خاطرات دبیرکل از دیدار با لبنانی ها

دیپلماسی ایرانی: عمرو موسی مرد نام آشنایی است. کسی که دبیر کل اتحادیه عرب بوده و قبل از آن سال ها وزیر امور خارجه مصر بوده است. وی از دهه هفتاد وارد وزارت امور خارجه مصر و از ابتدای دهه هشتاد وارد دنیای سیاست شد. البته دوران سیاسی او با تصدی پست وزارت خارجه مصر در ابتدای دهه نود میلادی آغاز شد. موسی که متولد 1936 است، یکی از مهم ترین و بارزترین مقام های عالی رتبه دوران ریاست جمهوری سی ساله حسنی مبارک محسوب می شود.

در ابتدای انقلاب مصر در ژانویه 2011 موسی به جمع مخالفان او پیوست و خود را به عنوان یک چهره انقلابی مخالف حکومت نشان داد. موسی در انتخابات اخیر ریاست جمهوری مصر نیز نامزد شد و به رغم این که گمان می رفت برنده اصلی انتخابات باشد، شکست سنگینی خورد و از میان آرای حدود 51 درصدی رای دهندگان مصری رتبه چهارم را به دست آورد و از گردونه رقابت ها حذف شد.

یک دهه وزیر امور خارجه مصر بودن و یک دهه ریاست اتحادیه عرب را بر عهده داشتن، آن هم در دورانی که مصر و خاورمیانه و جهان عرب سیلی از حوادث را تجربه کردند و عمرو موسی در بسیاری از آنها حاضر و سرگرم آبود و در بسیاری دیگر تنها شاهد آنها بوده، باعث شده است تا وی صاحب خاطرات و اطلاعات شنیدنی و مهمی باشد. موسی در مصاحبه ای طولانی با روزنامه الحیات با غسان الشربل، روزنامه نگار مشهور جهان عرب که یکی از تحلیلگران به نام لبنانی نیز محسوب می شود، به گفت وگو نشسته و به بیان این خاطرات پرداخته است که در چند شماره در این روزنامه منتشر شدند. البته آن چه در این مصاحبه نمود دارد نظرات موسی درباره تحولات خاورمیانه است که با خاطرات او عجین شده اند. دیپلماسی ایرانی در نظر دارد هر هفته به طور مرتب این مصاحبه را ترجمه و منتشر کند. اکنون بیست و هفتمین بخش آن در اختیار خوانندگان قرار می گیرد:

دیدارت با سید حسن نصرالله چگونه بود؟

فرایند دیدار پیچیده بود. چند ماشین ضد گلوله و دودی سوار شدم و عوض کردم تا توانستم نزد او برسم، این جدای از تدابیر امنیتی دیگر بود. در دیدار بعدی به دلیل احساس تنگنایی که داشتم از تدابیر امنیتی کاسته شد. بعدا به من گفتند که سید حسن نصرالله دستور به تسهیل امور و کاهش پیچیدگی های امنیتی داده بود تا دیدار ما آسان تر انجام شود. دیدار ما حقیقتا ایجابی بود، از این بابت نیز مفید بود که توانستم نظر او را بر سر نقشی که شخصا ایفا می کند و حزبش بازی می کند، بفهمم. با مشارکت آقای نبیه بری، که دوست من است و یکی از بازیگران مهم لبنانی است و شخصیت لطیفی دارد که رابطه دوستانه بسیار خوبی میان ما رقم زده است، تلاش های بسیاری انجام شد. بری قصد مرا برای دیدار با ژنرال میشل عون و آقای سعد حریری فهمید و از من پرسید که می خواهی با آنها دیدار داشته باشی، گفتم که بله در ساختمان مجلس نمایندگان می خواهم با آنها دیدار کنم، از این فکر استقبال کرد و با حضور سعد حریری و میشل عون و من این دیدار انجام شد. دیدار آنها به شیوه لبنانی ها که دیدارهایشان اجتماعی و مجامله ای است، انجام شد، اما در امور جوهری و اصلی به هیچ نتیجه ای نرسیدیم، خیلی تلاش شد اما نتیجه ای در بر نداشت، اما انجام این دیدارها فی نفسه گشایش تازه ای در امور لبنان بود.

