غرب به سوی مداخله در سوریه گام برمیدارد؟

دیپلماسی ایرانی: بیش از دو سال از بحران سوریه می گذرد و برخلاف لیبی غرب تاکنون از ورود مستقیم به بحران خودداری کرده است. اظهارات اخیر هیگل و هموند وزرای دفاع آمریکا و انگلیس نشان می دهد که رویکرد غرب در مورد سوریه در حال تغییر است. آیا غرب در حال آماده سازی افکار عمومی برای مداخله در سوریه است؟ در صورت مداخله وضعیت سوریه به چه شکل خواهد شد. اینها  سوالاتی است که با محمد فرهاد کلینی کارشناس ارشد مسائل استراتژیک درمیان گذاشته ایم که در زیر می خوانید.

چاک هیگل وزیر دفاع آمریکا اذعان کرده است که دولتش دیگر با مسلح کردن شورشیان سوریه مخالفتی ندارد. آیا این موضع تغییر در مواضع گذشته آمریکا در مورد بحران سوریه محسوب می شود؟

 در گذشته موضوع عدم همراهی تاکتیکی امریکا با ترکیه در خصوص موضوع سوریه را در گفتگو با رسانه ها را خاطر نشان کردم. سرعت سیاسی وامنیتی مطلوب ترکیه با امریکا تفاوت اساسی دارد. البته در این میان نبایستی تفاوت سیاست های آلمان با انگلیس و تاحدودی فرانسه را در بحث مسلح کردن گروه های مسلح سلفی رادیکال را از نظر دور داشت.اعلام رسمی دولت امریکا واعلامیه کاخ سفید بعد از رایزنی با المان با موضوع گیری اقای چاک هیگل بیانگر تفاوت نظر تاکتیکی در میان مقامات امریکا است. امریکا هنور از یک راهبرد مشخص در سوریه امتناع می ورزد و جمع بندی دقیقی از سرانجام نبرد امنیتی موجود در سوریه ندارد.بخشی ازتماس فوری و تلفننی امروز اقای اردوغان در باره تحولات سوریه با اولاندو و کامرون در این راستا است.سیال بودن شرایط تاکتیکی باعث گردیده تا محاسبه از گام های بعدی برای دولتمردان امریکا را سخت کند.

به نظر می رسد که آمریکا در حال تصمیم گیری برای تغییر رویکرد نسبت به بحران سوریه است. اگرچنین است دلایل این تغییر رویکرد چیست؟ چه مسائلی آمریکا را به سمت تغییر رویکرد در سوریه رهنمون می کند؟

چناچه اشاره شد موضوع رویکرد امریکا با استراتژی امریکا در مراحل بعدی ارتباط مستقیم دارد.رویکرد امریکا در تضعیف معادلات منطقه ای وتغییر شرایط به نفع امریکا اساسا تغییر نکرده است و کماکان اهمیت برتری امریکا در سر لوحه و چشم انداز سیاست امریکا نقش بازی می کند.معنای ثبات در سیاست خارجی امریکا ومعطوف به تحولات خاورمیانه تغییر یافته است زیرا اولویت استراتژیک امریکا در پهنه جهانی در حال جابجایی است. چگونه فرموله کردن این دوره انتقالی با توجه به سرعت تحولات واصرار امریکا به نحوه تعامل با متحدین وکشورهای همسو در چالش است. بصورت نقطه ای رویکرد امریکا در سوریه در تغییر نظام سوریه و شخص رئیس جمهور سوریه بشار اسد است.این موضوع تکان اساسی نخورده است.امریکا در گذشته از تغییر بشار با ادبیات برکناری استفاده می کرد سپس با تغییر معادلات تاکتیکی از ادبیات ضرورت کناره گیری استفاده کرد.

امریکا ژنو یک را نانمام گذاشته است و در چانه زنی با روسیه بدنبال مابه ازاء در ژنو دو بود وقتی که نتیجه کافی در رایرنی با روسیه دچار تاخیر می شود انگاه سیاست تاکتیکی چند لایه را از شیمیایی کردن بشار اسد گرفته تا موضوع تسلیح شورشگران صادراتی را مطرح می سازد. در نگاه لاورف ، مواضع مسکو و واشنگتن در قبال سوریه با اهمیت است و انتظار دارد تا به راه حل مشترک نزدیک شود ودر غیر اینصورت  حل بحران به درازا خواهد کشید. بایستی دید در ملاقات جان کری از مسکودر اینده نزدیک چه اتفاق جدیدی رخ خواهد داد.دولت امریکا جدا از بازی امنیتی همواره پالس های دیپلماسی را از مسیر های گوناگون حفظ کرده است.

آیا فضای داخلی آمریکا برای چنین تصمیمی آماده است؟ نگاه عمومی به بحران سوریه در آمریکا چگونه است؟ آیا اوباما برای مداخله بیشتر در این بحران تحت فشار جمهوری خواهان قرار دارد؟

 فضای امریکا واقتصاد امریکا اماده هیچ جنگ جدیدی نیست ونگرانی برخی از شخصیت ها در امریکا در این است که تصاعد بحران با ارسال اسلحه به شورشیان صادراتی وضعیت را به کجا ختم خواهد کرد.ارسال اسلحه برای جنگ گسترده و ارسال اسلحه برای نهادینه کردن ایده تجزیه از سمت و سوی متفاوت برخوردار است.امروزه حتی رژیم صهیونیستی نیز نسبت به جنگ مستقیم مواضع متفاوتی دارد. زیرا خود را در معرض یک وضعیت ناپایدار و کشنده احساس می کند. اما توصیه انها به ارسال تسلیحات به سوریه بصورت گزینش شده دنبال می شود و کماکان نگرانی از اینده در مواضع انها موج میزند  به هر حال این تسلیحات واین سطح از خشونت می تواند معادلات بعدی را نسبت به انها تغییر دهد.

