رقابت دیپلماتیک ایران و عربستان در مصر

دیپلماسی ایرانی: سفر دکتر محمد مرسی به عربستان سعودی که قرار است روز چهارشنبه انجام شود اتفاقی بسیار مهم به خصوص در روابط قاهره و ریاض محسوب می‌شود.

این سفر که نخستین سفر خارجی رئیس جمهوری منتخب مصر در آغاز دوران ریاست جمهوری اش محسوب می‌شود، از زوایای مختلفی حائز اهمیت است:

نخست، این که نشان می‌دهد که تغییر حکومت جمهوری مصر از حسنی مبارک ، رئیس جمهوری سابق به جمهوری اخوانی‌ها تاثیر چندانی بر اصول اصلی روابط عربستان - مصر نگذاشته است و این روابط مبتنی بر مصالحی دو جانبه و حقایقی غیر قابل انکار است که کسی به راحتی از کنار آن نمی‌تواند بگذرد.

دوم، نشان می‌دهد که دیپلماسی عربستان در برابر دیپلماسی هوشمندانه و پرنفوذ ایران همچنان فعال است، به ویژه که می‌بینیم جمهوری اسلامی ایران تلاش می‌کند پای رئیس جمهوری مصر به تهران را باز کند تا نخستین رئیس جمهوری در مصر باشد که طی سی و سه سال گذشته به ایران سفر می‌کند و صفحه تازه‌ای از روابط مصر و ایران را می‌گشاید. قرار است محمد مرسی برای حضور در کنفرانس عدم تعهدها به تهران سفر کند.

سوم، تاثیر مستقیمی بر روابط تیره شده قاهره و ریاض می‌گذرد، رابطه‌ای که پس از دستگیری «الجینزاوی»، وکیل بازداشت شده مصری توسط مقام‌های عربستانی به شدت تیره شده و روابط دو کشور را به سردی کشانده است. روابط دو کشور بر اثر این حادثه به اندازه ای تیره شد که احمد القطان، سفیر عربستان در مصر مجبور به ترک این کشور شد و البته برای بهبودی روابط و رفع سوء تفاهم‌ها خودش نیز شخصا تلاش های بسیاری کرد.

چهارم، این سفر فرصت تازه‌ای را به ریاض می‌دهد تا از افکار و اندیشه‌های رئیس جمهوری منتخب مصر از نزدیک آگاه شود و بداند که وی برای توسعه روابط خود با ریاض از یک سو و ایجاد رابطه با جامعه بین‌المللی و کشورهای منطقه از سوی دیگر چه نقشه‌ها و برنامه‌هایی دارد. پیش‌بینی می‌شود که عربستانی‌ها سه محور را در دیدار با رئیس جمهوری جدید مصر مد نظر قرار دهند:

1-      مواضع و اندیشه‌های وی نسبت به صدور انقلاب مصر به خارج و احتمال حمایت از اندیشه‌های انقلابی دیگر کشورهای عربی و انقلابی که در آنها نیز به نوعی بهار عربی جریان دارد. به ویژه که همیشه شاهد بوده‌ایم که مصر محرک و تغذیه کننده اصلی اندیشه‌های سیاسی در دیگر کشورهای عربی طی حداقل یک قرن گذشته بوده است.

2-      فهم مواضع و اندیشه‌های جماعت اخوان المسلمین در قبال ایران به ویژه اکنون که قدرت را در اختیار گرفته‌اند.

3-      چگونگی تعامل رئیس جمهوری جدید با پرونده‌های حماس، حزب الله و رابطه با اسرائیل، به ویژه که می‌دانیم اخوان المسلمین تا چه اندازه نسبت به حزب الله مواضع ایجابی و مثبتی دارد و اخیرا نیز بر سر گذرگاه رفح و غزه مواضع ایجابی‌ای اتخاذ کرده که عموما بر خلاف خواسته‌ها و منافع اسرائیل بوده است.

خامسا، این سفر این فرصت را به عربستانی‌ها می‌دهد که بررسی کنند که چگونگی می‌توانند به حمایت های اقتصادی خود از حکومت تازه تاسیس مصر به ویژه در مرحله انتقالی کنونی حمایت کنند. نباید فراموش کنیم که عربستان سرمایه‌گذاری‌های کلانی در بازار مصر انجام داده و این در حالی است که کمک‌های مالی بسیاری نیز از سوی ریاض متوجه قاهره بوده است. علاوه بر آن بیشترین میزان کارگران خارجی فعال در عربستان نیز عموما مصری هستند.

اهمیت دیگر سفر مرسی به عربستان در این است که ابتدای هفته آینده هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه امریکا به قاهره سفر خواهد کرد. وی در این سفر حامل پیام مهم باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا است و قصد دارد در این رابطه خط مصری – امریکایی مشترکی را برای خاورمیانه و منطقه تعریف کند.

آغاز نقش جدید مصر در تحولات خاورمیانه و همچنین بازیابی مرکز ثقل قاهره در تحولات منطقه از یک سو می‌تواند به نفع منافع امریکا در صورتی که آشنایی دقیقی از سیاست‌های مصر جدید داشته باشد، محسوب شود و از سوی دیگر می‌تواند به ضرر منافع امریکا در صورتی که قاهره اخوانی بدون توجه به منافع امریکا خط سیاسی خود را دنبال کرده و تعریف تازه‌ای از ثقل سیاسی مصر در منطقه تعریف کند، باشد.   

منبع: الشرق الاوسط                                                 

 تحریریه دیپلماسی ایرانی