مبارک با موروثی شدن حکومت مخالف بود

دیپلماسی ایرانی: عمرو موسی مرد نام آشنایی است. کسی که دبیر کل اتحادیه عرب بوده و قبل از آن سال ها وزیر امور خارجه مصر بوده است. وی از دهه هفتاد وارد وزارت امور خارجه مصر و از ابتدای دهه هشتاد وارد دنیای سیاست شد. البته دوران سیاسی او با تصدی پست وزارت خارجه مصر در ابتدای دهه نود میلادی آغاز شد. موسی که متولد 1936 است، یکی از مهم ترین و بارزترین مقام های عالی رتبه دوران ریاست جمهوری سی ساله حسنی مبارک محسوب می شود.

در ابتدای انقلاب مصر در ژانویه 2011 موسی به جمع مخالفان او پیوست و خود را به عنوان یک چهره انقلابی مخالف حکومت نشان داد. موسی در انتخابات اخیر ریاست جمهوری مصر نیز نامزد شد و به رغم این که گمان می رفت برنده اصلی انتخابات باشد، شکست سنگینی خورد و از میان آرای حدود 51 درصدی رای دهندگان مصری رتبه چهارم را به دست آورد و از گردونه رقابت ها حذف شد.

یک دهه وزیر امور خارجه مصر بودن و یک دهه ریاست اتحادیه عرب را بر عهده داشتن، آن هم در دورانی که مصر و خاورمیانه و جهان عرب سیلی از حوادث را تجربه کردند و عمرو موسی در بسیاری از آنها حاضر و سرگرم آبود و در بسیاری دیگر تنها شاهد آنها بوده، باعث شده است تا وی صاحب خاطرات و اطلاعات شنیدنی و مهمی باشد. موسی در مصاحبه ای طولانی با روزنامه الحیات با غسان الشربل، روزنامه نگار مشهور جهان عرب که یکی از تحلیلگران به نام لبنانی نیز محسوب می شود، به گفت وگو نشسته و به بیان این خاطرات پرداخته است که در چند شماره در این روزنامه منتشر شدند. البته آن چه در این مصاحبه نمود دارد نظرات موسی درباره تحولات خاورمیانه است که با خاطرات او عجین شده اند. دیپلماسی ایرانی در نظر دارد هر هفته به طور مرتب این مصاحبه را ترجمه و منتشر کند. اکنون دهمین بخش آن در اختیار خوانندگان قرار می گیرد:

بر گردیم به دوران مبارک، آیا به نظرت موضوع موروثی کردن حکومت به شکل جدی مطرح بود؟

بله، قطعا، به ویژه در 10 سال آخر از دولت مبارک به طور جدی مطرح بود. پنج سال آخر حکومت او بر روی طرح موروثی کردن حکومت تمرکز شده بود و یک حالت رد قاطع مصری روشن بر این موضوع وجود داشت، ضرورت ندارد حتما سر یک نفر به خصوص این موضوع را رد کنند، چه جمال مبارک چه غیر از او، بلکه صحبت این بود که چرا و به چه حق صحبت از موروثی کردن حکومت به میان آمده است.

آیا فکر می کنی موروثی شدن حکومت در سوریه باعث تحریک مبارک برای این کار شد؟

بی شک. در مصر به خصوص و در جهان عرب به طور عمومی موروثی شدن یک موضوع مطرح است، پزشک می خواهد پسرش پزشک شود تا شهرت و مطب او را بگیرد، همین طور مهندس و قاضی، و این موضوع به طور خاص در جامعه مصری مطرح بوده است و بخشی از زندگی مردم مصر را تشکیل می دهد. این مساله به طور عمومی برای همه قابل قبول شده است و شهروندان خودشان می توانند پزشکی را که می خواهند انتخاب کنند اما برای یک شهروند پسر رئیس جمهور بخواهد جای او را بگیرد، مساله حل نشده ای است. غیر قابل قبول است برای این که هیچ چیز از او نمی دانیم یا نمی دانیم که در جمهوری های دیگر مثل سوریه و دیگر کشورهای جمهوری مردم چگونه با آن کنار آمده اند. به خصوص که خود مبارک اعتراف داشت که سوریه با مصر فرق می کند، اگر موروثی شدن در سوریه موفق شد ممکن است در مصر موفق نشود، من خودم شخصا این مساله را بارها هنگامی که وزیر امور خارجه بودم و زمانی که بشار اسد در سال 2000 قدرت را به دست گرفت، از مبارک شنیدم. بین ما صحبت های مختلف درباره رئیس جمهوری جدید در دیدارهای جداگانه با روسای جمهور دیگر در سال 2000 انجام می شد و صحبت از ریاست جمهوری بشار به میان می آمد. مبارک می گفت بشار زمانی که قدرت را به دست گرفت احساس کرد که ممکن است با سختی هایی مواجه شود و حتی هشدارهای شخصی گرفت اما مبارک در همین حد حرفش را متوقف می کرد. اما طرح موروثی شدن حکومت در سال های اخیر تبدیل به سیاست اصلی مبارک شد، مساله ای که باعث به لرزه در آوردن جایگاه ریاست جمهوری شد نه فقط به خاطر این که مردم مصر این طرح را رد می کردند بلکه برای این که بسیاری از نزدیکان او در اداره های مختلف حکومت نیز با این مساله مخالف بودند. سرلشکر عمر سلیمان مثلا اصلا و ابدا با فکر موروثی شدن موافق نبود و حتی یک بار بر سر این موضوع با یکدیگر بحث کردیم و همین طور می توانم بگویم که صفوت شریف نیز با این موضوع موافق نبود. حرف حق را بزنم مصری ها اصلا از این موضوع راضی نبودند، و از بد شانسی وقتی که حکومت به کسی ارث می رسد، میراث دار که عموما جوان و تحصیل کرده است، نمی تواند با درایت امور را اداره کند، معمولا این افراد نمی توانند به فقرا که اکنون با کمال تاسف حداقل نیمی از مصر را شامل می شوند، رسیدگی کنند، برای همین همه این پیام را رساندند، چه گاردی های قدیم همراه با پرزیدنت مبارک چه گاردی های جدیدی که با پسر او بودند که اوضاع به سمت خرابی و ویرانی می رود. در میان آنها مخالفت گسترده ای با موضوع موروثی شدن وجود داشت و کسی به آن راضی نشده بود. موروثی شدن یکی از دلایل اصلی ای بود که به قول معروف ما می گوییم "خامه ای بود که از کوهان شتر گرفته شده بود".

آیا نهادهای نظامی و فرماندهان آن هم با موروثی شدن موافق نبودند؟

بله، قطعا، همه مخالف موروثی شدن بودند. به خصوص مشیر حسین طنطاوی به هیچ وجه با موروثی شدن موافق نبود، هیچ وقت درباره موروثی شدن یا این که چه کسی حکومت را به ارث ببرد هم حرف نمی زد مگر این که مجبور شود. موروثی شدن از سوی هیچ کس تایید نمی شد مگر از سوی برخی بازرگانان و صاحبان شرکت های نسل جدید و برخی مقام های اداری و بوروکراتیک که منافعی از آن می بردند.

ادامه دارد..