از اصلاحات اقتصادی تا بحران بشار و ایران هسته ای

دیپلماسی ایرانی: ولادیمیر ولادیمیرویچ پوتین دومین رئیس جمهور کشور روسیه بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، تا بیست و چهار ساعت دیگر باز هم از پله های کرملین بالا می رود تا عنوان رئیس جمهور را به خود اختصاص دهد. دمیتری مدودف تا ساعت 24 امشب یعنی ششمین روز از ماه می صاحب کرملین است و پس از آن کرسی خود را به مرشدش تحویل خواهد داد. این جابه جایی کرسی ها در روسیه را بسیاری از تحلیل گران به نوعی شطرنج بازی میان پوتین و مدودف تعبیر می کنند که در این سالها مجال به ارث رسیدن قدرت به فردی از مخالفان را نداده اند. با اینهمه هیچ کس نمی تواند تلاش های مرد پولادین روس ها در احیای اقتصاد این کشور و برون برد روسیه از روزهای جنگ سرد را کتمان کند.اکنون آقای آهنین باز گشته تا به قول خودش وطن را اعتباری نو بخشد. اما روسیه پس از مدودف و در اختیار پوتین چه تغییر رویکردهایی را تجربه خواهد کرد؟ دیپلماسی ایرانی با دکتر محمود شوری، کارشناس مسائل روسیه، درباره رویکرد جدید پوتین در سیاست خارجی و اقتصاد روسیه گفتگویی داشت که در زیر می‌خوانید:

ولادیمیر پوتین از فردا کار خود را به طور رسمی به عنوان رئیس جمهور آغاز خواهد کرد،‌ به نظر شما شاهد چه تغییری در رویکرد سیاست خارجی روسیه پس از پوتین خواهیم بود؟

پوتین در مقطعی دوباره قدرت را به‌دست می‌گیرد که در شرایط بین‌المللی وضعیت پیچیده است. از نظر اقتصادی اروپا در بحران اقتصادی قرار دارد و شرایط خاصی را تجربه می‌کند. از نظر سیاسی تحولات کشورهای عربی می‌تواند بر روسیه و کشورهای جمهوری سابق که در حوزه نفوذ روسیه هستند، تاثیرگذار باشد.
در حوزه سیاست خارجی دو بحث مهم سوریه و ایران بسیار مهم هستند که در آغاز کار باید پوتین در حل و فصل مسائل مربوط به آن مشارکت جدی داشته باشد.
در نتیجه این مسائل به نظر می‌رسد که ما شاهد آینده دشواری برای ولادیمر پوتین باشیم. همچنین باید در نظر داشت که از نظر اقتصاد داخلی روسیه به نسبت گذشته رشد اقتصادی کمتری داشته، اما حجم ذخایر مالی روسیه نسبتا قابل قبول است و سرمایه‌گذاری‌ها نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده است. با توجه به تمایلی که سرمایه‌گذاران خارجی نسبت به قدرت رسیدن پوتین نشان دادند،‌ این مساله از جمله مواردی است که می‌تواند برای رئیس جمهور جدید روسیه جای امیدواری داشته باشد.
در حوزه سیاست خارجی نیز باید گفت که پوتین نمی‌تواند دست به اقدامات متفاوتی بزند. اگرچه با توجه به سوابق و دیدگاه‌هایی که داشته است، به طور قطع سعی خواهد کرد که نسبت به مدودف رئیس جمهور پیشین روسیه، با قاطعیت بیشتری در صحنه سیاست خارجی عمل کند و در مسائلی که مدودف نرمش بیشتری نشان می‌داد، به ویژه در ارتباط با روابط روسیه و با غرب و موضوعاتی که اختلاف میان آنها بوده همچون سپردفاع موشکی، قطعا پوتین در سال‌های اولیه ریاست جمهوری خود سعی خواهد کرد که قاطعیت بیشتری نشان دهد. بنابراین درکل شرایط روسیه تفاوت چندانی نسبت به آنچه که در سال‌های گذشته داشته، نخواهد داشت. چه به لحاظ سیاست داخلی و هم به لحاظ سیاست خارجی و اقتصادی نیز شاهد تفاوت چشمگیری نخواهیم بود.

