تفاوت هسته ای شدن ایران و کره شمالی

دیپلماسی ایرانی: باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا تعهد کرده است که در صورت لزوم از گزینه نظامی برای جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح هسته ای استفاده کند. وی سال گذشته در گفت و گو با جفری گلدبرگ در نشریه آتلانتیک این نکته را خاطرنشان کرد که به عنوان رئیس جمهور آمریکا بلوف نمی زند. اما در شرایطی که کره شمالی بدون هیچ اقدامی از سوی جامعه بین المللی سلاح های هسته ای خود را یکی پس از دیگری آزمایش می کند، چگونه می تواند اوباما را باور کرد؟ این پرسش نامیمونی است که در شرایط زمانی نامناسب کنونی در مورد دولت اوباما مطرح می شود.

سومین آزمایش موشکی کره شمالی در حالی به طور ناگهانی در خبرگزاری های جهان انعکاس یافت که آمریکا برای دور جدیدی از دیپلماسی با ایران آماده می شود. مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) برای 8 اسفند در قزاقستان برنامه ریزی شده و نمایندگان واشینگتن نیز در این نشست با هیات مذاکره کننده ایرانی رو در رو خواهند شد. آنها پیش از این اعلام کرده اند که آماده اند در قزاقستان مذاکرات دوجانبه ای با طرف ایرانی داشته باشند اما تهران همچنان می خواهد حسن نیت آمریکا را در عمل مشاهده کند.

البته باوجود تمامی موضع گیری هایی که اخیر انجام شده، ناظران بین المللی سطح توقع اندکی از مذاکرات پیش رو دارند. با این حال دولت اوباما امیدوار است دست کم اندکی از احتمال اقدام نظامی علیه ایران در آینده بکاهد. اما موضع تندتر تهران در زمانی که کره شمالی سومین آزمایش موشکی خود را انجام داده می تواند به وخیم تر شدن اوضاع منجر شود.

مقامات کنونی و سابق دولت آمریکا بر این باورند که دو موقعیت ایران و کره شمالی با یکدیگر متقاوت است. در صورتی که ایران گمان کند هسته ای شدن کره شمالی به منزله افزایش مقاومت این کشور در برابر جامعه بین المللی است، دچار اشتباه بزرگی شده است. مقامات آمریکایی می پذیرند که باوجود غیر قابل پذیرش بودن برنامه های هسته ای پیونگ یانگ، سیاست مهار کره شمالی را دنبال کرده اند اما این الگو در مورد ایران هسته ای صدق نمی کند. آنها در تشریح دلایل این موضع گیری می گویند: نخست، مهار کره شمالی، آنگونه که آمریکا روسیه را در جریان جنگ سرد مهار کرد، امکان پذیر است، اما مهار ایران هسته ای شدنی نیست. ژاپن و کره جنوبی چتر هسته ای آمریکا برای حمایت از خودشان را قبول کرده اند و به این ترتیب با هسته ای شدن کره شمالی ریسک اندکی برای به راه افتادن چرخه هسته ای در آسیا وجود دارد. اما به نظر نمی رسد در خاورمیانه، عربستان سعودی، مصر و ترکیه ، تضمین های امنیتی آمریکا در برابر ایران هسته ای را بپذیرند و احتمالا برنامه های هسته ای خود را کلید خواهند شد.

این به این معنی است که منطقه ای که هم اکنون بحران زده است، به ناگاه با موجی از هسته ای شدن کشورها مواجه می شود. به این ترتیب سرعت هسته ای شدن خارج از کنترل خواهد بود و ریسک به راه افتادن جنگ هسته ای منطقه و جهان را تهدید خواهد کرد.

دوم اینکه موقعیتی که کره شمالی در آن قرار دارد با ایران متفاوت است. کره شمالی عضو آژانس بین المللی انرژی اتمی نیست و نخستین آزمایش موشکی خود را پیش از به قدرت رسیدن اوباما انجام داده است. بنابراین زمانی که اوباما رئیس جمهور آمریکا شد، کره شمالی هسته ای بود و سیاست بر مبنای مهار این کشور پیش می رفت. اوباما به جای جلوگیری از هسته ای شدن پیونگ یانگ، خلع سلاح کره شمالی را دنبال می کند. یک مقام عالی رتبه آمریکایی می گوید، این به معنی استراتژی به عقب راندن است که در مقایسه با بازداشتن تهران از دستیابی به سلاح هسته ای ، دشوار تر خواهد بود.

سوم اینکه، دولت  آمریکا می گوید حتی در صورتی که بخواهد تاسیسات هسته ای کره شمالی را از بین ببرد، نمی تواند این اقدام را انجام دهد، چرا که محل اختفای برخی از آنها را نمی داند. یک مقام سابق کاخ سفید می گوید، این در حالی است که در مورد مکان تاسیسات هسته ای ایران اطلاعات وسیعی وجود دارد.

دست آخر هم باید به تفاوت سیاست های منطقه ای در آسیا و خاورمیانه اشاره کرد. در خاورمیانه ، اسرائیل به روشنی اعلام کرده است که از اقدام نظامی برای جلوگیری از هسته ای شدن ایران استفاده می کند. در صورتی که این اقدام انجام شود، آمریکا به طور خواسته یا ناخواسته درگیر جنگی دیگر خواهد شد. اما در آسیا، حمله آمریکا به کره شمالی می تواند به تحریک چین و افزایش بی ثباتی در این قاره منجر شود.

به طور کلی می توان گفت که آمریکا امیدوار است چین کره شمالی را برای دست کشیدن از برنامه های هست های تسلیحاتی، تحت فشار قرار دهد. پاسخ چین به آزمایش هسته ای کره شمالی بسیار قاطع و در عین حال بدون تعهد بود. به بیان دیگر دولت آمریکا تحریم های بیشتری را علیه کره شمالی اعمال خواهد کرد و به دنبال جلب حمایت چین در این زمینه است.

منبع: تایم / تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: چهارشنبه 25 بهمن 1391 / باز انتشار : یکشنبه 29 بهمن 1391