نگویید آلماتی دو شکست خورد!

دیپلماسی ایرانی: مذاکرات دو روزه در آلماتی در حالی پایان یافت که اشتون و جلیلی بر هر نکته ای که اتفاق نظر نداشتند، دست کم در این مورد موضعی مشترک داشتند که نظرهای دو طرف از هم فاصله دارد. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که ریاست مذاکرات هسته ای به نمایندگی از گروه 1+5 با ایران را بر عهده  دارد و مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران، هر دو در نشست خبری که پس از چهار نوبت مذاکره در روزهای جمعه و شنبه برگزار شد، اعلام کردند که دیدگاه های دو طرف از هم دور است اما طبق رسم معمول بر ادامه دیپلماسی و برقراری تماس هایی در آینده تاکید کردند.

این در حالی است که آلماتی دو بر خلاف آلماتی یک، حتی دستاوردی همچون تعیین زمان و مکان مذاکرات بعدی را نیز به همراه نداشت و بنا شد دو طرف پس از مشورت با پایتخت های خود به صورت تلفنی زمان و مکان مذاکرات بعدی را مشخص کنند. روندی که در فاصله نشست مسکو در اواخر خرداد ماه گذشته تا آلماتی 2 بیش از 8 ماه به طول انجامید تا سرانجام ایران و گروه 1+5 ( آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) توانستند بر روی زمان 7 و 8 اسفند ماه و مکان قزاقستان به جمع بندی برسند. یکی از مهمترین دلایلی که تعیین زمان و مکان مذاکره را نیز به موضوعی برای مذاکره تبدیل کرد پافشاری تهران بر انجام مذاکرات در کشوری بود که برخلاف ترکیه یا روسیه در زمره تحریم کنندگان ایران قرار نداشته باشد. از سوی دیگر تهران با تعلل در مذاکره سعی داشت نشان دهد تحریم ها عامل محرکه جمهوری اسلامی برای گفت و گو با غرب به شمار نمی رود.

به هر ترتیب همانگونه که بسیاری از تحلیلگران پیش بینی کرده بودند، مذاکرات آلماتی یک و دو راه به جایی نبرد، چرا که به اعتقاد آنها هم اکنون انتخابات ریاست جمهوری خرداد ماه در ایران بیشترین اهمیت را برای مقامات جمهوری اسلامی دارد و در شرایط کنونی بیشترین توجه ها به این انتخابات معطوف است و نه مساله هسته ای. از سوی دیگر به نظر می رسد که غرب نیز ترجیح می دهد پس از روی کار آمدن دولت جدید در ایران، به طور جدی وارد مذاکره شود.

المانیتور با اشاره به مذاکرات آلماتی دو این نکته را خاطرنشان می کند که دو طرف همچنان با یکدیگر فاصله دارند و حتی نتوانسته اند زمانی را برای مذاکرات بعدی تعیین کنند اما با این وجود دیپلمات های آمریکایی و اروپایی می گویند، ایرانیان در مقایسه با دورهای قبلی مذاکرات، به طور عمیق تری گفت و گو کرده اند.

یک مقام آمریکایی به شرط فاش نشدن نام خود گفت: تنها می توان اعلام کرد که نتیجه این مذاکرات دو روزه تا حدودی حقیقی بوده و در هر بخش از گفت و گو ها بحث های جدی مطرح شده است. به گفته وی اکنون دو طرف درک بهتری از دیدگاه های یکدیگر دارند.

گزارش ها حاکی از آن است که تهران به جای پاسخ به بسته پیشنهادی که گروه 1+5 در نشست اسفند ماه به ایران ارایه داده بود، بسته پیشنهادی جدیدی را روی میز گذاشته است که به گفته مقامات ایرانی بستری جدید برای مذاکرات را فراهم می کند. یک دیپلمات ایرانی حاضر در مذاکرات آلماتی با اشاره به محتوای بحث های انجام شده بر این باور است که تهران می خواهد تمامی تحریم های یکجانبه لغو شوند تا غنی سازی 20 درصدی را تعلیق کند. در صورتی که این موضع تهران باشد، تا حدود زیادی با نگاه گروه 1+5، فاصله دارد و یک گام رو به عقب در گفت و گو های هسته ای به شمار می رود. یک مقام آمریکایی خاطر نشان می کند که گام های رو به جلو و عقب در مذاکرات دو روزه آلماتی، شکاف بین دو طرف را نمایان تر کرد.

