مالی گرداب افراطیون خواهد شد؟

ديپلماسي ايراني: بيش از شش ماه است كه اوضاع داخلي در مالي، طرف هاي منطقه اي و بين المللي را به فكر مداخله نظامي در اين كشور انداخته است. شورشيان توانسته اند بخشي از مالي را جدا كرده و عمليات خود را از آن منطقه سامان بخشند. سيدجعفر قنادباشي، كارشناس مسائل افريقا در گفتاري براي ديپلماسي ايراني، به ابعاد اين موضوع پرداخته است:

پيشينه ناآرامي هاي اخير در كشور مالي به تحركات چند ده ساله گروه طوارق بر مي گردد. فعاليت هاي اين گروه تنها در مالي نبوده، بلكه اعضاي اين طايفه در پنج كشور نيجر، مالي، الجزاير، بوركينافاسو و چاد حضور داشته اند و دائما با استعمار در حال جنگ بوده اند و از طرف ديگر با دولت هاي اين كشورها در حال مبارزه بوده اند. اما در دهه اخير و به خصوص در پنج ساله اخير، اين گروه تحركات خود را گسترش داد و اقدامات جدي اي در مبارزه با نيروهاي خارجي كه وارد اين منطقه مي شدند، انجام داد. براي مثال مستشاران اروپايي و امريكايي را به گروگان مي گرفتند.

اما تحولات اين گروه در ارتباط با مالي به ابتداي سال جاري بر مي گردد. درست در روزهاي ابتدايي فروردين ماه، در پايتخت مالي يك كودتا رخ داد. اين كودتا، زمينه را براي استفاده اين گروه ها فراهم كرد. گروه هاي شورشي با استفاده از اين فرصت به تدريج نيمه شمالي مالي را در اختيار خود درآوردند. البته اين گروه ها دو دسته بودند؛ يك گروه لاييك در اين تحولات فعال بود كه در حال حاضر كناره گيري كرده است و ديگري دو گروه مذهبي كه گفته مي شود با القاعده در ارتباط هستند و شاخه اي از القاعده مغرب عربي هستند. اين دو گروه تلاش كرده اند كه در اين منطقه اسلام را به شيوه طالباني و مبتني بر اصول وهابيت و نوعي اسلام وهابي به مرحله اجرا در آورند. به همين دليل دست به تخريب آن دسته از آثار مذهبي زدند كه به نوعي توسل به ائمه و امامزادگان در آن ها مشاهده مي شد. در حال حاضر بيش از هفت ماه است كه نيمه شمالي مالي عملا از قسمت جنوبي آن جدا شده است.

اما دنياي غرب در صدد است از اين صحنه بهره برداري ويژه اي كند. آن ها مي خواهند القاعده و تمام نيروهاي مسلح در همه كشورها را متوجه اين قسمت كنند و بعد همه اين نيروها را سركوب كنند. طي ماه هاي اخير تلاش زيادي صورت گرفته تا دولت هاي غرب افريقا و كشورهايي مانند الجزاير و موريتاني تشويق شوند كه ارتش مشتركي براي سركوب اين نيروها فراهم شود. البته پيش از اين گفته مي شد چون مالي قبلا مستعمره فرانسوي ها بوده است، در صدد آن هستند كه به اين كشور لشكركشي كنند. اما فرانسوي ها تن به اين كار ندادند. آقاي اولاند در آخرين سفر خود اظهار كرد كه دوران گذشته ديگر تكرار نخواهد شد و فرانسه مستقيما وارد ماجراجويي در اين زمينه نخواهد شد. بنابراين غربي ها علاقمند هستند كه سركوب اين نيروها توسط يك ارتش منطقه اي صورت بگيرد و آن ها از نظر تسليحاتي و اطلاعاتي از اين ارتش پشتيباني كنند. تا از اين طريق نهضت هاي اسلامي حاضر در اين منطقه طي يك برنامه زماني دراز مدت كمرنگ شوند.

چالشي كه در حال حاضر وجود دارد اين است كه هنوز كشورهاي غرب افريقا به دليل هزينه بر بودن اين اقدام، تصميم به انجام اين كار نگرفته اند. در ابتدا دولت مالي مخالف چنين مسئله اي بود. چرا كه حضور نيروهاي بيگانه در خاك اين كشور تماميت ارضي اين كشور را تحت الشعاع قرار مي داد. اما كم كم و با فشارهاي فراوان توانستند دولت كنوني مالي را كه جانشين دولت كودتا شده است، قانع كنند كه نيروهاي منطقه اي وارد اين عرصه شوند. وليكن به رغم برگزاري جلسات مختلف و به كارگيري شوراي امنيت سازمان ملل و شوراي صلح و امنيت اتحاديه افريقا در اين راستا، هنوز اقدامي جدي براي مبارزه با اين گروه انجام نشده است. البته از ميان كشورهاي غرب افريقا، ساحل عاج علاقمند است كه در اين زمينه نقش آفريني كند تا بتواند با يك تهاجم ديپلماتيك منطقه اي و كسب دست برتر نظامي بتواند بر اوضاع تسلط پيدا كند و حمايت خود را از سياست هاي غرب براي تثبيت شرايط داخلي اعلام كند.

اما در اين عرصه سه احتمال وجود دارد. اول اين كه يك گروه افراطي و طالباني قدرت را در اين منطقه به دست بگيرند. دوم اين كه گروه هاي تروريستي تبهكار كنترل اين منطقه را در دست بگيرند و عمليات خود را از آن جا سازماندهي كنند. سوم اين كه نهضت هاي آزادي بخش در اين منطقه قدرت يابند. اگر اين تفكيك صورت نگيرد، اين واهمه وجود دارد كه نيروهاي آزادي بخش در اين منطقه به نام سركوب گروه هاي افراطي، قرباني شوند. همان طور كه در مسئله تروريسم دنياي غرب همواره سعي كرده است به نام مبارزه با تروريسم، گروه هاي آزادي بخش را سركوب كند، ممكن است در اين منطقه هم به نام مقابله با تروريسم طالباني و القاعده اي، گروه هاي آزادي بخش سركوب شوند. هدف غرب هم همين است كه مالي را مركزي براي تجمع نيروها و جذب و پذيرش همه نيروهاي اسلامي مخالف با غرب كند و در آن جا همه آن ها را مورد حمله نيروهاي محلي قرار دهد. يعني غرب در اينجا هزينه مالي و جاني را نمي پذيرد و مي خواهد كه با استفاده از نيروهاي منطقه اي به اهداف خود دست پيدا كند.

غرب در اين زمينه تجارب مشابهي داشته است. سومالي مثال بارزي از پياده سازي اين پروژه بود. آن ها سومالي را مركز مقابله با استعمار توسط گروه الشباب قرار دادند. به اين وسيله سومالي يك دام بزرگ براي كشاندن گروه هاي اسلامي منطقه اي به آن جا شد و بعد از آن سركوب سنگيني صورت گرفت. افغانستان نيز تجربه مشابهي بود. در مقطعي همه نيروهاي مسلمان براي مبارزه با شوروي به افغانستان رفتند و بعد در آن جا همه اين نيروها سركوب شدند. /12