سایه تصمیم های شتاب زده بر روابط تهران- قاهره

دیپلماسی ایرانی: سید محمد صادق خرازی، در میزگرد «بررسی تحولات مصر» در دیپلماسی ایرانی با اشاره به تحولات جریان اخوان المسلمین گفت: اخوان المسلمین با گذر از ادوار تاریخی خود، پس از یازده سپتامبر به عنوان قطب قابل اعتماد غرب در برخی از کشورهای اسلامی ایفای نقش می کند. باید درک کرد که تحول فکری و استراتژیکی در فکر غرب سیاسی رخ داده است و آن هم نگاه ایجابی به جریانات و مکتب های فکری و سیاسی است که در پی تحولات دمکراتیک و برای تغییر ماهیت قدرت پدید آمده است. یازده سپتامبر نقطه عطف تغییر نگاه و توجه جدی به نهضت ها و نحله های سیاسی است که در پی دیالوگ و گفت وگو بودند.

او افزود: یکی از این نهضت های سیاسی و فعال در دنیای اسلام نیز اخوان المسلمین بوده است که سال های زیادی در پی رسیدن به قدرت بوده است. اخوان المسلمین با گذر از ادوار تاریخی و با عبور از اخوان جهادی به اخوان دموکراسی خواه، اعتماد نسبی غرب را آن هم به عنوان گزینه مواقع اضطرار در تحولات اجتماعی و فکری به دست آورد و نتیجه این تحولات را به صورت تدریجی در قطر، ترکیه، فلسطین و و حتی اندونزی و سرزمین های دیگر دنیای اسلام به ویژه در مصر شاهد هستیم که آن ها با تعامل و دقتی خاص اخوان را مدیریت کرده اند و اتفاقاً اخوان المسلمین نیز در نقطه ای ایفای نقش می کند که خواست منافع غرب است. این چرخش ذاتاً در تعارض و دوگانگی منافع غرب و ایالات متحده نبوده و نخواهد بود. آن ها مسیری که دوست دارند بروند را می روند. در این مسیر جهاد سیاسی و تضاد منافع با منافع استراتژیک آمریکا دیده نمی شود. به عبارت دیگر این فضای جدیدی است که در حال پوست انداختن و خارج شدن از تفرعن قدرت سیستم سیاسی مبارک است. گزینه دیگری در ارایه تعریف متفاوت از منافع ملی با قدرت های درون و بیرون منطقه ندارد. اشتراک منافع خواست قدرت های دخیل در تحولات درون مصر است.

خرازی ادامه داد: همان گونه که تحولات اقتصادی- صنعتی در جهان در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 به جمع بندی رسید که صنعت خودروسازی برای مدیریت های تکنولوژی های برتر در جهان باید به دنیای دیگری برود و دنیای سوم را از تکنولوژی خودرو برخوردار کردند و با آن سخاوتمندانه برخورد کردند، در دنیای سیاست نیز چنین فکری را ایجاد کردند که با الگوسازی از این نهضت های فکری که بتوانند مدیریت شان کنند پیش روند.

مشاور رییس جمهور پیشین کشورمان اضافه کرد: آن ها با اردوغان اسلام گرا و دموکراسی خواه منافع شان را در ترکیه بهتر جلو بردند تا با نظامیان سنتی که تبلور نظام لاییک بودند. به مراتب اردوغان از نظامی ها و لاییک های ترکیه به منافع غرب نزدیک تر خود را نشان داده است. ضمن این که هزینه آن نیز برای دنیای غرب کم تر است. به هر حال این اسلام خواهان به جای این که اسلحه به دست بگیرند زبان گفت وگو دارند و به جای این که در جهت تنازع و تقابل با غرب باشند دور میز مذاکره تامین کننده منافع غرب شده اند.

او تاکید کرد: تحول استراتژیکی در دنیای غرب صورت گرفته است که در آن به جریان های معتدل که در دنیای اسلام ثبت شده اند میدان می دهد و با آن ها گفت وگو می کند.

