اسپانیا به یونان دوم تبدیل می شود؟

دیپلماسی ایرانی:‌ در روزهای گذشته پرداخت وام یک صد میلیارد یورویی تحت نظارت صندوق بین المللی پول، بانک مرکزی اروپا و وزیران دارایی هفده کشور عضو حوزه یورو به اسپانیا امیدهایی را برای بهبود وضعیت اقتصادی این کشور و عبور از بحران افزایش داد. البته این خوشبینی با بدبینی هایی نیز همراه بود. فیتچ، یکی از موسسات رده بندی اعتباری، درجه اعتبار دو بانک بزرگ اسپانیایی را دو درجه کاهش داده است که این خود نشان دهنده تداوم نگرانی ها در مورد وضعیت اقتصادی اسپانیاست.

اسپانیا که جزو اقتصادهای قوی اروپایی محسوب می شد در سه سال گذشته دو دوره رکود را تجربه کرده است.  نگاهی به اقتصاد این کشور پیش از آغاز بحران اقتصادی جهان در سالهای 2007 تا 2009 نشان می دهد که این کشور از ثبات و استواری نهادهای اقتصادی برخوردار است. تنها در آمد این کشور از درآمد توریسم به بیش از 60 میلیارد در آمد رسیده است.

با این حال سرمایه گذاری بی محابا در بخش مسکن بانک های این کشور را قربانی کرد.با رونق بازار مسکن در اسپانیا این بازار همه سرمایه ها را به خود جلب کرد و هشتصد هزار مسکن تولید شد. اما بحران 2008 اقتصادی آمریکا بر این مسئله تاثیر گذاشت.  وام های فراوانی که این بانک ها برای ساخت مسکن پرداختند پس از رکود اقتصادی بازنگشت و بحران در این کشور رخ نمود.

با اتخاذ سیاست های ریاضتی، اسپانیا بعد از یک دوره 18ماهه رکود اقتصادی در ابتدای سال 2010 از این بحران رهایی یافت. برنامه های دولت سوسیالیست بر این مبنا بود که از تبدیل شدن این کشور به یونانی دیگر جلوگیری کنند و بتوانند از وضعیت بحران رها شوند. با این حال در سال 2011 پنج میلیون و 270 هزار نفر در این کشور بیکار بوده اند. نرخ بیکاری به 22.8 رسید که این یعنی بیشترین رقم در میان کشورهای عضو سازمان همکاری های اقتصادی اروپا.

بنابراین نشانه های بحران اقتصادی در اسپانیا چنان واضح است که رهبران اروپا و آمریکا نگران تسری این بحران به دیگر کشورها هستند. طبق گزارشات دولت این کشور در حال حاضر 740 میلیارد بدهی کسری بودجه دارد. اخیرا بانک مرکزی این کشور اعلام کرده است که تولید ناخالص داخلی این کشور 1.5 درصد در سال 2012 کاهش داشته است. البته احتمال داده شده است که با اتخاذ تمهیدات جدید وضعیت اقتصادی 2 درصد بهبود یابد.

طبیعی است که مشکلات اقتصادی مشکلات اجتماعی را به دنبال دارد. به طور مشخص ادامه بحران در اسپانیا موجب عدم اعتماد به بانک ها می شود. از سوی دیگر بیکاری می تواند پیامدهای اجتماعی فاجعه باری داشته باشد. در حال حاضر از هر دو جوان یک نفر بیکار است. لذا امکان وقوع بحران های اجتماعی در این کشور را نباید نادیده گرفت.

 در حال حاضر دو نگاه در اتحادیه اروپا برای برخورد با بحران اسپانیا وجود دارد. برخی معتقدند در قبال این بحران دولت اسپانیا باید سیاست های ریاضتی در پیش گیرد که این به کاهش مصرف منجر می شود از جمله آنگلا مرکل صدراعظم آلمان اعتقاد دارد باید با صرفه‌جویی بیشتر کسری بودجه را کاهش داد. مخالفین که فرانسوا اولاند، رئیس جمهور جدید فرانسه، یکی از آنهاست معتقدند که صرفه‌جویی موجب کاهش قدرت خرید قشرهای کم‌درآمد و مانع رشد اقتصادی می‌شود.