دیپلمات های اروپایی و آمریکایی می گویند همچنان به روند دیپلماتیک متعهد هستند اما با درخواست ایران برای تعیین تاریخ مذاکرات بعدی موافقت نکرده اند تا  به تهران نشان دهند که از اینکه با پاسخی جامع به بسته پیشنهادی به آلماتی نیامده، راضی نیستند. آنها می گویند که پیشنهاد تازه ایران آنها را سردرگم کرده است.

هشدار نسبت به اعمال تحریم های بیشتر

برخی حاضران در نشست آلماتی ادعا می کنند پس از اینکه تهران پیشنهاد خود را روی میز گذاشت و با واکنش گروه 1+5 مواجه شد، ناچار شد در ادامه مذاکرات به توضیحات بیشتر برای دستیابی به معامله ای بهتر اقدام کند و دیپلمات های ایرانی نیز در همین زمینه ملاقات های دوجانبه ای با دیپلمات های این گروه داشتند. این در حالی است که یک مقام آمریکایی پیشنهاد جدید ایران را بی دلیل و غیر متجانس توصیف کرده است.

در همین حال انگلیس نیز نسبت به اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران هشدار داده است. ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه انگلیس در بیانیه ای که روز شنبه منتشر شد، اعلام کرد، موضع تهران از آنچه که برای دستیابی به یک مصالحه دیپلماتیک به آن نیاز است، بسیار دور بود و در صورتی که جمهوری اسلامی مسیر کنونی را ادامه دهد، باتحریم های بیشتر مواجه خواهد شد.

گفت و گوی شرمن و جلیلی

به گزارش نیویورک تایمز، شکست در آلماتی دو غیر قابل پیش بینی نبود و با توجه به انتخابات ریاست جمهوری در ایران که تنها 10 هفته به آن باقی مانده پیچیدگی شرایط دور از ذهن نبود.با این حال مقامات غربی از به کار بردن واژه شکست برای این مذاکرات به روشنی پرهیز می کنند  و می گویند اگر این مذاکرات یک مصالحه به همراه نداشته، به شکست نیز منتهی نشده است. اما مقامات اسرائیل که از پیش از برگزاری مذاکرات موضع گیری منفی داشتند ادعا می کنند که چنین شکستی غیر قابل انتظار نبود. وزیر امور استراتژیک اسرائیل در بیانیه ای مدعی شده است که تهران همچنان برای خرید زمان به منظور پیشبرد برنامه های هسته ای تسلیحاتی خود تلاش می کند.

یکی از موضوعات قابل توجه در آلماتی 2 ،گفت و گوی نیم ساعته وندی شرمن، نماینده آمریکا و سعید جلیلی است که در جریان مذاکرات ایران و گروه 1+5 پشت درهای بسته اتفاق افتاد. هرچند پیش از این ویکتوریا نولاند، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا تصریح کرده بود کشورش برنامه ای برای ملاقات دوجانبه با ایران در نشست آلماتی ندارد، اما گزارش ها حاکی از آن است که جلیلی و شرمن به مدت 30 تا 45 دقیقه با یکدیگر بحث کرده اند و در آن نماینده آمریکا پرسش های متعددی را مطرح کرده که دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز به آن پاسخ گفته است. اما این بحث و گفت و گو نیز نتوانست بر اختلاف نظر های آشکار غلبه کند.

آنچه از نشست آلماتی دو به دست آمد اگر گامی رو به عقب نباشد، دست کم ساکن ماندن در مرحله پیش مذاکره است اما با این وجود مقامات غربی بر مبنای دلایلی نامشخص به ابراز خوش بینی های خود ادامه می دهند. برخی بر این باورند که هم تهران و هم گروه 1+5، در این موضع مشترک قرار دارند که ادامه مذاکرات و خودداری از به کار بردن واژه شکست، به نفع دو طرف است ، چرا که اعلام پایان مذاکرات به منزله تقویت موضوع تندروها در آمریکا و اسرائیل خواهد بود که بر طبل جنگ با ایران می کوبند. اقدامی که پیامد های آن برای منطقه و جهان بارها از سوی کارشناسان  اعلام شده است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: یکشنبه 18 فروردین 1392/ باز انتشار: چهارشنبه 21 فروردین 1392