خرازی اظهار کرد: اخوان المسلمین به دلیل پایگاه سنتی و تاریخی که در مصر دارد قابل حذف شدن نیست. شاید به دلیل مدیریت ناتوان قدرت را واگذار کند اما همواره در صحنه سیاسی مصر حضور خواهد داشت. این که تصور کنیم با رفتن مرسی، اخوان المسلمین صحنه را می بازد درست نیست. اخوان در سیاست حضور دارد و نفس پتانسیل های اخوان المسلمین در مصر و دنیای اسلام مهم ترین ابزار قدرت برای یک حزب سیاسی است که ورای جدول بندی های سیاسی و مرزها توانسته است نقش آفرینی داشته باشد.

مشاور رییس جمهور پیشین کشورمان ادامه داد: به نظر می رسد در پشت پرده های مذاکرات سیاسی، مرسی تضمین های لازم را به قدرتمندان غربی داده است که در جهت منافع آن ها عمل کند و در جهت مخالف منافع آن ها گامی بر نمی دارد اما ناچار است که یکسری مانورهایی را بدهد و از نحوه مذاکراتش با آمریکا و اروپا کاملا محسوس است که می خواهد هم ناسیونالیست ها را کنترل کند و هم رقبایش را در داخل مهار کند.

وی با اشاره به مناسبات ایران و مصر، گفت: متاسفم که مناسبات ایران و مصر دستخوش تصمیمات نسنجیده و شتاب زده شده است. آن زمان که لحظه ای تصمیم می گیرند که یک شبه رابطه را درست می کنند و طرف مقابل نه تنها استقبال نمی کند بلکه چند گام عقب تر می گذارد و شرط های نامربوط مطرح می کند نتیجه اش همین می شود که می بینیم. با سهل انگاری نمی توان میدان پیچیده سیاست خارجی را مدیریت کرد. وقتی خود آقایان موقعیت استثنایی مان را جدی نمی گیرند و یا در رقابت های منطقه یی اعتماد به نفس لازم را نداریم چنین نتیجه ای می دهد که ایران با ظرفیت استراتژیکی که در جغرافیای سیاسی منطقه دارد نمی تواند از ظرفیت های بی نظیر خود استفاده کند.

خرازی تاکید کرد: آن چه که مهم است خویشتن داری و پرهیز از هر نوع تعجیل و رفتار احساسی در مناسبات ایران و مصر است. ایران دارای ظرفیت های بسیار زیادی است که مصر به آنها نیاز دارد.

سفیر پیشین ایران در فرانسه گفت: اولویت اول ما در مناسبات با مصر، اولویت فرهنگی، سپس سیاسی و بعد اقتصادی است. هنوز اولویت های ما با مصر سیاست گذاری نشده است و نتوانسته ایم آن را تعریف و یا باز تعریف کنیم.

او ادامه داد: رفتار مرسی در ماجرای اجلاس غیرمتعهدها در تهران رفتار درستی نبود. هر کسی جایگاه مشخصی دارد. وقتی افراد شتاب زده عمل می کنند این گونه می شود که مصر مبارک با مصر مرسی هیچ تفاوتی برای ایران پیدا نکرده است و تحولی در آن رخ نداده است. شاید یکسری مذاکراتی انجام شده اما هیچ کدام مذاکرات استراتژیکی نبوده است؛ زیرا مناسبات سیاسی بین دو کشور نیازمند بازنگری اساسی است. به زعم من گفت وگوها در سطح عالی نبوده است و متاسفانه رفتار مصری ها به گونه ای است که آن ها ما را ابزار معامله شان با غرب کرده اند.

خرازی تاکید کرد: مهم ترین عنصر در مناسبات خارجی ما، خویشتن داری از شتاب زدگی و نگاه عمیق و استراتژی به ویژه در قبال کشورهایی مانند مصر است.

مشاور رییس جمهور پیشین کشورمان در پایان تاکید کرد: سه کشور ایران، مصر و ترکیه اساس خیمه خاورمیانه را بنا کرده بودند که از نظر تاریخی، تمدنی و فرهنگی و حتی مذهبی این سه کشور معیار و محور تحولات سیاسی و جغرافیای سیاسی در 200 سال گذشته بوده اند.