آیا مذاکره با سرهنگ میشل عون سخت بود؟ 

میشل عون شخصیتی خاصی دارد. سعد حریری جوان و پرشور است و راه او را قطع می کند، سرهنگ عون از نسل دیگری است و تاریخی طولانی در پرونده لبنان و درگیری های آن دارد. در چنین وضعیتی لازم است که انتظار داشته باشی احساسات جمع شوند و به نرمش برسند، اما هیچ کدام از دو طرف آن را به مثابه ضعف ندانند. هدف این بود که اولا دیدار انجام شود و واژه مذاکرات به زبان بیاید و راه خود را برای رسیدن به فرایند سیاسی از سر بگیرد، بعد از آن ببینیم که چه چیزی راه مذاکرات را سد می کند. انتظار می رفت که سختی هایی باشد برای این که مشکلات جمع شده بودند و راه حل با چوب جادو حل نمی شدند. 

 در این دوره سعد حریری را چگونه دیدی؟

سعد شخصیت باهوشی است و ابعاد نقشش را می فهمد و می داند که مسئولیتش در چارچوب لبنان چیست، در ابراز نرمش تردید نمی کند و به مردمی بودن خود اعتماد دارد. مشاوران خوبی دارد. وقتی که خواستم با عون بنشینم مقاومت نکرد. البته عون هم مخالفت نکرد ولی بعضی سوال ها مطرح کرد. نوعی از لطافت متبادل میان من و سرهنگ عون وجود داشت و با یکدیگر به صراحت صحبت کردیم. عون برخی شرایط مورد قبول را مطرح کرد و به او گفتم که جلسه مجلس نمایندگان برگزار خواهد شد و این یکی از گشایش هایی بود که در ابتدای صحبت ها به وجود آمد. بحث های من با نبیه بری طولانی و در این موضوع بی نهایت بود، او نظر دیگری داشت و گفت که مشکل سی آی ای است که بر تفاهم سوری – عربستانی اصرار دارد در حالی که این راه حل مطابق با کاری که می کردیم نبود.  

نباید این را هم فراموش کنیم که نقشی مهم برای فواد سنیوره وجود داشت. برای این که او حداقل شان اداری را حفظ کرد و کمتر تحت تاثیر افرادی که علیه او شعار می دادند و در میدان خارج از ساختمان نخست وزیری به او دشنام می دادند، قرار می گرفت، و من شخصا معتقدم که این نکته برای سنیوره با همه امانت داری ویژگی ای ثبت کرد برای این که تا آن جا که توان داشت توانست در آن وضعیت سخت دولت را حفظ کند، به عنوان نخست وزیر التزاماتی داشت و به سفر می رفت و با شخصیت های بین المللی ملاقات می کرد و نماینده لبنان در خارج می شد. وظیفه خود را با اعصاب آرام دنبال می کرد. سنیوره، بری، حریری، عون و ولید جنبلاط همگی نقش خودشان را ایفا می کردند، همچنین با سمیر جعجع دیدار کردم و با او صحبت کردم. همچنین جناب امین جمیل و فرمانده ارتش میشل سلیمان که بعدا رئیس جمهور لبنان شد را دیدم.

حقیقت این است که من همیشه از تلاش های خوب میانه روی میشل المر که در تغییر مواضع کمک کرد و ارزیابی های صحیحی ارائه کرد و در تبیین و تعدیل مواضع همه طرف ها کمک کرد و طبق برنامه ای برای دیدارهایش با کفایت کامل به آنها توصیه می کرد خیلی استفاده کردم. او به دیدار دیگران می رفت و آنها را به حضور می پذیرفت که واقعا باید به نقشی که ایفا کرد ارج نهاد. مردی صریح و امین بود و هماهنگی های بسیاری با من داشت، قبل از انجام یکی از دیدارهایم در قاهره با من دیدار کرد و با همدیگر اوضاع را بررسی کردیم، حقیقتا او سیاستمداری حرفه ای و نجیب بود و برای بسیاری از کمک های که به من می کرد او را حفظ کردم.

آیا در لبنان مشاوره هایت را با قطر هماهنگ می کردی؟

من به عنوان اتحادیه عرب کار می کردم. قطر همیشه فعال بود و در دوره ای وارد فعالیت های اتحادیه عرب شد، در این فعالیت هایم نکته ای باقی مانده که نمی توان از آن عبور کرد، و آن وجود کشوری است که توانست در تسهیل امور موثر باشد، ما به دوحه رفتیم و با رهبران لبنانی و امیر قطر و دبیرکل اتحادیه عرب سند توافق امضا کردیم. بله، قطر نقشی محوری در دستاوردهای توافق نامه ایفا کرد./11

ادامه دارد...