«گام‌های هوشمند» برای حل موضوع هسته‌ای ایران
دور جدید مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه ۱+۵، فردا در آلماتی قزاقستان برگزار خواهد شد؛ این موضوع، بار دیگر بازار گمانه زنی ها پیرامون شرایط حصول توافق میان طرفین را داغ کرده است. در این زمینه، پایگاه تحلیلی «آسیا تایمز» در مطلبی دیدگاه خود درباره محتوای مورد انتظار و مطلوب در مذاکرات فردا را مطرح کرده است.
به گزارش «تابناک»، مذاکرات هسته ای در شرایطی فردا در آلماتی برگزار خواهد شد که با توجه به ابهامات موجود درباره پیشنهادهای احتمالی گروه ۱+۵ به ایران، هنوز میان تحلیلگران اتفاق نظری درباره موفقیت یا شکست این مذاکرات نیست. با این حال، آنچه بیشتر ناظران بر آن اشاره می کنند، این است که نباید از این مذاکرات انتظار نتیجه فوق العاده و همه جانبه ای داشت.
پایگاه تحلیلی «آسیا تایمز» ضمن اشاره به این موضوع، تأکید می کند که با وجود این، باز هم می توان به حصول توافقاتی هرچند اندک میان دو طرف امید داشت؛ اما این در صورتی است هر دو طرف، متقابلا «گام های کوچک هوشمندانه» ای برای حل و فصل اختلافات بردارند.
آسیا تایمز در توضیح چگونگی این امر و ماهیت این گام های هوشمندانه می نویسد:
بهتر است دیپلمات ها، اندیشه های بلندپروازانه مبنی بر حصول یک توافق جامع و امثال آن را فراموش کرده و به وظیفه فوری «مدیریت خرد» توجه نشان دهند. در این راستا، سخن از موضوعات «به هم پیوسته» که مسائل هسته ای و غیرهسته ای را به هم مرتبط می کنند، از جمله مسائل منطقه ای و امنیتی، خوب و مناسب است.
با این حال، در این مرحله خاص، بهترین گزینه ای که واقع بینانه می توان به آن امید داشت، برداشتن گام های «هوشمندانه» اعتمادساز از سوی هر دو طرف است تا به این ترتیب، از یک سو از اوج گیری بحران هسته ای جلوگیری شده و از سوی دیگر، حداقلی از توجیه برای ادامه مذاکرات و برگزاری دورهای بعدی فراهم شود.
* اما منظور از این «گام های هوشمند»، دقیقاً چیست؟
پاسخ به این پرسش را باید با توجه به زمینه هسته ای موجود و همچنین امکان حصول توافقات عملی و کوچکی دریافت که مواضع اظهار شده کنونی، هیچ یک از طرفین را تغییر نمی دهد.
در سمت ایران، این گام های هوشمندانه اعتمادساز می تواند در قالب همکاری بیشتر با آژانس بین المللی انرژی اتمی از جنبه های گوناگون، موافقت با ادامه روند تبدیل اورانیوم به صفحه های سوخت و تمایل به ثبت فتوای آیت الله خامنه ای در ممنوعیت سلاح های هسته ای در قالب یک سند سازمان ملل باشد.
البته درباره فتوای آیت الله خامنه ای باید خاطرنشان کرد که در آوریل ۲۰۱۰، ایران فتوای اعلام شده در سال ۲۰۰۵ مبنی بر ممنوعیت ساخت، ذخیره و استفاده از سلاح های هسته ای و تعارض این امر با قواعد اسلامی را به شکل مستند و در قالب یک سند درآورد. این بیانگر تمایل محسوس و چشمگیر ایران به موضوع عدم اشاعه هسته ای است که در نقطه مقابل سوءظن های غرب در این باره قرار می گیرد.
