تحریم ترکیه را از ایران دور نخواهد کرد
حفظ رابطه اقتصادی فارغ از اختلاف‌های سیاسی
دیپلماسی ایرانی: ترکیه امروزی کشوری است بازمانده از تجزیه امپراطوری عثمانی . امپراطوری که تا واپسین روزهای حیات خود در قرن بیستم و در جریان جنگ‌های جهانی همواره متعرض به خاک ایران بود اما پس از دوره‌ای که تمایل ایران به پیشبرد برنامه هسته‌ای خود افزایش پیدا کرد و مخالفت غربی‌ها منجر به صدور تحریم‌ها علیه ایران شد، ترکیه همواره سعی کرده تا به عنوان یک میانجی بینالمللی بین ایران و اتحادیه اروپا و آمریکا عمل کند و طرفین را به حل دیپلماتیک این منازعه تشویق کند. ترکیه با این رویه سعی دارد تا جایگاه خود را در خاورمیانه تقویت کرده و از بروز جنگ در همسایگی خود جلوگیری نماید، اما فراز و نشیب روابط ایران و ترکیه تحت تاثیر مسائل بینالمللی موضوعی است که شاید حتی سبب کاهش واردات نفت ترکیه از ایران شده است. بهرام امیراحمدیان،کارشناس مسایل ترکیه، جنبه‌های روابط ایران و ترکیه را برای دیپلماسی ایرانی مورد بررسی قرار داده است که در زیر می‌خوانید:
ترکیه اعلام کرده بود که تحریم‌های یک جانبه امریکا را اعمال نخواهد کرد، اما امروزه شاهد کاهش خرید نفت ترکیه از ایران هستیم. دلیل این تغییر سیاست را در چه می‌دانید؟
به نظر می‌رسد صادرات نفت ایران و واردات نفت ترکیه از طریق آب های بینالمللی صورت می‌گیرد و بیمه کشتی‌ها بسیار اهمیت دارد، بنابراین در صورتی که شرکت‌های بیمه محدودیت‌هایی برای آن اعمال کنند،طبیعی است که مشکلاتی پیش خواهد آمد. شاید اگر ایران در طول سال‌های گذشته برنامه‌ریزی می‌کرد تا صادرات نفت خود را به برخی از کشورهای همسایه از طریق لوله انجام می‌داد، به مشکلاتی که امروز بر اثر تحریم نفت و محدودیت‌های بیمه وجود دارد، برخورد نمی‌کردیم.
به باور من کاهش واردات نفت ترکیه از ایران بیشتر به انتقال آن مربوط است که ترکیه باید از طریق آب‌های بینالمللی آن را دریافت کند. از این جهت است که محدودیت‌های بیمه‌ای شاید در ظاهر مهم نباشد اما در عمل و در فرایند واردات، گشایش اعتبار و مسائل حقوقی و مالی صادرات شاهد این مشکلات هستیم.
همچنین ایران اعلام کرده است که اگر ترکیه نتواند از طریق بانک‌های بینالمللی مبادلات را انجام دهد، حاضر است که از این کشور لیر دریافت کند که پس از آن لیر را وراد ایران کرده و گشایش اعتبار کنند تا خرید کالا از ترکیه هم توسط لیر انجام شود. این راه حل نیز گام مثبتی است. همانطور که ایران به هند و چین نیز این پیشنهاد را داده است که از هند روپیه و از چین یوآن دریافت کند. حتی ایران اعلام کرده که طلا هم دریافت میکند تا دلار و یورو به نظام بانکی ایران وارد نشود.
تا چه اندازه مساله سوریه در روابط ایران و ترکیه تاثیرگذار بوده است؟
روابط اقتصادی ایران و ترکیه پیوستگی بسیار نزدیکی دارد که از دهه‌های گذشته وجود داشته و تا به امروزه هم ادامه دارد. به دلیل آنکه ایران برای ترکیه بازار خوبی برای تهیه مواد اولیه و کالاهای صادراتی محسوب می‌شود و ترکیه نیز بازار بزرگی برای ایران است که حجم مبادلات ایران و ترکیه پس از جنگ با عراق بسیار افزایش پیدا کرده است.
