از ایران مذاکره،از شما لغو تحریم

دپیلماسی ایرانی: برای نخستین بار از سال 2009، نشانه هایی از شکست بن بست بر سر برنامه های هسته ای ایران مشاهده می شود. تهران در مذاکرات اخیر در موضع نرم تری ظاهر شد. این خبر خوبی است، اما ایالات متحده برای بهره بردن از آن باید استراتژی مذاکره ای خود را تغییر دهد.

تحریم های اقتصادی ، پیامد های جدی در ایران به دنبال داشته اند. در همین حال موقعیت استراتژیک ایران نیز تحت تاثیر تحولاتی مانند بحران در سوریه و وقوع بهار عربی در خاورمیانه و شمال آفریقا قرار گرفته است. در مجموع این نیروها  می تواند در تغییر موضع معامله ای جمهوری اسلامی تاثیرگذار باشد.

بنابراین آمریکا باید به جای تقویت تحریم ها، مشوق هایی به ایران ارایه کند که از جمله آنها می توان به مذاکره مستقیم و طرح چشم انداز لغو تحریم ها، یکی پس از دیگری به عنوان ابزارهای معامله اشاره کرد.

ایالات متحده باید از مسیر تلاش برای افزایش فشار بر تهران به راه تلاش برای امضاء یک توافقنامه، تغییر جهت دهد. تحریم ها یک ابزار در اختیار آمریکا قرار داده اند و واشینگتن باید از آن برای معامله ای استفاده کند که در نهایت توانایی ایران برای تولید سلاح هسته ای را محدود می کند.

مشکل پافشاری بر موضع اعمال فشار این است که می تواند واکنش متقابل به همراه داشته باشد. ایران به طور ملموسی عصبی به نظر می رسد و در صورتی که گمان کند ایالات متحده نیت شومی دارد، سرعت برنامه های هسته ای خود را دو برابر کرده و خود را به نقطه بدون بازگشت می رساند.

نشانه ای از پیشرفت در مذاکرات ماه گذشته در قزاقستان مشاده شد. زمانی که مذاکره کنندگان آمریکایی، به همراه همکاران روسی، آلمانی، انگلیسی، فرانسوی و چینی، پیشنهاد لغو محدود تحریم ها را در قبال محدودیت عملیات غنی سازی در ایران ارایه دادند. تهران به طور غافلگیرکننده ای از این پیشنهاد استقبال کرد اما اعلام کرد این پیشنهاد کافی نیست و ظرف مدت چند هفته به آن پاسخ خواهد داد. این رفتار ایران، با آنچه در گذشته در مقابل بسته های پیشنهادی غرب انجام می شد، به روشنی در تضاد قرار داشت.

اما فشار جدید بر تهران، لحن ملایم تر جمهوری اسلامی ایران و نشانه هایی که قبلا در مورد پذیرش محدودیت غنی سازی ارسال شده، حاکی از آن است که شاید ایران برای یک معامله ثمربخش آماده باشد. پس اینک زمان آن فرارسیده که ایالات متحده برای این احتمال آماده باشد و در مذاکرات آتی با ایران پیشنهاد های جدیدی ارایه کند تا جدید تهران را محک بزند.

از سال 2003، واشینگتن همواره برای کشاندن ایران پای میز مذاکره به تحریم ها متکی بوده است. اما دولت های بوش و اوباما، بیش از آنکه مذاکره کرده باشند، روی تحریم ها متمرکز بوده اند. به بیان بهتر، واشینگتن به جای اینکه به دنبال راهکاری مذاکره ای برای بحران باشد، منتظر مانده تا تهران به سادگی سر تسلیم فرود آورد.

اما این روند تنها هدف تحریم ها را تضعیف می کند – تحریم هایی که هدف از آن حل بحران بدون جنگ است – چرا که تحریم ها می تواند یک شمشیر دولبه باشد. هرچه فشار تحریم ها بیشتر شود، تردید رهبران ایران در مورد نیت آمریکایی ها افزایش می یابد. هرچه مقامات تهران مشکوک تر باشند، با انگیزه بیشتری در جهت توسعه برنامه های هسته ای گام بر می دارند و هر چه آنها به اهداف هسته ای نزدیک تر شوند، احساس می کنند بیشتر می توانند در مقابل فشارهای جدید مقاومت کنند.

رهبران ایران هم اکنون این گمانه زنی را مطرح می کنند که هدف اصلی آمریکا دور کرد تفکر اسلامی از ایران است و در همین حال آنها به یاد می آورند که صدام حسین با نقض قوانین بین المللی علیه ایران از سلاح شیمیایی استفاده کرد و هیچگاه در این مورد پاسخگو نبود. از سوی دیگر مقامات در تهران به این نتیجه رسیده اند که بدون برنامه هسته ای می توانند در مقابل همسایگان عرب تا بن دندان مسلح خود، آسیب پذیر باشند و این درحالی است که توافقنامه های بین المللی هیچ تضمینی را برای امنیت به ایران ارائه نمی کند.

به بیان دیگر، این احساس ناامنی است که اهداف هسته ای ایران را به پیش می برد و مقامات در تهران به این باور رسیده اند در صورتی که به طور کلی از برنامه های هسته ای دست بکشند، سرنوشتی مشابه معمر قذافی در انتظار آنها خواهد بود. با این تفکر، برخی در ایران می گویند اگر قرار است جمهوری اسلامی با افزایش تحریم ها مواجه باشد، بهتر است که با برنامه های هسته ای پیشرفته با تحرمی ها مواجه شود. یا اینکه شاید الگوی کره شمالی به مراتب بهتر از آنچه باشد که در عراق اتفاق افتاد. البته گروهی هم در ایران هستند که همچنان خواستار لغو تحریم ها و خروج از بن بست کنونی هستند.

اکنون زمان آن است که ایالات متحده، نیت واقعی ایران را در بوته آزمون قرار داده و پیشنهاد ملحق شدن دوباره به جامعه بین المللی را به تهران بدهد.

کمیته متشکل از 6 کشور، موسوم به گروه 1+5، اکنون به هدف اصلی خود رسیده و آن مواجهه با ایران با یک جبهه متحد است. حالا 5 عضو دیگر این گروه باید کنار بروند و ایالات متحده را برای مذاکره دوجانبه با ایران، تنها بگذارند.

آمریکا به جای اینکه وعده بدهد در صورت همکاری جدی ایران زمانی با لغو تحریم ها به آن پاسخ خواهد گفت، باید تعهد کند در مقابل هر امتیازی که از سوی ایران ارائه شود، بخشی از تحریم ها را لغو می کند. در این صورت، دو طرف در روند حل مساله گام برخواهند داشت.

البته، شاید در صورتی از بین رفتن تحریم ها ایران انگیزه برای مذاکره را از دست بدهد. اما تا آن زمان در صورتی که بخش نخست مصالحه به خوبی اجرا شده باشد، وجه خطرناک برنامه های هسته ای ایران از نظر غربی ها نیز از میان رفته است

منبع: نیویورک تایمز/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10