در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران چه می‌دانیم

دیپلماسی ایرانی : مقامات عالی ایران تاکید دارند تهران به دنبال تولید سلاح هسته ای نیست و از لغت گناه برای توصیف عمل تولید بمب هسته ای استفاده می کنند. این درحالی است که آژانس بین المللی انرژی اتمی در تازه ترین گزارش خود اعلام کرد ظرفیت غنی سازی در سایت فوردو در نزدیکی قم دو برابر شده است.

این گزارش که ترکیبی از سخنان ماموران اداری و علومی است که در آنها ابهام وجود دارد، تا حدودی می تواند یک پیام نگران کننده باشد. در حال حاضر دو گروه جدید از سانتریفوژها در سایت زیر زمینی فوردو نصب شده اند و به این ترتیب ظرفیت غنی سازی در این سایت نسبت به ماه می دو برابر شده است. از سوی دیگر ایران ذخیره اورانیوم غنی شده 3.5 درصدی و 20 درصدی را به میزانی افزایش داده که نمی توان هیچ کاربرد فوری دیگری جز تولید بمب برای آن در نظر گرفت. به بیان دیگر ذخیره اورانیوم غنی شده با خلوص 20 درصدی در ایران بسیار بیشتر از آن است که تهران برای تولید ایزوتوپ های دارویی نیاز دارد.

هم اکنون 11 هزار سانتریفوژ بر مبنای طرح های آلمانی در ایران فعالیت می کنند که از طریق پاکستان زمینه دسترسی به آنها فراهم شده است. به این ترتیب می توان گفت با وجود تحریم ها و نظارت بین المللی ایران به منابع مورد نیاز برای تولید تجهیزات هسته ای دست یافته یا همچنان دست می یابد. حتی این امکان وجود دارد که ایران بتواند فلزات مورد نیاز برای استفاده در فعالیت های هسته ای را به طور داخلی تولید کند.

با این حال باید گفت 11 هزار سانتریفوژ فعال در ایران تحت عنوان آی آر 1 کمتر از  میزانی که باید اورانیوم غنی شده تولید می کنند که دلیل آن مشکلات کیفیتی ناشی از روند تولید یا مواد اولیه مورد استفاده است. همچنین به نظر می رسد که روند توسعه سانتریفوژهای پیشرفته در ایران نیز بسیار کند است که به مشکلات تولید و طراحی باز می گردد. البته این گمانه زنی نیز وجود دارد که تولید سانتریفوژهای پیشرفته محرمانه مانده تا در زمان مناسب علنی شود.

قضاوتی روشن در مورد گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی نشان می دهد که ایران برای دستیابی به ظرفیت تولید مواد مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته ای مصمم است. البته هنوز نظر مشخص نیست که تصمیم نهایی برای تولید سلاح هسته ای اتخاذ شده یا خیر. تصمیمی که دولت اوباما با اشاره به اطلاعات جاسوسی موجود می گوید هنوز اتخاذ نشده است.

در مورد سانتریفوژهای پیشرفته باید گفت که این نکته بسیار حائز اهمیت است. چرا که در صورتی که ایران به این نسل از سانتریفوژها دست یابد، به منزله یک جهش بزرگ در فعالیت های هسته ای اش خواهد بود. در این شرایط ایران می تواند ظرف مدت چند ماه مقادیر کافی اورانیوم 90 درصد غنی شده تولید کند و به این منظور ذخایر اورانیوم غنی شده 20 درصدی خود را به کار ببرد. زمانی که ایران با تولید اورانیوم غنی شده با خلوص 90 درصد بتواند 5 یا 6 بمب هسته ای تولید کند، فارغ از اینکه آنها را آزمایش کند یا نه، یک کشور هسته ای پنهان به شمار می رود.

به بیان دیگر با توجه به ذخایر اورانیوم غنی شده 20 درصدی در ایران، تولید بمب هسته ای دور از انتظار نخواهد بود و به این ترتیب ایران به باشگاه هسته ای وارد می شود.

در بخش دیگری از گزارش آژانس به عدم دسترسی بازرسان به سایت پارچین در جنوب شرق تهران اشاره شده است. برخی دیپلمات ها در آژانس بین المللی انرژی اتمی ادعا می کنند آزمایش هسته ای در سایت پارچین انجام شده و این سایت هم اکنون در دست پاکسازی قرار دارد. اما اطلاعات به دست آمده از پارچین نشان می دهد که آژانس همچنان ابزار بازرسی قدرتمندی در اختیار دارد و می تواند از دیگر کشور های عضو مانند آمریکا نیز در مورد سایت های هسته ای ایران اطلاعات بگیرد. اکنون مهمترین مساله مطرح در مورد پارچین این است که آیا از یک کانتینر فولادی در این سایت برای آزمایش هسته ای استفاده شده است؟ در صورتی که پاسخ این سئوال مثبت باشد، نشانه ای از نظامی بودن اهداف هسته ای جمهوری اسلامی به دست می آید.

سیاستمداران محافظه کار همچنان بر این باورند که هنوز زمان برای دیپلماسی و اعمال تحریم ها علیه ایران باقی است و این روند می تواند به موفقیت برسد. اما آنچه از رفتار رهبران ایران برداشت می شود این نیست که آنها تحت فشار قرار دارند. از سوی دیگر هفته گذشته خبرهایی منتشر شد که محسن فخریزاده که گفته می شود نقش مهمی در فعالیت های هسته ای نظامی دارد پس از سال ها گوشه نشینی به صحنه بازگشته است.

در پایان گزارش آژانس اینگونه نتیجه گیری شده است که یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به گزارش دهی خود ادامه خواهد داد. اما باید گفت که آینده برنامه هسته ای ایران در دست آنهایی قرار دارد که آن را انجام می دهند.

نویسنده:اولی هاینونن

منبع: وال استریت ژورنال

ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10