مشوق های اوباما چقدر جدی است؟

دیپلماسی ایرانی: اعضای دائم شورای امنیت به علاوه آلمان هفته گذشته در بروکسل دور هم آمدند تا مواضع خود را برای مذاکرات آتی با ایران هماهنگ کنند. با این حال بسیاری از تحلیل گران بر این عقیده اند که بررسی طرح اوباما مهم ترین دلیل این گردهمایی است. دیپلماسی ایرانی این مسئله را در گفت و گو با حسن بهشتی پور، تحلیل گر مسائل بین المللی بررسی کرده است:

اخيرا آقاي آمانو گفته است كه با وجود تحريم هاي اعمال شده عليه ايران،‌ تغييري در روند غني سازي ايجاد نشده است. به نظر شما اين سخنان با چه هدفي بيان مي شود و تاثير آن روي مذاكرات آتي چيست؟

ظاهر اين صحبت به نفع ايران است. ولي به نظر مي رسد اگر به عمق اين سخنان توجه كنيم، عملا عليه ايران است. به اين دليل كه دبير كل سازمان انرژي اتمي شخصيتي حقوقي و بين المللي دارد. اين فرد بايد در چارچوب حوزه كاري خود كه عبارتست از نظارت بر انجام فعاليت هاي صلح آميز كشورها در زمينه هسته اي و هم چنين منع اشاعه سلاح هاي هسته اي در جهان فعاليت كند. اما وقتي او در يك موضع گيري اعلام مي كند تحريم ها عليه ايران اثري روي كاهش فعاليت هسته اي ايران نداشته است، عملا يك موضع گيري سياسي كرده است و موقعيت بين المللي او را به عنوان يك فرد بي طرف و معتبر خدشه دار مي كند. البته دبير كل مي تواند موضع سياسي هم داشته باشد اما در مورد فعاليت هاي هسته اي كشورهاي مختلف او بايد در چارچوب مسائل فني و حقوقي اظهار نظر كند. بنابراين اين حرف ممكن است بر حسب ظاهر اين گونه ارزيابي شود كه به نفع ايران است اما به طور ضمني اين مسئله را پيشنهاد مي كند كه كشورهاي عضو گروه 1+5 بايد روند مذاكره را رها كنند و به دنبال اقدامات سنگين تري عليه ايران برود. يعني يا تحريم ها را گسترده تر كنند يا به دنبال اقدام نظامي بروند.

خانم اشتون قبل از برگزاري نشست بروكسل براي هماهنگي مواضع كشورهاي عضو 1+5 درباره ايران گفته است كه هدف از برگزاري اين نشست بررسي چگونگي اوضاع و بررسي اين نكته است كه كدام زمينه ها بيشترين نگراني را به وجود مي آورند. منظور ايشان از زمينه هايي كه بيشترين نگراني را به وجود مي آورند چيست؟

خانم اشتون به عنوان يك انگليسي سياستمدار بسيار با دقت صحبت مي كند. به نظر من بايد حرف هايي كه نزده را مورد توجه قرار داد. اين جمله به ما مي گويد كه 1+5 مي خواهد درباره نگراني هاي خود مذاكره كند. نگراني هاي آن ها چيست؟ اين است كه ايران با دسترسي بيشتر به تكنولوژي هسته اي، شرايط ساخت بمب هسته اي را به دست آورد. اما آن چه واقعيت دارد اين است كه آن ها در بروکسل دور هم نشستند تا طرح آقاي اوباما را بررسي كنند. چون آقاي اوباما رسما اعلام كرده كه ما طرح جديدي داريم تا بتواند زمينه جديدي را براي پيشرفت مذاكرات فراهم آورد. به نظر من اصلي ترين موضوعي كه خانم اشتون به آن اشاره نكرده است، اين است كه به احتمال بسيار زياد در اين جلسه در مورد طرح جديد امريكا نيز صحبت شده است.

حال بايد ديد آن ها مي خواهند چه چيزي را به ايران پيشنهاد دهند. چون آن چه قبلا پيشنهاد داده بودند چندان قابل توجه نبود. اما اصل داستان اين است كه ما به ازاي سه خواسته مهم آن ها يعني اين كه ايران غني سازي بيست درصد را كنار بگذارد، آن مقداري كه اورانيوم را تا سطح بيست درصد غني كرده در اختيار كشور ثالث قرار دهد و هم چنين سایت فردو را تعطيل كند، چيست؟ تازه آن ها اين خواسته ها را در مرحله اول مطرح مي كنند. حال بايد ديد آقاي اوباما در دور دوم رياست جمهوري خود به اين جمع بندي رسيده است كه يك پيشنهاد قابل توجه به ايران ارائه دهد يا خير؟

در راستاي همين طرح، رويترز به نقل از ديپلمات هاي غربي اعلام كرده است كه مشوق هاي جدي براي ايران در بروكسل مطرح شده است. به نظر شما بحث مشوق ها تا چه حد جدي است؟

اول بايد ديد اين مشوق ها چيست تا ارزيابي كرد كه اين مشوق ها جدي است يا نه؟ اما مفهوم اين بحث اين است كه خود آن ها هم پي برده اند كه مشوق هاي قبلي چندان مهم و جدي نبوده و به گونه اي نبوده است كه بتواند نظر ايران را جلب كند. آقاي كيسينجر هفته گذشته مقاله اي در واشنگتن پست نوشته است كه در آن به صراحت گفته است كه امريكا بايد غني سازي پنج درصد را براي ايران به رسميت بشناسد و تحريم ها را هم لغو كند. چون غني سازي پنج درصد فاصله زيادي تا بمب هسته اي دارد. اين راه حلي است كه كيسينجر،‌ معمار بازسازي روابط امريكا و چين در دهه هفتاد براي حل مسئله هسته اي ايران ارائه داده است. آن ها بايد غني سازي اورانيوم را براي ايران به رسميت بشناسند اما هم زمان در مورد چگونگي نظارت بر اين غني سازي مي توانند سخت گيري هايي را داشته باشند. باید توجه داشت  اين موضوع نمی تواند تا زمانی که استراتژي غلطِ فشار و مذاكره به کناری گذاشته نشود ، با موفقیت همراه باشد.  

به نظر شما در موضع مقامات ايراني تغييري ايجاد شده كه چشم انداز آينده مذاكرات را روشن تر كند؟

تا جايي كه من در جريان هستم مسئولان ايراني به دنبال اين هستند كه به نتيجه برسند و راهكار هاي جديدي را پيگيري كنند. اما زماني اين مسئولان مي توانند تاثيرگذار باشند كه امريكا از سياست يك طرفه خود دست بردارد. امريكايي ها عادت ندارند در مورد خواسته هاي خود گفت و گو كنند. آن ها مي گويند اين خواسته هاي ماست، در مورد چگونگي اجراي آن مذاكره كنيم. اگر امريكايي ها بپذيرند كه غنی سازی در ایران را به رسمیت بشناسند ، مقامات ايراني هم انعطاف به خرج مي دهند. مقامات ايراني تحت فشار به هيچ وجه نخواهند پذيرفت كه به طور كلي از برنامه هسته اي صلح آمیز و قانونی خود دست بردارند./12

انتشار اولیه: چهارشنبه 8 آذر 1391 / بازانتشار:شنبه 11 آذر 1391