در طرف مقابل، در پاسخ به گام های ایران، کشورهای عضو ۱+۵ باید کاهش تحریم ها، تسهیل انتقال دارو به ایران، ادامه معافیت برخی کشور ها از تحریم نفتی و برداشتن برخی موانع پرداخت قیمت صادرات نفت ایران را مورد توجه قرار دهد. اقدام دیگر، می تواند پایان دادن تحریم های صادرات قطعات هواپیما به ایران باشد.
البته شاید انجام برخی کارها از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا، نیازمند تصویب دستگاه مقننه باشد که به ویژه در مورد آمریکا، با توجه به مخالفت کنگره این کشور بسیار دشوار است؛ بنابراین، دولت ایالات متحده برای این منظور باید به فرامین اجرای ریاست جمهوری متوسل شود. پیش از این نیز پیشنهاد هایی برای استفاده اوباما از قدرت اجرایی خود جهت آزاد کردن دارایی های بلوکه شده ایران مطرح شد.
در مجموع، سود چنین کارهای متقابلی، جلوگیری از اوج گیری موضوع هسته ای ایران به سطح یک جنگ تمام عیار تجاری است که می تواند حرکت اقتصاد ایران را متوقف کند. از سوی دیگر، این کار ضمن کاستن از خطر وقوع جنگ بر سر مسأله هسته ای، از ضربه ای که از این طریق به اقتصاد جهانی وارد خواهد شد، جلوگیری خواهد کرد.
بنابراین، تردیدی نیست که آخرین دور تحریم های یکجانبه ایالات متحده ـ که بانک های بین المللی را از انتقال وجوه مربوط به فروش نفت ایران منع می کند ـ نه تنها از جنبه قواعد سازمان ملل، غیرقانونی است، بلکه همچنین نشانگر یک پاسخ اغراق شده به خطر اندک نظامی شدن برنامه هسته ایران است که البته در نظارت کامل آژانس نیز هست.
به این ترتیب، مهمترین فایده گام های کوچک هوشمندانه این است که ضمن جلوگیری از به هم ریختن وضع موجود و حرکت آن به سمتی خارج از کنترل، برنامه هسته ای ایران را نیز همچنان تحت کنترل نگه می دارد. به هر حال، در شرایطی که حصول توافقات بزرگ، غیرواقع بینانه به نظر می رسد، متعهد بودن به این گام ها می تواند بهترین راه برای کنترل وضع موجود باشد.
به گزارش «تابناک»، مذاکرات هسته ای در شرایطی فردا در آلماتی برگزار خواهد شد که با توجه به ابهامات موجود درباره پیشنهادهای احتمالی گروه ۱+۵ به ایران، هنوز میان تحلیلگران اتفاق نظری درباره موفقیت یا شکست این مذاکرات نیست. با این حال، آنچه بیشتر ناظران بر آن اشاره می کنند، این است که نباید از این مذاکرات انتظار نتیجه فوق العاده و همه جانبه ای داشت.
پایگاه تحلیلی «آسیا تایمز» ضمن اشاره به این موضوع، تأکید می کند که با وجود این، باز هم می توان به حصول توافقاتی هرچند اندک میان دو طرف امید داشت؛ اما این در صورتی است هر دو طرف، متقابلا «گام های کوچک هوشمندانه» ای برای حل و فصل اختلافات بردارند.
آسیا تایمز در توضیح چگونگی این امر و ماهیت این گام های هوشمندانه می نویسد:
بهتر است دیپلمات ها، اندیشه های بلندپروازانه مبنی بر حصول یک توافق جامع و امثال آن را فراموش کرده و به وظیفه فوری «مدیریت خرد» توجه نشان دهند. در این راستا، سخن از موضوعات «به هم پیوسته» که مسائل هسته ای و غیرهسته ای را به هم مرتبط می کنند، از جمله مسائل منطقه ای و امنیتی، خوب و مناسب است.
با این حال، در این مرحله خاص، بهترین گزینه ای که واقع بینانه می توان به آن امید داشت، برداشتن گام های «هوشمندانه» اعتمادساز از سوی هر دو طرف است تا به این ترتیب، از یک سو از اوج گیری بحران هسته ای جلوگیری شده و از سوی دیگر، حداقلی از توجیه برای ادامه مذاکرات و برگزاری دورهای بعدی فراهم شود.