در این میان تقلید ترکیه از مدل پاکستانی در چارچوب باج گیری امنیتی وسیاسی بوسیله مدیریت نا امنی در برخی از لایه های سیاسی ترکیه بچشم میخورد و از این رو برخی دخالت ترکیه در سوریه ومدیریت تسلیحاتی را بخشی از پازل تاکتیکی ترکیه در تعامل با امریکا می دانند.بدین جهت بود که در ترکیه علاقه داشتند تا پیروزی جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهوری  2012 امریکا را بسرعت جشن بگیرند که الیته بعد نا امید شدند.

منافع امریکا در تشدید بی ثباتی در سوریه است و ولی ادامه ان می تواند شکاف سیاسی در امریکات را تعمیق کند.این موضع یک پیوستگی خاصی با اهداف غیر مستقیم دموکرات ها وجمهوریخواهان در داخل امریکا دارد. طرفین بازی خاموشی را از هم اکنون معطوف به انتخابات گنگره شروع کرده اند.

فیلیپ هموند وزیر دفاع بریتانیا گفته که به دلیل ممنوعیت مسلح کردن شورشیان در اتحادیه اروپا کشورش تا کنون قادر به مسلح کردن مخالفان بشار اسد نبوده است. آقای هموند افزود چند هفته دیگر که این ممنوعیت منقضی می شود مجددا این موضع را بررسی خواهند کرد. آیا ممکن است اتحادیه اروپا نیز با آمریکا در تغییر موضع برای مسلح کردن مخالفان اسد همراه شود؟

انتظارات انگلیس وسپس فرانسه از امریکا در سوریه بسیار بالا است و در این میان کشورهای همچون المان وحتی اسپانیا در این راستا گام برنمیدارند.در نظرسنجی تازه ای که رویترز و موسسه ایپسوس انجام دادند تنها 10 درصد از مردم آمریکا طرفدار دخالت آمریکا در سوریه بوده اند و رقمی در حدود 65 درصد با دخالت آمریکا مخالفت کرده اند.افکار عمومی اروپا بمراتب نسبت به دخالت نظامی واکنش تند تری دارند. ایده مسلح کردن مخالفان در شرایط فعلی اجماع کافی در اروپا ندارد ولی تغییر معادله بازی در سوریه را بعنوان یک سیاست فوری نیازهم اروپا وهم امریکا هست.

در روزهای گذشته گزارش هایی حاکی از اعدام های صحرایی به دست نیروهای دولت سوریه در بانیاس منتشر شده اند. پیش از آن نیز خبر استفاده از سلاح های شیمیای در سوریه در رسانه های غربی منتشر شده بود. آیا انتشار چنین اخباری در حالی که صحت و سقم آنها مشخص نیست برای آماده سازی افکار عمومی جهان برای مداخله غرب در بحران سوریه نیست؟

سناریو جنگ روانی و بهانه همرمان صورت می گیرد واین همپوشانی خاص خود را دنبال می کند.اوباما هنوز به تصمیم نرسیده است ودر حال ازمایش و بررسی واکنش افکار عمومی است که تا کنون نتوانسته اند تصمیم قاطع بگیرند. مخالفت روسیه وچین بار دیگر در هفته گذشته در موضوع سوریه به نمایش گذاشته شد و شورای امنیت نتوانست در بحث آوارگان سوری به نتیجه برسد.دخالت مستقیم غرب می تواند واکنش جهانی داشته باشد وقبلا در این خصوص نتیجه مشخصی در تصمیم سازان اتلانتیکی بدست امده است وکماکان اصل احتیاط رعایت شده است.

در صورت تصمیم غرب برای مسلح کردن مخالفین بشار اسد، به نظر شما بحران سوریه چه شکلی خواهد یافت؟

تغییر سطح کلاس بازی و نبرد امنیتی بی پاسخ نخواهد ماند البته هنوز این تردید نیز وجود دارد که تغییر موارنه تسلیحاتی شاید خیلی در نتایج مورد نظر غرب نقش باری نکند. فرماندهی مخالفین و مدیریت آمرین بین المللی درسوریه گرچه بی ثباتی را ترویج کرده اند ولی در کارنامه خود شکست های سنگینی را به ثبت رسانده اند.البته باید دولتمردان و سیاستمدران کشورمان در نظر داشته باشند که نبرد در سوریه جدا از موارنه قدرت در خاورمیانه موضوع اینده منابع انرژی در مدیترانه را با خود دارد و این موضوع مورد هدف شرکت های روسی و اروپایی نیر هست و در صورتیکه معادله قدرت وانرژی تعیین تکلیف شود شاید بحران سوریه از شکل جدیدی برخوردار شود.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/

انتشار اولیه: شنبه 14 اردیبهشت 1392/ باز انتشار: سه شنبه 17 اردیبهشت 1392