اگر کوفی عنان با دست خالی برگردد

بخش عمده ای از رژیم های عربی نیز حامی مخالفان و تز نظامی آنها هستند ولی هنوز مجال و مجوز دخالت مستقیم در حادثه را پیدا نکرده و برای چنین روز و آرزویی خود را به در و دیوار می کوبند. از نظر آنها این بهترین موقعیت برای به زیر کشیدن خاندان اسد از قدرت در سوریه و سپس خلع سلاح حزب الله لبنان و گرفتن قدرت و نفوذ از شیعیان منطقه است. آنها توانسته اند غرب را برای نیل به این مقصود مجاب به همراهی و پشتیبانی کنند ولی گویا این بار همراهی و همنوایی آنها کافی نبوده و این روسیه است که باید طرف صحبت واقع شود و چراغ سبز نشان دهد.

سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه روز گذشته در مصر در نشست وزیران خارجه اتحادیه عرب حاضر شد. بسیاری گمان می کردند اعراب بتوانند او را در مخمصه ای دیپلماتیک قرار دهند و با توجیهات عربی و منطقه ای خود، رای مسکو را بزنند و باصطلاح کار بشار اسد را یکسره کنند. اما از ظواهر امر پیداست که روس ها در قضیه سوریه خیال کوتاه آمدن ندارند و حتی حاضرند انزوا در خاورمیانه نفت‌خیز را به جان بخرند ولی نقطه استراتژیک سوریه از دست ندهند.

البته از قاهره خبر رسیده که توافقاتی میان اعراب و روسیه در مورد بحران سوریه به دست آمده و احتمال تصویب قطعنامه ای در سازمان ملل پس از دو بار وتو وجود دارد. اما این توافق نه برای ادامه جنگ یا دخالت نظامی بلکه برای صلح و عدم دخالت خارجی است. روسیه می گوید، هیچ بحران داخلی نباید به امری بین المللی تبدیل شود و ناتو را وارد قضیه کند. روس ها در قائله کوزوو و همینطور ماجرای لیبی قافیه را بدجور به غرب باختند و این بار هوشمندانه و مصرانه ایستاده اند و سدی بزرگ در برابر روان شدن غرب در منطقه ساخته اند.

روسیه در مورد دمشق رسوخ ناپذیر و غیرقابل نفوذ به نظر می رسد. به همین دلیل کشورهای عربی به دنبال راه هایی برای دور زدن این کشور و حتی دور زدن قواعد بین المللی و شورای امنیت می گردند.

کوفی عنان به عنوان نماینده سازمان ملل و اتحادیه عرب عازم سوریه شد ولی از همان زمانی که مخالفان اعلام کردند پیشنهاد او را مبنی بر مذاکره با بشار اسد نمی پذیرند، طرح های او شکست خورده و نقش بر آب شد و دیدارش با بشار اسد نیز تنها یک نتیجه مثبت داشت و آن دسترسی نیروهای صلیب سرخ به مناطق جنگ زده و کمک رسانی به مردم آسیب دیده بود.

شانس کوفی عنان برای حل بحران سوریه و رفع اختلافات گروه های درگیر در سوریه همانقدر کم است که شانس رژیم های عربی برای مجاب کردن روسیه. درواقع اگر مسکو حاضر به گردن نهادن به ابتکار اتحادیه عرب نیست، مخالفان سوری نیز حاضر به گفتگو در چارچوب طرح کوفی عنان که پیشتر توسط روسیه اعلام شده بود، نیستند. بطور کلی احتمال وقوع تغییر در چارچوب های مسالمت آمیز و گفتگومحور در سوریه بسیار ناچیز و نامحتمل است.

در این بین کوشش و جدیت عربستان و قطر برای حمایت از گروه های مخالف، بر وسعت آتش افزوده و انگیزه و بنیه مخالفان را تقویت کرده و رسما جنگی داخلی و دامنه دار را در سوریه کلید زده است. شاید امتناع غربی ها از دخالت در سوریه نیز ناشی از رضایت آنها از کشدار شدن بحران در این منطقه باشد تا هم از وقوع تغییرات غیرقابل پیش بینی در همسایگی اسرائیل جلوگیری کنند و هم از هم‌پیمانی اعراب علیه ایران محافظت کنند.

بی نتیجه ماندن سفر کوفی عنان علاوه بر ادامه جنگ داخلی در سوریه محصول دیگری نیز به دنبال خواهد داشت و آن مهر باطل زدن بر برگه های پیشنهادی است که تاکنون چین و روسیه ارائه داده و از ترغیب طرفین به گفتگو یاد کرده بودند. به بیان دیگر، چنانچه نماینده ویژه سازمان ملل به شکست و بن بست در میانجی گری اذعان کند، همه راه های دیپلماتیک و سیاسی به روی این بحران بسته خواهد شد و جنس و سنخ تحولات و دخالت ها را در سوریه تغییر خواهد داد.

وزیر خارجه قطر بار دیگر در نشست اتحادیه عرب تاکید کرد که تصمیمات این اتحادیه باید در سوریه به اجرا دربیاید و جامعه جهانی نیز مخالفان سوری را به عنوان نماینده رسمی ملت سوریه به رسمیت بشناسد. این شاید قدم بعدی برای سمت دهی به بحران سوریه باشد. اعراب تلاش دارند در صورتی که گزینه اعزام نیروهای نظامی بین المللی به سوریه با مخالفت روسیه محقق نشد، دست کم بتوانند با معرفی مخالفان این کشور به عنوان نماینده اصلی ملت سوریه، دولت اسد را مجبور به کناره گیری از قدرت و یا درنظر گرفتن یک جانشین – به سبک آنچه در یمن رخ داد و به انتقال قدرت انجامید – کنند./11