سایه روشن های گزارش جدید آژانس

ديپلماسي ايراني: آخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد ایران، حاوی نکاتی از فعالیت های هسته ای ایران در زمینه های غنی سازی اورانیوم، ساخت سانتریفیوژهای جدید، ادامه کار واحد تولید آب سنگین، ساخت راکتور نوع آب سنگین در اراک، فعالیت ها در نیروگاه بوشهر و نیز موضوع عدم صدور مجوز بازرسی از سایت نظامی پارچین می باشد. چارچوب این گزارش با گزارش های پیشین آژانس تفاوت چندانی ندارد. موضوعات متفاوت مربوط به نصب 644 سانتریفیوژ جدید در سایت فردو است که هنوز مورد تزریق اورانیوم هگزا فلورید قرار نگرفته اند. مجموعا 2784 سانتریفیوژ در این سایت وجود دارد که همگی از نوع آی-آر-1 است. در حالی که غنی سازی اورانیوم در نطنز تا غنای 5 در صد است؛ در فردو غنی سازی اورانیوم تا غنای 20 درصد هم وجود دارد. برای آژانس تعداد سانتریفیوژهایی که در غنی سازی تا 20 درصد به کار گرفته می شوند، مشخص نشده نیست. انتقال مجموعه های سوخت نیروگاه بوشهر به حوضچه های سوخت مصرف شده و نیز استفاده از بخشی از اورانیوم غنی شده 20 در صد، در راکتور امیر آباد، نیز از موضوعات جدیدی است که در این گزارش به آن اشاره شده است. عدم مجوز بازدید از سایت پارچین و در نتیجه تضعیف راستی آزمایی آژانس در این زمینه نیز از موضوعاتی است که هرچند از جهاتی تکراری است، اما به لحاظ این که با گذشت زمان راستی آزمایی آژانس تضعیف خواهد شد، موضوعی نسبتا تازه است.

این گزارش که درست پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، پس از تاثیر گذاری محسوس تحریم ها در زندگی روز مره مردم و پیش از مذاکرات حساس ایران با کشورهای 1+5 صادر شده است، می تواند مهم باشد. از این رو جنبه های مثبت و منفی این گزارش که مورد استناد کشورهای مذاکره کننده قرار خواهد گرفت اهمیت خواهد یافت. اگر از مطالب تکراری، در عین حال مهم، گزارش صرف نظر شود؛ استفاده صلح آمیز بخشی از اورانیوم با غنای 20 درصد در سوخت راکتور تحقیقاتی امیر آباد، یکی از موارد مهم سوء ظن نسبت به فعالیت های مشکوک ایران را تا حدودی منتفی می کند. زیرا استفاده از سوخت راکتور برای ساخت بمب هسته ای، عملا بسیار مشکل خواهد شد. گزارش انتقال مجموعه های سوخت نیروگاه بوشهر به حوضچه های سوخت مصرف شده هم، موضوعی فنی و مرسوم در همه نیروگاه های از این نوع می باشد. هر چند که توضیحی در مورد دلایل انتقال سوخت به حوضچه ها داده نشده است، اما به طور معمول هر ساله بر حسب میزان مصرف سوخت نیروگاه، آرایش هندسی مجموعه میله های سوخت در قلب راکتور تغییر می کند. در این جابجایی ها، میله های کمتر سوخته را به قلب راکتور نزدیک می کنند و به عکس میله های بیشتر مصرف شده را در فاصله دورتر قرار می دهند تا همه میله های سوخت به طور متوازن مصرف شود. لذا به نظر نمی رسد که این بخش گزارش آژانس واجد اهمیت خاصی باشد.

در خصوص فعالیت های به اصطلاح مشکوک در سایت نظامی پارچین باید گفت که اگر این فعالیت ها از نوع هسته ای باشد، آثار آن به سادگی قابل امحاء نیست. زیرا آثار بسیار ناچیز مواد هسته ای در برگ گیاهان، بدنه ساختمان ها، وسایل نقلیه و بسیاری از جذب کننده های دیگر به کمک دستگاه های حساس قابل ردیابی است. به نظر می رسد که تکرار این موضوع در چند گزارش اخیر آژانس، ناظر بر آزمایش انفجارات نوع هسته ای نباشد. در آن صورت آزمایشات انفجاری غیر هسته ای، ارتباط مستقیمی با وظایف نظارتی آژانس ندارد. از این جهت، مقاومت ایران برای بازدید از تاسیسات نظامی، می تواند مقاومتی مشروع و قابل دفاع باشد. بدیهی است که در هر مورد از این موضوعات می توان خدشه های جدی وارد کرد و نهایتا می بایست پیش از وارد شدن به آن جزییات به اعتماد سازی پرداخت تا به حل و فصل پر چالش ترین پرونده هسته ای یک عضو آژانس نزدیک شد. با توجه به تعهد رییس جمهور آمریکا پس از انتخابات اخیر به ترجیح حل و فصل سیاسی موضوع هسته ای ایران و نیز فروکش کردن تهدیدات صریح اسراییل برای حمله به تاسیسات هسته ای ایران، موقعیت بی بدیلی را برای حل و فصل خوشبینانه چالش هسته ای ایران فراهم کرده است./12