شما به مسائل اقتصادی اشاره کردید، پوتین گفته است که روسیه دو تا سه سال آینده تبدیل به یکی از پنج اقتصاد بزرگ دنیا خواهد شد، آیا پوتین طرح و برنامه جدیدی در این زمینه ارائه کرده است؟

ولادیمیر پوتین با برنامه مشخص اقتصادی آمده است و قصد دارد از این فرصت استفاده کرده و طرح نوسازی روسیه را با جدیت بیشتری دنبال کند. شاید آنچه که امروزه بیشتر جایگاه روسیه را ارتقاء می‌دهد، رشد اقتصادی روسیه نیست، بلکه حرکت کند سایر رقبا در کنار این کشور است و سبب شده تا روسیه نسبت به کشورهای دیگر رشد بهتری داشته باشد. همچنین مسائل اقتصادی حادی همچون کشورهای اروپایی یونان و اسپانیا ندارد.
ادعای پوتین این است که قصد دارد الگوی نوستالژی روسیه را به الگویی تبدیل کند تا برای سایر کشورها نیز مورد استفاده قرار گیرد. ضمن آنکه با توجه به درآمدهای نفتی و رشد قیمت نفت پوتین خواهد توانست با دست بازتری در حوزه اقتصاد در شرایطی که کشورهای دیگر اوضاع اقتصادی خوبی ندارند، عمل کند. اما به نظر می‌رسد که روسیه نیز در دراز مدت درگیر مسائل اقتصادی و مالی جهانی خواهد شد و بحران اقتصادی اروپا با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از روابط اقتصادی روسیه با اروپاست، اثرات منفی بر اقتصاد روسیه بگذارد.

آیا روابط با غرب به ویژه امریکا هم تغییری خواهد کرد؟

نوع روابط با امریکا را سایر مسائل بین‌المللی تعریف می‌کند. امروزه بحث سوریه یکی از مسائل مهمی است که روس‌ها دوست ندارند تا به عنوان یک بازنده در این بحث مطرح شوند.
همچنین در بحث سپر دفاع موشکی نیز علیرغم تعاملاتی که میان دو طرف صورت گرفته سعی کردند تا تنش را در طول این سال‌ها کاهش دهند و هرکدام تا اندازه‌ای از سیاست‌های اولیه خود عقب‌نشینی کردند. در نتیجه امکان توافق میان امریکا و روسیه بیشتر شده است، چراکه در بحث سپر موشکی ناگزیرند که به سمت توافق پیش روند. اما در مسائلی همچون سوریه و یا ایران، روسیه و غرب همچنان تنش‌هایی خواهند داشت.
مساله رابطه با غرب را باید با این زاویه تحلیل کرد که آیا موضوع تازه‌ای در شرایط بین‌المللی ایجاد خواهد شد یا خیر. یکی دیگر از بحث‌های مهم مساله افغانستان است که سبب شده همکاری‌های روسیه با غرب جدی‌تر پیش رود و حوزه‌های تعاملی بیشتری را در برمی‌گیرد. همانطور که شاهد هستیم روس‌ها کریدوری را برای حمل و نقل تجهیزاتی که به افغانستان می‌رود باز کردند، چراکه قرار بر این است تا سال 2014 خروج کامل نیروهای امریکایی را از افغانستان داشته باشیم و بنابراین روس‌ها در این روند رفت و برگشت تجهیزات به افغانستان نقش جدی خواهند داشت.
نکته‌ای که سرگئی لاوروف، وزیرخارجه روسیه، در بحث افغانستان برخلاف تصور اعلام کرد این بود که موافق خروج سریع نیروهای ناتو از افغانستان نیست که اعلام این نظر حاکی از آن است که امنیت افغانستان برای روس‌ها بسیار پراهمیت است که حتی حاضرند حضور نیروهای امریکایی در افغانستان را برای مدت طولانی‌تری هم بپذیرند.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14