* اما منظور از این «گام های هوشمند»، دقیقاً چیست؟
پاسخ به این پرسش را باید با توجه به زمینه هسته ای موجود و همچنین امکان حصول توافقات عملی و کوچکی دریافت که مواضع اظهار شده کنونی، هیچ یک از طرفین را تغییر نمی دهد.
در سمت ایران، این گام های هوشمندانه اعتمادساز می تواند در قالب همکاری بیشتر با آژانس بین المللی انرژی اتمی از جنبه های گوناگون، موافقت با ادامه روند تبدیل اورانیوم به صفحه های سوخت و تمایل به ثبت فتوای آیت الله خامنه ای در ممنوعیت سلاح های هسته ای در قالب یک سند سازمان ملل باشد.
البته درباره فتوای آیت الله خامنه ای باید خاطرنشان کرد که در آوریل ۲۰۱۰، ایران فتوای اعلام شده در سال ۲۰۰۵ مبنی بر ممنوعیت ساخت، ذخیره و استفاده از سلاح های هسته ای و تعارض این امر با قواعد اسلامی را به شکل مستند و در قالب یک سند درآورد. این بیانگر تمایل محسوس و چشمگیر ایران به موضوع عدم اشاعه هسته ای است که در نقطه مقابل سوءظن های غرب در این باره قرار می گیرد.
در طرف مقابل، در پاسخ به گام های ایران، کشورهای عضو ۱+۵ باید کاهش تحریم ها، تسهیل انتقال دارو به ایران، ادامه معافیت برخی کشور ها از تحریم نفتی و برداشتن برخی موانع پرداخت قیمت صادرات نفت ایران را مورد توجه قرار دهد. اقدام دیگر، می تواند پایان دادن تحریم های صادرات قطعات هواپیما به ایران باشد.
البته شاید انجام برخی کارها از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا، نیازمند تصویب دستگاه مقننه باشد که به ویژه در مورد آمریکا، با توجه به مخالفت کنگره این کشور بسیار دشوار است؛ بنابراین، دولت ایالات متحده برای این منظور باید به فرامین اجرای ریاست جمهوری متوسل شود. پیش از این نیز پیشنهاد هایی برای استفاده اوباما از قدرت اجرایی خود جهت آزاد کردن دارایی های بلوکه شده ایران مطرح شد.
در مجموع، سود چنین کارهای متقابلی، جلوگیری از اوج گیری موضوع هسته ای ایران به سطح یک جنگ تمام عیار تجاری است که می تواند حرکت اقتصاد ایران را متوقف کند. از سوی دیگر، این کار ضمن کاستن از خطر وقوع جنگ بر سر مسأله هسته ای، از ضربه ای که از این طریق به اقتصاد جهانی وارد خواهد شد، جلوگیری خواهد کرد.
بنابراین، تردیدی نیست که آخرین دور تحریم های یکجانبه ایالات متحده ـ که بانک های بین المللی را از انتقال وجوه مربوط به فروش نفت ایران منع می کند ـ نه تنها از جنبه قواعد سازمان ملل، غیرقانونی است، بلکه همچنین نشانگر یک پاسخ اغراق شده به خطر اندک نظامی شدن برنامه هسته ایران است که البته در نظارت کامل آژانس نیز هست.
به این ترتیب، مهمترین فایده گام های کوچک هوشمندانه این است که ضمن جلوگیری از به هم ریختن وضع موجود و حرکت آن به سمتی خارج از کنترل، برنامه هسته ای ایران را نیز همچنان تحت کنترل نگه می دارد. به هر حال، در شرایطی که حصول توافقات بزرگ، غیرواقع بینانه به نظر می رسد، متعهد بودن به این گام ها می تواند بهترین راه برای کنترل وضع موجود باشد.
نظر شما :