دلخوری از امریکا عربستان را به اسرائیل نزدیک می‌کند؟

 دیپلماسی ایرانی: هفته گذشته امیر سلمان بن عبدالعزیز، وزیر دفاع عربستان سعودی، در یک اقدام نادر قرار ملاقات خود با همتای امریکایی‌اش لئون پانه‌تا را رد کرد. اقدامی که حتی باعث شوکه شدن باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا شد. بنا بود در این دیدار همانند همیشه برنامه هسته‌ای ایران، تظاهرات مردمی در بحرین که همسایه کوچک عربستان سعودی محسوب می‌شود و همچنین چگونگی فعالیت ناوگان پنجم ایالات متحده در آب‌های خلیج فارس در بحرین بحث و تبادل نظر شود.

امیر سلمان سومین فرد حکومت پادشاهی عربستان محسوب می‌شود که جوان‌ترین فرزند ملک عبدالعزیز نیز هست که بر خلاف عبدالله، پادشاه 89 ساله و امیر نایف، ولیعهد 79 ساله از سلامتی کامل برخوردار است.

عربستان نخستین کشور صادرکننده نفت جهان و یکی از ثروتمندترین حکومت عربی دنیا است که بر خلاف وجود این ثروت عظیم از توسعه یافتگی لازم برخوردار نیست. محصور ماندن ثروت در دستان خاندان سلطنتی و عدم توزیع عادلانه آن در میان مردم سبب شده تا عربستان نقاظ ضعف بسیاری داشته باشد. نزدیک به 5 میلیون نفر از جمعیت 27 میلیونی عربستان شناسنامه ندارند و نزدیک به 30 درصد جوانان این کشور بی‌کار هستند. همچنین نزدیک به 20 درصد جمعیت این کشور خواندن و نوشتن نمی‌دانند.

شاید به همین دلایل است که یک ژنرال عربستانی یادداشتی را در یک مجله نظامی امریکایی به رشته تحریر در آورده که بیش از همه به نظر می‌رسد که حامل پیامی برای اسرائیل است. نمی‌توان به سادگی باور کرد که ژنرالی از خانواده سلطنتی صرفا بخواهد درباره اوضاع حکومتش بنویسد و شروطی را به اسرائیل یادآور شود بدون این که بخواهد پیام‌های معنی‌دار سیاسی به تلاویو بفرستد. شرطی که او در این یادداشت یادآور شده اجرای آرام طرح ملک عبدالله برای حل مساله درگیری اعراب و اسرائیل است. او نوشته است که اگر اسرائیل وارد این مسیر شود، همان طور که 10 سال پیش نیز گفته است، عربستان وظیفه خود می‌داند که با اسرائیل آشتی کند که بی‌شک این امر بر سیاست‌های دیگر کشورهای عربی نیز اثر خواهد گذاشت.

در این جا، درست یا غلط، ژنرال عربستانی به ستایش از شیمون پرز، رئیس جمهوری اسرائیل می‌پردازد و از او می‌خواهد که اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها و دیگر اعراب را تشویق کند که از طریق اینترنت یا موضوعات ورزشی و امور دیگر با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. چرا که چنین حرکتی می‌تواند زمینه‌ساز آینده صلح در خاورمیانه باشد و تمرینی باشد برای این که اعراب و اسرئیل بتوانند از طریق وسایل ارتباطات اجتماعی برای زندگی مسالمت‌آمیز با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. باید از این تلاش‌ها حمایت شود چرا که جزئی پیشرفته از سیاست امنیتی عربستان سعودی محسوب می‌شود.

این ژنرال عالی‌رتبه امیر دکتر نایف بن احمد آل سعود است که القاب دانشگاهی بسیاری از دانشگاه‌های جورج تاون و کیمبریج دارد. تخصص او برنامه‌ریزی استراتژی، عملیات ویژه، دیپلماسی بین‌المللی و جنگ الکترونیک است. وی تحصیل‌کرده دانشگاه امنیت ملی در واشنگتن است. ژنرال زئیف شنیر، خلبان نیروی هوایی که امروزه رئیس واحد پشتیبانی در نیروی هوایی اسرائیل است و نیز ریاست شعبه‌ای از سازمان امنیت این رژیم را بر عهده دارد، از هم‌دوره‌ای‌های او در امریکا بوده است.      

نایف نسبت به تاثیر تحرکات اجتماعی بر نظام عربستان حساسیت ویژه‌ای دارد. وی در سال 2002 مقاله‌ای را در فصلنامه دانشگاه امنیت ملی عربستان منتشر کرد که در آن یادآور شد "این درست است که عربستان نیاز به ارتشی مدرن دارد و باید سلاح‌های پیشرفته بخرد اما افزایش جمعیت این وظیفه را ایجاب می‌کند که حکومت نیازهای بزرگ داخلی از جمله مسکن، آموزش و بهداشت را نیز تامین کند. اگر حاکمان عربستان در محاسبات خود توجهی به افکار عمومی نداشته باشند، اعتماد عمومی خود را از دست خواهند داد."

وی در همین فصلنامه در ابتدای همین ماه میلادی به بررسی اعتراض‌های اجتماعی در اسرائیل پرداخت و نوشت: "آنچه باید برای عربستان دغدغه باشد همان وسایل ارتباطات اجتماعی است که می‌توانند تنظیم‌کننده تظاهرات خیابانی باشند و لازم است که پلیس و سازمان‌های امنیتی کاملا آنها را زیر نظر داشته باشند."

عربستان از این که موج بهار عربی به خاک کشورش برسد به شدت بیمناک است و برای همین تلاش می‌کند از اعتراض‌های مردمی در اسرائیل که تابستان سال گذشته رخ داد و همچنین ناآرامی‌های بریتانیا درس بگیرد. به اعتقاد عربستانی‌ها ناآرامی‌های غیر خشونت‌آمیز اسرائیل آزمونی برای سنجیدن میزان توانایی وسایل ارتباط جمعی در شکل دادن تجمعات غیرخشونت‌آمیز بود که هم‌زمان تحولات شگرفتی در سیاست‌های امنیتی و اقتصادی نیز پدید آوردند. امیر نایف تلاش دارد که حاکمان کشورش را راضی کند که همانند غرب و بزرگ‌ترین کشور دموکراتیک دنیا یعنی هند نظارت بر اینترنت، فیسبوک و تویتر را به صورت زیربنایی قضایی کند. به اعتقاد وی رهبران غرب نمی‌خواهند که ببینند که عناصری از وسایل ارتباط جمعی تجمعاتی را در ریاض یا پکن هماهنگ کرده‌اند.

ظاهرا آن‌چه امیر نایف را ترغیب کرده که به اسرائیل پیام دهد، وجود یک دشمن مشترک یعنی ایران و یک حامی مشترک یعنی امریکا است. شاید قصد او از نوشتن این مقاله زمینه‌سازی برای آغاز گفت‌وگویی تازه میان این اسرائیل و عربستان از طریق آغاز گفت‌وگو با فرماندهان نظامی برای رسیدن به منافع سیاسی مشترک باشد.

منبع: القدس العربی