بخش خصوصی کشور ترکیه بسیار فعال است، به عنوان مثال اتاق بازرگانی استامبول بسیار قدرتمند است. تجارت خارجی ترکیه با ایران نیز از طریق بخش خصوصی صورت می‌گیرد و بخش خصوصی می‌تواند به شکل مستقل عمل کند. بنابراین اگر دولت‌ها با هم مشکلاتی داشته باشند،تجار به مسائل سیاسی توجه نمی‌کنند. در نتیجه اگر در مورد سوریه اختلاف نظری میان دولت ایران و ترکیه وجود داشته باشد،ممکن است تاثیر بسیار کمتری نسبت به شدت روابط اقتصادی داشته باشد.
بسیار بعید است که ترکیه تحت تاثیر اختلاف‌ها بازار مناسبی که در ایران دارد را از دست داده و یا درآمدهای زیادی که از طریق جذب توریسم ایرانی دریافت میکند را نیز از دست بدهد.
همچنین در توضیح باید گفت که ایران و ترکیه سال‌های سال مناسبات خوبی با هم داشتند،ممکن است در برخی موارد اختلاف‌هایی هم بوجود آمده باشد، اما هیچ‌گاه تبدیل به خشونت نشده است.
در نهایت باید گفت ترکیه کشوری است که هم در سوریه نقش مهمی دارد که این عامل هم می‌تواند بر روابط دو کشور تاثیرگذار باشد، اما این مساله را نباید فراموش کنیم که ترکیه همسایه بلافصل سوریه است. بنابراین نگاه ترکیه به سوریه را نباید با نگاه خود به این کشور که آن را به عنوان همکار استراتژیک و یا کشوری که جبهه پایداری و مقاومت را کمک میکند، مقایسه کنیم.
شما جنبه‌های اقتصادی را بررسی کردید،آیا نمی‌توان گفت به دلیل موقعیتی که امروزه ایران در جامعه بینالمللی و به ویژه اختلافاتی که ایران با غرب دارد، ترکیه نیز تحت تاثیر این مسائل مناسبات خود را تغییر می‌دهد؟
در شرایط باید ترکیه‌ای را نگاه کنیم که از آغاز دهه 50 عضو ناتوست، یعنی ساختارهای غربی و به ویژه این جنبه نظامی را داراست. ترکیه از یک سو به اروپا متصل است و همسایه بلافصل اتحادیه اروپاست، از سوی دیگر با منطقه بالکان، مدیترانه و هم دریای سیاه و خاورمیانه همسایه است. بنابراین کشور ترکیه کشوری چندوجهی است و ما نباید انتظار داشته باشیم که ترکیه تنها وجه همسایگی خود را با ایران در نظر بگیرد. چراکه دو کشور تنها در سازمان کنفرانس اسلامی و اکو عضو هستند،اما مهم‌تر آنکه همسایه‌اند.
با توجه به این هم مرز بودن دو کشور و سطح مبادلات گسترده اقتصادی و فرهنگی مسائل و اختلاف‌های سیاسی ایران با غرب و یا حتی با خود کشور ترکیه در مورد سوریه سبب نخواهد شد که این روابط تحت تاثیر قرار بگیرد.
در مقابل ترکیه نیز همیشه ایران را به عنوان کشور قدرتمند منطقه‌ای تعریف میکند، از دسترسی ایران به تکنولوژی هسته‌ای حمایت کرده، در کنفرانس تهران برای مبادله سوخت شرکت کرد و تمامی این مسائل نشان دهنده آن است که ترکیه کشوری نیست که آن را نادیده بگیریم. در نتیجه ترکیه نیز جایگاه ارزشمندی درسیاست خارجی ایران دارد.
ملت مسلمان ترکیه و ایران هیچ‌گاه خواهان برهم زدن این روابط به دلیل وجود عامل سومی نیستند،مگر آنکه ترکیه به صورت شفاف قصد داشته باشد تا منافع ایران را در منطقه و یا مرزهای ملی تهدید کند که در آن شرایط ایران نمی‌پذیرد و با تمام قوا مبارزه خواهد کرد. از این جهت است که به نظر می‌رسد رسانه‌ها نقش بسیار مهمی را در روشن کردن این موضوع که ایران و ترکیه مناسبات و اشتراکات بیشماری ازنظر نزدیکی به یکدیگر دارند ، ایفا می کنند. در این میان اگر اختلافی هم وجود دارد نباید آن را بزرگ کرد.
تحریریه دیپلماسی ایرانی/14
نظر شما :