هدف سنجش صبر بشار بود

دیپلماسی ایرانی: هرچند سوریه هدف حمله جنگنده های اسرائیلی در روز پنج شنبه را یک مرکز پژوهشی نظامی در حومه دمشق اعلام کرده ولی برخی منابع لبنانی گفته اند که هدف هواپیماهای اسرائیلی، یک ستون نظامی سوریه بوده است که برای گروه های شبه نظامی لبنان موشک حمل می کرد و برخی خبرگزاری ها گفتند که محموله این ستون نظامی، موشک های ضدهوایی روسی برای تحویل به گروه حزب الله لبنان بوده است. در مورد اهداف اسرائیل از این حمله و تاثیر آن بر بحران سوریه با مرتضی نعمت زاده، کارشناس مسائل منطقه و رایزن فرهنگی پیشین ایران در سوریه گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

 فرماندهی ارتش و نیروهای مسلح سوریه اعلام کرده که جنگنده های اسرائیلی حریم هوایی سوریه را نقض کرده و به طور مستقیم یکی از مراکز پژوهشی ارتش را که مسئول تقویت مقاومت و دفاع از خود در منطقه «جمرایا» در ریف دمشق داشته، هدف قرار داده است. به نظر شما هدف اسرائیل از این اقدام چه بوده است؟

به نظر می رسد که اسرائیل شرایط کنونی سوریه را غنیمت شمرده و خواسته در عرصه نظامی عرض اندامی کند. علاوه بر این رژیم صهیونیستی با این اقدام تلاش کرده به نحوی واکنش نظام سوریه را در مقابل این حمله ارزیابی کند.

آیا این تحول می تواند به معنای تحولی جدی در بحران سوریه به شمار آید؟

خیر. به نظر می رسد که این یک اقدام تاکتیکی از سوی سوریه به شمار می رود و تحولی بنیادین و اساسی در موضوع سوریه ایجاد نمی کند. از آنجا که این اقدام ارزش استراتژیک ندارد لذا معتقد نیستم که تحول مهمی است و نشان از فرایند جدیدی است.

واکنش سوریه را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا امکان تلافی نظامی از سویه سوریه وجود دارد؟

خیر. به نظر می رسد که شرایط برای واکنش جدی سوریه فراهم نیست و این کشور فقط می تواند واکنش های تبلیغاتی و سیاسی نشان دهد.

همانطور که از اطلاعیه ارتش سوریه بر می آید سوریه این اقدام رژیم صهیونیستی را نوعی حمایت از مخالفان مسلح تلقی کرده است و گفته که با توجه به این که مخالفین در مقابل نظام سوریه در شرایط بد و ضعیفی قرار گرفته اند این اقدام رژیم صهیونیستی در جهت روحیه دادن و نوعی حمایت معنوی و غیر مستقیم از مخالفین است. فراتر از این واکنش به نظر نمی رسد که واکنشی وجود داشته باشد.

وزیر امور خارجه مصر تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به خاک سوریه را محکوم کرده و نسبت به تکرار این تجاوزات هشدار داده است. آیا انتظار می رود که کشورهای عربی واکنشی جدی به این اقدام اسرائیل نشان دهند؟

خیر به نظر نمی رسد که کشورهای عربی نیز در شرایط کنونی در مقابل این اقدام رژیم صهیونیستی واکنش خاصی نشان دهند. این مسئله نشان دهنده وضعیت آشفته منطقه است. متاسفانه بحران سوریه که نزدیک به دوسال است در این کشور به راه افتاده، وضعیت منطقه را به نحوی شکل داده که اسرائیل می تواند هم به غزه و هم به سوریه حمله کند و واکنش جدی از سوی جهان عرب صورت نگیرد. این نشان دهنده ضعف جهان عرب است که واکنش جدی به این اقدام اسرائیل نشان نمی دهند.

تا چه چنین اقدامی از سوی اسرائیل قابل پیش بینی بود؟

رژیم صهیونیستی مدتهاست که بحث هایی را در سطح رسانه ها در مورد تسیلحات شیمیایی سوریه مطرح می کند و مدعی ست که نگران آن است که این تسلیحات در اختیار نیروهای سلفی قرار گیرند. علاوه بر این بارها ادعا شده که حکومت سوریه قصد دارد از این سلاح ها بر ضد مخالفین استفاده کند حال آنکه دولت اسد تصریح کرده که سلاح شیمیایی تنها در برابر دشمن خارجی به کار گرفته خواهد شد. بنابراین پیش زمینه های تبلیغاتی چنین حمله ای وجود داشت.

گفته می شود که هدف هواپیماهای اسرائیلی، یک ستون نظامی سوریه بوده است که برای گروه های شبه نظامی لبنان موشک حمل می کرد و برخی خبرگزاری ها گفتند که محموله این ستون نظامی، موشک های ضدهوایی روسی برای تحویل به گروه حزب الله لبنان بوده است. در صورت صحت خبر می توان گفت که هدف اسرائیل حزب الله بوده و نه سوریه؟

اولا به لحاظ حقوق بین الملل قابل پذیرش نیست که رژیم صهیونیستی به کاروانی چه نظامی و چه غیر نظامی که از سوریه به طرف لبنان حرکت می کند حمله کند. یعنی حتی اگر این خبر هم درست باشد که چنین کاروانی اسلحه حمل می کرده باز هم توجیه حقوقی و مشروعی برای این اقدام رژیم صهیونیستی وجود ندار. با این حال آنچه می توان گفت این است که اسرائیل از وضعیت آشفته منطقه سوء استفاده می کند و در تلاش برای تضعیف رقبای خود دست به اقدامات غیر قانونی می زند. نمونه ای از این اقدامات را در حمله به غزه دیدیم و در حال حاضر هم اقدام اخیر این رژیم نشان دهنده این رویکرد است. خصوصا این که اسرائیل خود را بیش از پیش از نظر امنیتی دچار مشکل می بیند و از نظر بازدارندگی به شدت ضعیف شده است لذا تلاش می کند هر خطری را سریعا از بین ببرد.

آیا می توان گفت که این مقدمه اسرائیل مداخله نظامی غرب در سوریه است؟

به نظر نمی رسد چنین چیزی درست باشد.هرچند این مسئله قابل پذیرش است که اسرائیل با این کار به دنبال بررسی میزان واکنش دولت سوریه به دخالت های نظامی خارجی است  اما این که این حمله بخواهد مبنای مداخله باشد درست نیست چرا که شرایط بین المللی برای چنین مداخله ای وجود ندارد. مگر این که خود اسرائیل بخواهد از این فضای آشفته استفاده کند و با این تصور که با واکنش های تندی مواجه نخواهد شد دست به اقدامات  مشابهی بزند.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/16

انتشار اولیه: جمعه 13 بهمن 1391 / باز انتشار : سه شنبه 17 بهمن 1391