دولت سوسیالیسیت در زمان زاپاته رو تلاش کرد که وضعیت اجتماعی و سطح زندگی عمومی مردم رشد یابد. باید توجه داشت سطح رفاه در اسپانیا و اروپا با جهان سوم تفاوت دارد چرا که این کشورها صدها سال به منابع سرشار کشورهای لاتین دسترسی داشته اند و در آمد خوبی کسب کرده اند و از سوی دیگر مشکلات جنگ و ... را تجربه نکرده اند. آنها توانسته اند به خوبی زیرساختهای اقتصادی خود خصوصا در بخش کشاورزی و صنعتی را ایجاد کنند. بنابراین مصرف و رفاه اقتصادی یکی از خصوصیات این کشورها محسوب می شود. به عبارت دیگر رفاه اقتصادی در اسپانیا و دیگر کشورهای اروپایی به مصرفی بی حد و حصر انجامیده است. آنها همانند ما نیستند که بیست سال تلاش کنند تا مسکنی از خود داشته باشند. البته این مصرف عموما به واسطه وام های بانکی شکل می گیرد. به عنوان مثال در اسپانیا هر اسپانیایی به طور متوسط هشتصد تا هزار یورو برای خانه قسط بانک می دهد؛ بین دویست تا چهارصد یورو قسط ماشین می دهد و بین 50تا 100 یورو قسط لوازم خانگی می دهد. اما به واسطه قدرت اقتصادی تا زمانی که کار می کنند می توانند از پس این هزینه های بالای ناشی از مصرف گرایی بر آیند. اما زمانی که بیکاری ایجاد می شود مشکلات ایجاد می شود.

اسپانیا یک کشور مهاجر پذیر است و همین به بحران بیکاری دامن زده است. سالانه چند صد هزار نفر از سرزمینهای مختلف به خصوص آفریقا درجستجوی کار به این کشور می آمدند. افزایش بیکاری به نارضایتی عمومی در اسپانیا دامن زده است. برخی از بانک‌ها به کسانی که قادر به بازپرداخت قسط وام مسکن خود نیستند فشار می‌آورند و در مواردی خانه‌های شهروندان را مصادره می‌کنند. باید توجه داشت که نارضایتی عمومی که اکنون در اسپانیا وجود دارد از دولت این کشور نیست بلکه از نظام بانکی این کشور است. هفته گذشته شماری از معترضان یکی از شعبه‌های "بانکیا"، بزرگترین و بدهکارترین بانک اسپانیا در مادرید را اشغال کردند. در پی این اقدام و دخالت پلیس کار به درگیری کشیده شد. تظاهرکنندگان از دولت می‌خواهند به جای کمک به بانک‌ها به شهروندان کمک کند. بانکیا در کانون بحران مالی اسپانیا قرار دارد. بانکیا در ماه مه تاحدودی ملی شد و سهام آن را دولت خریداری کرد. برای نجات این بانک حدود نوزده میلیارد دلار کمک درخواست شده است.

بسیاری از تحلیل گران گفته اند که اگر تا سه ماه آینده این بحران مهار نشود، تداوم موجب سقوط یورو و گسترش بحران به دیگر کشورهای اروپایی خواهد شد. دولت اسپانیا برای کنترل بحران دست به تقویت روابط با چین زده است. همچنین از بانک مرکزی اروپا درخواست بسته های مالی کرده تا مشکلات مالی خود را حل کند. بانک مرکزی اروپا که چتر حمایتی خود را شامل اسپانیا کرده است ازکلیه کشورهای اروپایی خواسته است رویکرد های منطقه ای را برای چالش های اقتصادی خود در پیش گیرند.