بحران داخلی سوریه ؛ بازگشت به نقطه صفر

محمد ایرانی، کارشناس مسائل خاورمیانه و سفیر سابق ایران در اردن، در گفتاری برای دیپلماسی ایرانی دلایل افزایش بحران در سوریه را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است

دیپلماسی ایرانی: پس از حادثه خونین حوله دراطراف شهر حمص که منجر به کشتار تعداد زیادی از شهروندان عادی سوری گردید، شرایط بین المللی برای دولت سوریه سخت‌تر وپیچیده‌تر شده است. فشارها افزایش یافته و به احتمال زیاد بیشتر نیز خواهد شد تا جایی که بسیاری معتقدند حادثه حوله یک فرصت طلایی برای مخالفان بشار اسد در سطح بین الملل فراهم نموده تا مجددا نظام سوریه را وارد یک چالش جدید بین المللی کنند وشرایط نسبتا مثبتی را که هفته های اخیر برای نظام حاکم در سوریه فراهم شده بود مجددا دچار بحرانی جدی کنند. کشتار مردم غیرنظامی در حوله فارغ از این که توسط چه گروه وچه جریانی صورت گرفته باشد همه قربانیان آن از اهل سنت هستند و این امر می تواند نقطه عطفی برای ورود به یک مرحله انتقام گیری توسط گروه های افراطی امثال سلفی‌ها و القاعده با چاشنی مذهبی وطائفی باشد. فراموش نکنیم که نزاع طائفی در منطقه شامات بدلیل تکثر گروه‌های عرقی و فرقه‌های متفاوت مذهبی مسبوق به سابقه است. سال‌های زیادی لبنان در آتش جنگ داخلی طائفی سوخته است.

   به هرحال فاجعه کشتار در روستای حوله وضعیت را پیچیده کرده و افق حل وفصل امور در سوریه را با استفاده از راه کارهای سیاسی تیره وتار نشان می دهد. بویژه این که گروه های تندرو سلفی از به هم ریختن اوضاع داخلی در سوریه و کشیده شدن امور به سمت یک جنگ طائفه ای تمام عیار نگران نیستند وشاید همین پروژه را دنبال می کنند. عربستان سعودی در خط مقدم دولت‌های مخالف بشاراسد هرچند سخن از نگرانی جنگ داخلی در سوریه سر می‌دهد اما بارها از زبان مقامات بلندپایه خود ازجمله سعودالفیصل وزیرخارجه اعلام داشته که از راه حل مسلح کردن گروه‌های مخالف دولت سوریه حمایت می کند. حتی مقامات آمریکایی نیز جسته و گریخته اذعان داشته‌اند که عربستان و قطر گروه‌های مخالف سوری را به سلاح‌های سبک ونیمه سنگین تجهیز می‌کنند بنابراین بنظر نمی‌رسد عربستان و قطر نیز ابایی از گسترش درگیری‌های داخلی تا حد جنگ طائفه ای در سوریه داشته باشند.

   نکته دوم این که استمرار این وضعیت تقسیم‌بندی بین موافقان و مخالفان را نسبت به گذشته بیشتر و اختلافات را عمیق‌تر خواهد کرد. چنانچه تقابل به گونه‌ای طائفی و مذهبی شود موضوع مخالفت با رژیم بشار اسد در درجه دوم اهمیت قرار خواهد گرفت و وابستگان به هر طایفه‌ای درپی اثبات قدرت خود وتسلط بر مناطق دیگری خواهند بود. خروج از این وضعیت بسیار دشوار بوده و عملاً زمینه را برای دخالت نظامی غیر مستقیم دولت‌ها (جنگ نیابتی) در خاک سوریه فراهم خواهد کرد بویژه این که ساختار جمعیتی  و ترکیب اقلیت‌های عرقی و دینی در سوریه نیز به تشدید این شرایط کمک خواهد کرد.

   نکته سوم تلاش مخالفان حکومت بشاراسد برای نا امید کردن جامعه بین الملل از دستیابی به یک راه حل سیاسی به منظور خروج از بحران داخلی در سوریه است. پذیرش طرح کوفی عنان که از ابتدا توسط گروه‌های مخالف مستقر در خارج مورد تردید بود امروز رسماً توسط آن‌ها اعلام می‌گردد که شکست خورده و لذا عملاً فاعلیت خود را از دست داده است. معارضه همراه با دولت‌های مخالف آقای بشاراسد بیش از هر چیز امروز در پی به میان کشیدن پای طرف‌های بین‌المللی ازجمله شورای امنیت سازمان ملل برای صدور قطعنامه ای تحت فصل هفت منشور است. هرچند مخالفت روسیه و چین با مداخله نیروهای خارجی تحت پوشش حمایت‌های بین‌المللی کماکان جدی به نظر می رسد اما همچنان باید اذعان داشت که واقعه خونین حوله دستیابی به یک راه حل سیاسی را بیش از گذشته کم رنگ تر کرده است./14