در نتیجه کردهای عراق نه به دنبال حمایت از کردهای ترکیه هستند و نه دولت ترکیه، بلکه تنها به دنبال برقراری دوستی، اتحاد، همکاری و هماهنگی هستند. همچنین حمایت و تایید دولت نیز گام مثبتی در جهت حل مشکلات منطقه و ایجاد آرامش محسوب می شود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/14