بیانیه مشترک اوباما و پوتین در مورد ایران

دیپلماسی ایرانی: در حالی که روز نخست مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 در مسکو بدون پیشرفت خاصی پایان یافته است، روسای جمهور آمریکا و روسیه به ایران هشدار دادند به تعهدات هسته اش عمل کند. باراک اوباما و ولادیمیر پوتین همزمان با آغاز نشست مسکو بین ایران و نمایندگان آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان در حاشیه نشست گروه 20 در مکزیک با یکدیگر ملاقات کرده و بیانیه مشترکی در مورد ایران صادر کردند.

در این بیانیه مشترک که همزمان با پایان نخستین روز مذاکرات هسته ای مسکو منتشر شده، آمده است، ما موافقیم که ایران باید به منظور بازسازی اعتماد بین المللی در خصوص ماهیت صلح آمیز برنامه های هسته ای اش، تلاش های جدی به عمل آورد. به منظور تحقق این هدف، تهران باید به طور کامل به تعهداتش پایبند باشد و با آژانس بین المللی انرژی اتمی در جهت حل موضوعات مطرح، همکاری کند.

در این بیانیه همچنین درخواست به حداقل رساندن استفاده صلح آمیز از اورانیوم غنی شده با خلوص بالا مطرح شده است. از سوی دیگر باوجود اینکه تحلیلگران شانس موفقیت مذاکرات مسکو را اندک می دانند، اوباما و پوتین در بیانیه مشترک خود نسبت به توافقی سازنده با ایران از طریق روند گروه 1+5 ابراز امیدواری کرده اند. اوباما که پیش تر هشدار داده بود گزینه نظامی را از روی میز برنداشته همچنان می گوید زمان و فضا برای دیپلماسی وجود دارد. همچنین روسیه نیز که با اقدام نظامی علیه ایران مخالف است تاکید دارد که تهران باید نخستین گام در روند دیپلماتیک مسکو را بردارد تا از تحریم های سخت تر جلوگیری کند.

انتقاد از بسته پیشنهادی 1+5

ابراز امیدواری اوباما و پوتین نسبت به توافقی سازنده در نشست مسکو در حالی مطرح می شود که مذاکره کنندگان هسته ای ایران بسته پیشنهادی گروه 1+5 را به باد انتقاد گرفتند. این بسته پیشنهادی شامل ارائه برخی کمک های هسته ای و تامین قطعات یدکی هواپیماهای مسافربری در مقابل موافقت تهران با تعلیق عملیات غنی سازی 20 درصدی و انتقال ذخایر موجود به خارج از کشور است. اما باوجود اینکه سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران پس از چند دور گفت و گوی تلفنی با کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پذیرفته بود، این پیشنهاد را به طور جدی بررسی کند، در نشست دوشنبه در صدد انتقاد از آن برآمد.

این پیشنهاد برای نخستین بار در نشست بغداد در ماه گذشته پیش روی هیات ایرانی قرار گرفت اما جلیلی حتی نیم نگاهی هم به آن نیانداخت. گزارش روزنامه نیویورک تایمز حاکی از آن است که جلیلی در نشست 5 ساعته مسکو به فهرستی از مخالفت های ایران با این بسته پیشنهادی اشاره کرده و زمانی طولانی را نیز به شکایت های تهران از غرب از سال 1968 تا کنون اختصاص داده است.

این در حالی است که مایکل من، سخنگوی اشتون فضای این مذاکرات را سخت و دشوار توصیف کرده است. به گفته وی ایرانیان سرانجام بسته پیشنهادی را بررسی کردند اما نه به روشی که در این مرحله انتظار می رفت. از سوی دیگر خبرگزاری فرانسه نیز به نقل از یکی از دیپلمات های ایرانی حاضر در نشست مسکو گزارش داد، فضای مذاکرات مثبت نبود.

نشست مسکو، سومین نشست ایران و گروه 1+5 در سال جاری میلادی است که با وجود جنجال های فراوان هنوز پیشرفتی نداشته است. دیپلمات های غربی بر این باورند که مخالفت ایرانیان با پیشنهاد های ارائه شده به روند مذاکرات ضربه می زند اما تهران نیز به ادامه مذاکرات نیاز دارد.

چشم انداز شکست مذاکرات

شماری از تحلیلگران بر این باورند که حتی تعلیق موقتی روند گفت و گو ها نیز می تواند آشفتگی بیشتر بازار نفت و تشدید تهدید های اسرائیل در خصوص اقدام نظامی علیه ایران را به همراه داشته باشد. از سوی دیگر پافشاری ایران بر مواضع خود مخالفت کنگره آمریکا با روند گفت و گوها را افزایش می دهد. 44 سناتور شامل لیبرال دمکرات ها روز جمعه نامه ای برای باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا ارسال کرده و از وی خواسته اند که در صورتی به نتیجه نرسیدن نشست مسکو، در گفت و گو ها تجدید نظر کند. همچنین سخت تر شدن تحریم ها علیه جمهوری اسلامی نیز پیامد غیر قابل اجتناب به نتیجه نرسیدن مذاکرات خواهد بود.

با این حال تهران همچنان بر مواضع خود یعنی به رسمیت شناخته شدن حق غنی سازی اورانیوم در ایران و تعدیل تحریم ها تاکید دارد. به همین منظور طرحی 5 ماده ای نیز از سوی ایران به گروه 1+5 ارائه شده که مسائل مربوط به غنی سازی اورانیوم، روابط تهران با آژانس بین المللی انرژی اتمی، پیشنهاد گروه 1+5 و همچنین چگونگی حل بحران سوریه را شامل می شود. اما خبرگزاری بلومبرگ در این زمینه می نویسد، طرح پیشنهادی ایران برای لغو تحریم های اتحادیه اروپا کافی نیست.

با این حال برخی کارشناسان امیدوارند میزبانی روسیه و ملاقات جلیلی با مقامات عالی این کشور بتواند تا حدودی در تغییر رویکرد ایران موثر باشد چرا که کرملین نفوذ زیادی روی ایران دارد. جلیلی اندکی پس از خاتمه مذاکرات بعد از ظهر دوشنبه در هتل طلایی مسکو این هتل را به منظور صرف شام با مقامات روسی شامل معاون شورای امنیت ملی روسیه ترک کرد.
تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/10