خلبان سوری در اردن پناهنده می شود؟

با فرار کردن یکی از خلبان های ارتش سوریه به اردن، رقابتی میان قدرت های منطقه ای بر سر دسترسی به این فرد ایجاد شده است. اساسا اهمیت این اتفاق تا چه حد است؟

اردن کشوری است که با سوریه مرز مشترک دارد. بنابراین تحولات سوریه در این کشور تاثیرگذار است. از یک طرف سیاست های اردن هم البته نه به شدت عربستان و قطر ولی تا حدودی مخالفت با دولت سوریه است. در حقیقت اردن هم به نحوی تمایل دارد که به مخالفین دولت سوریه کمک کند. البته با توجه به هم مرزی و همسایگی با سوریه احتیاط بیشتری می کند. درست است که در تصمیمات جمعی در اتحادیه عرب طرفدار نظرات کشورهایی مانند عربستان و قطر و کشورهای تندرو مخالف سوریه بوده اما به نظر می رسد با احتیاط بیشتری عمل می کرده است.

اما اتفاق اخیری که حادث شده یعنی فرار این خلبان و پناهنده شدن به اردن یک تحول جدید در روابط سوریه و اردن است. تا الان هم مقامات اردنی مواضع ضد و نقیضی در این مورد داشته اند. یک روز می گویند پناهندگی این فرد قطعی شده، یک روز می گویند احتمال برگشتن او به سوریه وجود دارد و روز دیگر می گویند هواپیما بدون خلبان بازگردانده خواهد شد. این نشان دهنده این است که به احتمال زیاد اردن این خلبان را به عنوان پناهنده سیاسی می پذیرد و چالش این کشور با سوریه در آینده بیشتر خواهد شد. به این دلیل که این یک اقدامی است که برای اولین بار در نیروهای نظامی سوریه آن هم در این سطح انجام شده و برای دولت سوریه هم سخت است که از این خلبان دست بکشد. اگر این اتفاق یعنی پناهندگی او به عنوان یک خلبان در اردن انجام شود می تواند تبعات منفی برای نیروی نظامی سوریه داشته باشد و افراد دیگری را ترغیب کند تا دست به چنین کاری بزنند. لذا سوریه از این جهت ایستادگی می کند تا بتواند این خلبان را مجددا بازگرداند.

برخی معتقدند محور اصلی سفر پوتین به اردن هم همین مسئله بوده است. به نظر شما آیا این مسئله آن قدر برای روسیه اهمیت دارد که پوتین بخواهد مستقیما به اردن فشار آورد؟

خیر؛ سفر آقای پوتین به اردن ارتباطی به این خلبان ندارد. این سفر از قبل تعیین شده و مشخص بود که آقای پوتین هم می خواهد به اسرائیل سفر کند و هم به اردن. لذا ارتباطی به پناهندگی این خلبان ندارد. با این حال سفر آقای پوتین به اسرائیل و اردن در ارتباط با تحولات سوریه، نشان دهنده این است که اندک اندک روسیه می خواهد از حمایت های شدید و غلیظی که در رابطه با دولت آقای بشار اسد داشته، فاصله بگیرد. سفر آقای پوتین به این دو کشور می تواند این معنا را داشته باشد. البته سفر آقای پوتین به اسرائیل بحث جداگانه ای دارد که نمی توان آن را تنها در ارتباط با تحولات سوریه ارزیابی کرد. اما در ارتباط با تحولات سوریه این دو سفر می تواند نشان دهنده این باشد که روس ها هم تا حدی از سیاست های دولت آقای اسد ناراضی هستند.

دولت اردن بعد از تحولات سوریه از طرفی مرزهای خود را به طور کامل بسته و اجازه عبور و مرور از این مرز ها را نمی دهد و از طرف دولت سوریه تحت فشار است که به این رویه ادامه دهد؛ از طرف دیگر غرب به دولت اردن فشار می آورد که برای ارسال کمک ها و حتی پذیرش پناهندگان این مرزها باز شود. به نظر شما دولت اردن چه رویکردی را دنبال خواهد کرد؟

همان طور که گفتم سیاست اردنی ها در قبال تحولات سوریه، به سمت غربی ها و عربستان و قطر است. اما به دلیل همسایگی با سوریه نگران هستند که در صورت موضع گیری صریح در این موضوع، سوریه دست به تحرکاتی در اردن بزند. بنابراین اردنی ها احتیاط می کند. اما به نظر من این بستن مرزها تلاشی است تا به سوریه نشان دهد دولت اردن با دولت سوریه مشکلی ندارد. اما در حقیقت اقدامات و اعمال اردن در راستای سیاست های غربی و عربی است.

شما اشاره ای داشتید به این که نگاه اردن به تحولات سوریه به تندی عربستان و قطر نیست. این مسئله را تا چه حد به ارتباط اخوان المسلمین اردن و سوریه با یکدیگر و تاثیر پذیری این ها از یکدیگر می دانید؟

اخوان المسلمین در اردن و اخوان در سوریه تقریبا در یک راستا هستند. اگر بخواهیم تاثیر اخوان را در مسائل اردن و سوریه در نظر بگیریم باید اردن را تحریک کنند که بیشتر به مخالفین سوریه تمایل داشته باشد. چون به هر صورت الان اکثریت مخالفان در حال حاضر در سوریه اخوانی ها هستند. اما این سیاست اردن که سعی می کند مخالفت های خود را با دولت سوریه علنی نکند و نشان دهد که به عنوان یک همسایه به دنبال آرامش و ثبات در سوریه است. دولت اردن نگران است. چرا که هم دولت سوریه می تواند اردن را وارد چالش هایی کند و هم این تحولات می تواند تاثیرات مستقیمی بر دولت اردن داشته باشد. چون اردن هم به طور قطع در آینده از این تحولات مصون نخواهد بود. بنابراین نمی توان گفت که اخوانی ها در اردن عامل بازدارنده ای برای دولت اردن هستند تا از مخالفین سوریه حمایت نکند. درست عکس این است. اخوانی ها در اردن اگر هم بخواهند کاری کنند به مخالفین سوریه کمک خواهند کرد.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/12