وقتی قطر همه را عصبانی کرد

دیپلماسی ایرانی: محمود الزهار، یکی از رهبران بارز جنبش حماس که در دوران صدارت دولت حماس بر کل فلسطین وزیر امور خارجه بود، دوشنبه 6 می به دولت قطر به شدت حمله کرد و از این که طرح مبادله زمین با زمین را به طرف های امریکایی و اسرائیلی پیشنهاد داده است به شدت انتقاد کرد.

حمد بن جاسم آل ثانی، نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر هفته گذشته در راس هیئتی عربی به همراه شماری از وزرای امور خارجه عرب، سفرای کشورهای عربی و رئیس اتحادیه عرب به واشنگتن سفر کرد و پس از انجام مذاکراتی فشرده پشت درهای بسته با مقام های امریکایی که در راس آنها جان کری، وزیر امور خارجه و جو بایدن معاون اول رئیس جمهوری امریکا حضور داشتند، در جمع خبرنگاران به همراه کری گفت که اعراب حاضرند در معاهده طرح صلح عربی تغییرات "کوچکی" اعمال کنند و از مرزهای 1967 گذشته و به جای آن زمین های دیگری را از اسرائیل بگیرند. اظهاراتی که در حضور ریاض المالکی، وزیر امور خارجه حکومت خودگردان فلسطینی بیان شد.

بسیاری از تحلیلگران این عقب نشینی فاحش را در راستای فشار قطر به جامعه غربی به ویژه واشنگتن با هدف دخالت نظامی آنها در سوریه برای سرنگونی حکومت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه می دانند.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، جریان های فلسطینی معتقدند که این اقدام باعث می شود تا اسرائیل برای ادامه شهرک سازی هایش در سرزمین های اشغالی بهانه قانونی داشته باشد و علاوه بر آن به این رژیم کمک می کند تا به پاکسازی های خود در بیت المقدس سرعت دهد و فورا آن را به پایتخت خود تبدیل کند.

زهار این امتیاز بزرگ به اسرائیل را ترهات سیاسی و امتیازدهی های مجانی به کسانی دانست که می خواهند چیزی را که حقشان نیست به زور بگیرند.

زهار که در دانشگاه اسلامی غزه سخنرانی می کرد، خطاب به هیئتی که قطر ریاست آن را بر عهده داشت، همچنین گفت: «اگر این راه و منش و نظرات شما است دستتان را از روی این قضیه بردارید که ما مقدم تر و مستحق تر هستیم و حاضریم در راهمان قربانی شویم تا به پیروزی برسیم.»

وی در ادامه افزود: «ما نه می پذیریم و نه حاضریم از سرزمین هایمان کوتاه بیاییم و نه حاضریم به کسانی که نمایندگان مردم فلسطین نیستند اجازه دهیم که خودسرانه بروند و بگویند که ما حاضریم زمین ما را با زمین های دیگر عوض کنیم. همه بدانند ما هیچ زمینی را با زمین هایمان عوض نمی کنیم و زمین ما همان زمین های 1948 است و هیچ زمینی از این زمین را حتی با زمین های 1967 عوض نمی کنیم و همه سرزمین فلسطین برای فلسطینی ها است و به هیچ وجه نمی پذیریم که در برابر آنها کوتاه بیاییم و هیچ کس جز ساکنان آن حق ندارند که بر آنها ساکن شوند. این یک اصل پایدار و غیر قابل تغییر است.»

ناظران بر این اعتقادند که اظهارات زهار از آن جهت مهم است که دقیقا مواضع جنبش حماس را بیان می کند. او یکی از رهبران موثر در داخل جنبش حماس است و نظرات سیاسی او دقیقا بازگوکننده نظرات کتائب القسام که مستقیما زیر نظر او اداره می شود و بدون موافقتش هیچ کاری انجام نمی دهد، محسوب می شود.

کارشناسان بر این اعتقادند که جناحی که زهار نماینده بارز آن است، در حال حاضر یکی از قدرتمندترین جناح های موثر در حماس محسوب می شود، به ویژه بعد از آن که خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس تصمیم گرفت که از دمشق خارج شود و به صف مخالفان اسد بپیوندد. خطی که زهار به شدت با آن مخالف است و به دنبال آن کتائب قسام نیز با آن مخالفت کرده است. به اعتقاد کارشناسان کتائب قسام ترجیح می دهد همچنان در سایه محور ایران باقی بماند و از حمایت های مالی و تسلیحاتی آن برخوردار شود در حالی که دفتر سیاسی حماس مورد حمایت قطر قرار گرفته و خود را از زیر چتر حمایتی ایران خارج کرده است. حمایتی که همچنان در گرو موافقت مشروط امریکا و اسرائیل باقی مانده است.

در حال حاضر مواضع حماس بیش از آن که از سوی افرادی مثل خالد مشعل بیان شود، از سوی افرادی پرنفوذتر مانند زهار و صلاح البردویل زده می شود. البردویل چند روز پیش به دستور سازمان امنیت مصر از ورود به خاک این کشور منع شد.

البردویل اولین کسی بود که اظهارات نخست وزیر قطر بر سر تبادل اراضی فلسطینیان با اسرائیل را رد کرد و گفت که حماس به هیچ وجه اجازه نمی دهد تحت هر شرایطی چنین چیزی محقق شود و امتیازی به این ارزانی به دشمن اسرائیلی داده شود.

تحلیلگران بر این اعتقادند که اظهارات البردویل و الزهار نشان می دهد که دوحه در راضی کردن حماس با اعطای کمک های مالی و دادن امکانات به برخی رهبران آن مثل خالد مشعل و وعده های دادن پول به اشکال مختلف برای قبول طرح های متعدد منطقه ای اش شکست خورده است. رهبران قطر تلاش بسیاری می کنند که بتوانند حماس را به دادن امتیازهای دردآور مطابق با نظر امریکایی ها راضی کنند تا بتواند به این ترتیب به مصالح خود در منطقه برسند، به ویژه بعد از این که رهبران اخوان در مصر و تونس به قدرت رسیدند.   

تحریریه دیپلماسی ایرانی