چگونگی معافیت از تحریم ها

دیپلماسی ایرانی: سرانجام هفته ها رایزنی مشتریان نفتی ایران با مقامات آمریکایی به نتیجه رسید تا آنها همانگونه که باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا وعده داده بود، شامل قانون معافیت از تحریم های ایالات متحده شوند. اوباما که در آخرین روز سال گذشته میلادی تحت فشار کنگره قانون تحریم بانک مرکزی جمهوری اسلامی را امضاء کرد در همان زمان تعهد کرده بود که تحریم ها متحدان و دوستان آمریکا که به روند تحت فشار قرار دادن ایران کمک می کنند را شامل نخواهد شد.

به این ترتیب شماری از مشتریان نفتی ایران که بیش از سرنوشت واردات نفت از جمهوری اسلامی نگران چشم انداز تجارت ها و روابط پولی کلان خود در ایالات متحده بودند به تکاپو افتادند تا به هر طریق ممکن از به خطر افتادن این منافع در آمریکا جلوگیری کنند. چرا که طبق قانون تحریم های آمریکا علیه بانک مرکزی جمهوری اسلامی، شرکت ها و موسسه های خارجی در ارتباط با این بانک از فعالیت در ایالات متحده منع می شوند.

همراهی با استراتژی کاخ سفید در جهت افزایش فشار های اقتصادی بر ایران از جمله کاهش خرید نفت که می تواند به پایین آمدن سطح درآمد دولت منجر شود، از جمله راهکار هایی بود که مقامات واشینگتن برای بهره مند شدن کشور ها از معافیت تحریم ها پیشنهاد دادند.

ژاپن و کره جنوبی در زمره نخستین کشور های مصرف کننده نفت ایران قرار دارند که برای بهره مندی از معافیت از تحریم ها با مقامات واشینگتن وارد مذاکره شدند و گفته می شود که مقامات ترکیه نیز در پشت پرده به این منظور با همتایان آمریکایی خود در حال رایزنی هستند.

اما همزمان با فرارسیدن نوروز در ایران، ایالات متحده اعلام کرده است که ژاپن و 10 کشور اروپایی را در فهرست معافیت از تحریم ها قرار داده است. گزارش ها حاکی از آن است که مقامات توکیو و 10 کشور اروپایی خریدار نفت ایران( شامل:انگلیس، فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، یونان، بلژیک، جمهوری چک، هلند و لهستان) توانسته اند با ارائه مستندات ثابت کنند که در یک سال گذشته واردات نفت از ایران را کاهش داده اند و به همین دلیل واشینگتن نیز با ارائه معافیت از تحریم ها به این کشور ها موافقت کرده است. گفتنی است اتحادیه اروپا نیز در تیرماه سال جاری قانون ممنوعیت واردات نفت از ایران را اجرا خواهد کرد.

البته هنوز هم چین و هند به عنوان دو خریدار بزرگ نفت ایران شامل این معافیت ها نیستند و به نظر می رسد که رایزنی های کره جنوبی و ترکیه نیز در این زمینه تا کنون به نتیجه نرسیده است.

فرجه 6 ماهه

گزارش خبرگزاری رویترز حاکی از آن است که طبق قانون معافیت از تحریم ها بانک ها در کشور هایی که شامل این قانون شده اند برای 6 ماه از تهدید خارج شدن از سیستم مالی آمریکا در امان می مانند و در صورتی که ادامه همکاری این کشور ها در روند کاهش واردات نفت از ایران و محدودیت روابط اقتصادی به اثبات برسد، امکان تمدید معافیت از تحریم ها برای آنها وجود خواهد داشت.

این در حالی است که وزیر اقتصاد ژاپن از این تصمیم آمریکا استقبال کرده و تاکید کرده است که کشورش روند کاهش واردات نفت از ایران را دنبال خواهد کرد. به گفته مدیر انجمن نفت ژاپن، دولت از شرکت های وارد کننده نفت از ایران خواسته خرید نفت را بین 10 تا 20 درصد در سال جاری کاهش دهند.

از سوی دیگر هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا که پیش تر رایزنی های گسترده ای را با کشور های خریدار نفت ایران انجام داده بود تا روند کاهش واردات از جمهوری اسلامی را آغاز کنند، ابراز امیدواری کرده که سایر کشور ها نیز از این الگو پیروی کنند.

کارلوس پاسکال، نماینده ویژه کاخ سفید در امور انرژی بین المللی خاطرنشان کرده است که ژاپن یک مدل است، چرا که توکیو پس از فاجعه سونامی و تخریب راکتور های هسته ای اش به نسبت به کاهش واردات نفت از ایران مبادرت کرده است. به گفته وی در صورتی که ژاپن توانسته این اقدام را انجام دهد، دیگر مشتریان نفتی ایران نیز می توانند در این راه قدم بگذارند. البته هنوز شاخصی برای میزان کاهش واردات نفت از ایران به منظور بهره مندی از قانون معافیت ها مشخص نشده اما تاکید بر این است که کشور ها باید کاهش قابل ملاحظه ای را در خرید نفت از ایران ایجاد کرده باشند.

گفتنی است اکنون 12 مشتری نفتی ایران در معرض تحریم های آمریکا قرار دارند و پاسکال هشدار داده در صورتی که آنها واردات نفت از ایران را کاهش ندهند با تهدید منافع مالی و تجاری خود در ایالات متحده مواجه خواهند شد.

در همین حال یک منبع آگاه در وزارت اقتصاد کره جنوبی اعلام کرده است که به زودی دور تازه ای از مذاکرات با آمریکا انجام خواهد شد تا سئول هم شامل معافیت ها شود. اما در مقابل وزیر انرژی ترکیه تاکید کرده تا زمانی که منابع جایگزین نفت ایران پیدا نشود، ترکیه نمی تواند واردات نفت از ایران را متوقف کند. از سوی دیگر چین نیز همچنان بر خرید نفت از جمهوری اسلامی پافشاری داشته و تصریح می کند که آمریکا و متحدان اروپایی اش نباید ورای قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل عمل کنند. با این وجود برخی منابع آگاه اعلام کرده اند دولت هند به طور محرمانه از پالایشگاه ها خواسته است واردات نفت از ایران را دست کم به میزان 15 درصد کاهش دهند.

کاهش واردات کلیدی

برخی بر این گمانند که ژاپن علاوه بر اینکه می تواند در کاهش واردات نفت از ایران برای دیگر کشور ها الگو باشد، سطحی که این کشور در کاهش واردات اعمال کرده نیز می تواند به عنوان یک شاخص معرفی شود. این گروه از تحلیلگران بر این باورند که می توان کاهش 15 تا 22 درصدی که ژاپن در 6 ماهه دوم سال 2011 در خرید نفت از ایران اعمال کرده است را به عنوان یک شاخص تعیین کرد و در موارد خاص نیز امکان مذاکره برای کاهش محدود تر واردات نفت از ایران وجود خواهد داشت. چرا که برای مثال کاهش واردات نفت از ایران برای ژاپن در مقایسه با اقتصاد های نوظهوری مانند چین و هند آسان تر است.
گزارش ها حاکی از آن است که آمریکا با در نظر گرفتن معافیت تحریمی برای دوستان و متحدانش می کوشد هر چه بیشتر از حمایت آنها در روند افزایش فشاربر ایران بهره برده و نگرانی آنها در خصوص به خطر افتادن منافعشان را از بین ببرد.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10