غرب به ترکیه نیاز دارد، پس مجازاتش نمی کند

دیپلماسی ایرانی: همین چند روز پیش بود که روزنامه های ترکی در مورد احتمال برانگیخته شدن خشم آمریکا و متحدانش علیه ترکیه به دلیل همکاری های وسیع تجاری این کشور با ایران هشدار دادند. نویسندگان این گزارش ها مدعی شدند که رشد قارچ گونه شرکت های ایرانی در ترکیه که شماری از آنها در چارچوب شرکت های پوششی به دور زدن تحریم ها به جمهوری اسلامی کمک می کنند، می تواند ریسک درگیری ناخواسته غرب با ترکیه را به همراه داشته باشد.

اما در حالی که رجب طیب اردوغان؛ نخست وزیر ترکیه عازم سفر به ایران است، به نظر می رسد که نگرانی تحلیلگران ترکی چندان بی دلیل نبوده و غرب به طور تلویحی در مورد روابطی که روند تحریم ها علیه ایران را مختل می کند، به آنکارا هشدار داده است.

البته در سال 2010 نیز روابط رو به گسترش ایران و ترکیه که رای منفی آنکارا به قطعنامه شورای امنیت علیه تهران را به همراه داشت، نگرانی غرب را برانگیخته کرد و گروهی در کاخ سفید ترکیه به پشت کردن به متحدانش در ناتو متهم کردند. هرچند که سیر تحولات منطقه ای پس از این رای منفی تحت تاثیر بهار عربی و بحران در سوریه تا حدودی به فاصله گرفتن ترکیه از روابطی منجر شد که می رفت صمیمیتی تاریخی در روابط دوجانبه را به ثبت برساند.

به هر ترتیب باوجود نارضایتی غرب از رویکرد ترکیه در قبال ایران، به نظر نمی رسد که آنکارا با موضع تندی از سوی دوستان آمریکایی خود مواجه شود، چرا که اکنون کاخ سفید به نقش آفرینی ترکیه در امور منطقه ای به خصوص سوریه نیاز دارد و نمی خواهد با دلگیر کردن مقامات آنکارا از فرصت استفاده از دیپلماسی پویای آنها محروم شود

در سال های اخیر مقامات ترکیه با هوشمندی نقش دیپلماتیک خود را در امور منطقه و جهانی تقویت کرده اند و به این ترتیب وزنه کشورشان در محاسبات سیاسی بین المللی را به صورتی سنگین کرده اند که امکان برخورد های شتاب زده یا از روی خشم با آن از بین رفته است.

روزنامه حوریت ، چاپ ترکیه در گزارشی خاطرنشان کرده است که غرب از روابط ترکیه با ایران عصبانی است اما به نظر نمی رسد به این اتهام آنکارا را مجازات کند، چرا که به کمک ترکیه به خصوص در مورد سوریه نیاز دارد.

بنابراین گزارش در شرایطی که واشینگتن و بروکسل از روند اعمال تحریم های علیه جمهوری اسلامی حمایت می کنند، ترکیه بر این باور است که تحریم های مضاعف نتیجه عکس به همراه خواهد داشت و باید از سیاست مذاکره و دیپلماسی در مورد ایران حمایت کرد.

باربارا اسلاوین، مقام عالی رتبه شورای آتلانتیک در آمریکا با اشاره به این نکته می گوید: پیش از هر چیز دیگر ، دولت اوباما به کمک ترکیه در مواجه با بهار عربی به ویژه شرایط موجود در سوریه نیاز دارد. این در حالی است که آنکارا و واشینگتن از اواسط مارس گذشته همکاری در خصوص سیاست هایی را که می تواند در مواجه با دولت بشار اسد در سوریه موفق باشد را آغاز کرده اند. آمار سازمان ملل نشان می دهد که بشار اسد و نیرو های امنیتی اش تا کنون 76 هزار نفر از مخالفان را در سرکوب های گسترده از بین برده اند. آمریکا و ترکیه هر دو از اسد می خواهند که از قدرت کناره گیری کند و همین موضع ترکیه، به نارضایتی ایران به عنوان تنها متحد رژیم اسد در منطقه تبدیل شده است. نارضایتی که روابط تهران و آنکارا را نیز تحت تاثیر قرار داده اما همچنان روابط تجاری دو کشور با قدرت دنبال می شود.

یکی دیگر از مسائل دردسرساز بین ایران و ترکیه که اخیرا واکنش های تندی را نیز از سوی مقامات تهران به همراه داشته، موافقت آنکارا با استقرار طرح سپر دفاع موشکی ناتو در خاک ترکیه است. موضوعی که نگرانی تهران در مورد روابط ترکیه و ناتو را تشدید کرده و موجب شد برخی مقامات تهران هشدار بدهند در صورت تهدید خاک ایران، پایگاه های ناتو در ترکیه را هدف قرار می دهند.

اما با تمامی این تهدید ها و دلسردی ها، راه سفر های هوایی مقامات دو طرف همچنان باز است و وزیران خارجه ترکیه و ایران در ماه های اخیر بارها با یکدیگر ملاقات کرده اند. آنکارا همچنان مصمم است تا به عنوان میانجی در مذاکرات هسته ای ایران به غرب نقش آفرینی کرده و به این ترتیب اعتبار دیپلماتیک دیگری را در عرصه جهانی از آن خود کند.

به گمان بسیاری از تحلیلگران ، همین دیپلماسی پویا و تلاش آنکارا برای نقش آفرینی موثر در مسائل منطقه ای از جمله ایران و سوریه موجب شده که غرب بر خلاف دیگر کشور ها رویکرد ملایم تری در قبال روابط تجاری ترکیه با ایران داشته باشد. آمریکا و متحدانش به کشوری مانند ترکیه برای حل شماری از مسائل در خاورمیانه شامل مساله ایران و سوریه نیاز دارند و همین دلیل نمی توانند فشاری مانند آنچه بر چین یا ژاپن اعمال می کنند را علیه روابط تجاری ترکیه با ایران به عمل آوردند. با این وجود این احتمال وجود دارد که با سخت تر شدن دامنه تحریم ها علیه ایران و مشخص شدن سرانجام اسد در سوریه بنا بر موضعی که تهران اتخاذ می کند، روابط ترکیه با جمهوری اسلامی حتی در بخش تجاری نیز دستخوش تغییر شود.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10