در گذر دموکراسی و استبداد

در دور اول انتخابات ریاست جمهوری سنگال 14 کاندیدا وجود داشت و همانطور که پیش بینی های اولیه هم نشان می داد هیچ کدام از کاندیداها دور اول نتوانستند به 50 درصد آرا دست یابند و انتخابات به دور دوم کشیده شد. بر اساس نتایجی که روز گذشته اعلام شد عبدالله واد و «ماکی سال» نخست وزیر سابق سنگال به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری راه یافته اند. به گفتۀ کمیسیون انتخابات سنگال، نتایج اعلام شده هنوز قطعی نیست و شمارش آرا در برخی از حوزه های رای گیری ادامه دارد، اما این کمیسیون می گوید عبدالله واد توانسته است 34.8 دهم درصد از آرا را کسب کند و ماکی سال نیز 26.6 دهم درصد آرای دور نخست را به دست آورده است. رویارویی ماکی سال با عبدالله واد که تا سال 2008 مورد اعتماد وی بود و پس از آن از قدرت کنار زده شده، برای رئیس جمهور سنگین می باشد زیرا واد در تبلیغات انتخاباتی اش با اطمینان از پیروزی اش در دور نخست انتخابات سخن گفته بود.

ماکی سال 50 ساله که از نزدیکان واد به شمار می رود سال های 2001 تا 2003وزیر معادن،2003 تا 2004 وزیر کشور و از 2004تا 2007 نیز نخست وزیر و پس از آن نیز رئیس مجمع ملی بود. وی پس از آنکه با عبدالله واد دچار اختلاف شد، حزبش«ائتلاف برای جمهوریخواهی»را تاسیس کرد.

با توجه به این که عبدالله واد نیز یکی از کاندیداهای راه یافته به دور دوم انتخابات است پیش بینی می شود که اعتراضات و بی ثباتی هایی شکل بگیرد. چرا که این موضوع در افکار عمومی سنگال مطرح است که عبدالله واد با سوء استفاده از نفوذ خود و با پرداخت رشوه به اعضای شورای قانون اساسی این تفسیر را به نفع خود اتخاذ کرده است و احتمال این وجود دارد که در آراء دستکاری کند و برای بار سوم ریاست جمهوری سنگال را در اختیار گیرد. در همین حال«تیجس پرمان»مسئول هیئت ناظر اتحادیه اروپا گفت:طی برگزاری انتخابات و پس از آن تخلف بزرگی مشاهده نشده است.  هیئت ناظر اتحادیه آفریقا به ریاست«اولوسیگون اوباسانجو»رئیس جمهور سابق نیجریه نیز گفت:حادثه یا تخلف خاصی در جریان انتخابات ندیده است. از سوی دیگر کمیته ملی مستقل انتخابات نیز اعلام کرد میزان مشارکت مردم در انتخابات ریاست جمهوری سنگال 60 درصد بوده است این در حالی است که همین میزن در سال 2007،70 درصد بود.

به هر حال این تهدید وجود دارد که اگر عبدالله واد با شرایط کنونی برای بار سوم قدرت را در سنگال به دست گیرد این کشور شاهد ناآرامی و درگیری باشد و ممکن است این وضعیت شبیه شرایط ساحل عاج در سال گذشته باشد. در ساحل عاج نیز تقلب گسترده در انتخابات ریاست جمهوری منجر به درگیری داخلی و در نهایت مداخله خارجی شد. هرچند برخی در داخل کشور از وقوع چنین وضعیتی نگران هستند ولی احتمال شکل گیری چنین شرایطی ضعیف است. چرا که به طور کلی ساختار جامعه و سیاست در سنگال و موقعیت ژئوپلیتیک این کشور برای کشورهای منطقه غرب آفریقا و کشورهای غربی، بعید است که شرایط به آن سمت سوق یابد.

عبدالله واد 86 ساله مدعی است که جوان است و توان ادامه حکومت دارد. با این حال مخالفینش او را مسخره می کنند و حتی در روز رای گیری به او توهین کردند و ضعیت مطلوبی در افکار عمومی ندارد.

آنچه مشخص است در نظام های دموکراتیک امروز دنیا، دوره ریاست جمهوری محدود به دو دوره  هستند و معتقد به چرخش قدرت هستند. اگر سنگال بخواهد خلاف این رویه را در پیش گیرد با توجه به جنبش های دموکراسی خواهی درمنطقه که تا لیبی هم پیش رفته است، این تصور عمومی ایجاد می شود که دولت به سمت دیکتاتوری و حذف روند های دموکراتیک حرکت می کند. البته این سابقه در کشورهای عربی و آفریقایی وجود دارد که حاکمان این کشورها پس از مدتی قدرت را در انحصار خانواده خود می گیرند. با این وجود تحولات منطقه برخلاف این رویکرد است و وقوع چنین اتفاقی غیرمحتمل به نظر می رسد و افکار عمومی مردم سنگال و کشورهای منطقه و حتی جهان به راحتی چنین چیزی را نخواهند پذیرفت.

البته نباید خدمات عبدالله واد به سنگال را فراموش کرد. من در دوره این که در این کشور مسئولیت داشتم چند جلسه با او صحبت کرده ام همچنین کتاب او را ترجمه کرده ام و از نزدیک با افکار و آرای او آشنا هستم . با وجود این که سنگال با مشکلات فراوانی ناشی از دوران استعمار دست به گریبان بوده است ولی ایده ها و سیاست های عبدلله واد منجر به توسعه این کشور به طور کلی، هم از نظر توسعه سیاسی و هم توسعه اقتصادی شده است. به عنوان مثال طرح های توسعه کشاورزی و صنعتی او، کشوری را که از قحطی های ادواری رنج می برد به کشوری تبدیل کرده است که در سالهای گذشته شاهد قحطی نبوده است. با این وجود معضلاتی همچون فقر و بیکاری در این کشور به چشم می خورد. کسانی که طرفدار ماندن عبدلله واد در قدرت هستند به این شاخص های مثبت اشاره می کنند و معتقدند حضور او در یک دوره دیگر ریاست جمهوری منجر به کاهش مشکلات کشور خواهد شد. اما مخالفان واد بر این استدلال تاکید می کنند که تمرکز قدرت و کاهش دموکراسی و از بین رفتن چرخش قدرت منجر به صدمات زیادی برای سنگال در درازمدت خواهد بود.

به نظر می رسد که کار عبدالله واد در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری که هجدهم مارس سالجاری برگزار می شود، دشوار باشد. خود وی نیز از این مساله آگاه است و اعلام کرده است که در سایه دور دوم انتخابات همه ابزارهای تفاهم را با نیروهای سیاسی دیگر به کار می گیرد. مخالفان واد همه روی یک شعار متحد شده اند:«همه چیز به جز واد». آنها وعده دادند که برای پیروزی نامزد بهتر برای مبارزه در دور دوم متحد می شوند.

باید دید که موج دموکراسی خواهی در منطقه خصوصا در شمال آفریقا موجب جلوگیری از تداوم قدرت او خواهد شد و یا او می تواند قدرت را در این کشور به دست گیرد؟ آنچه می توان گفت این است که این انتخابات برای دموکراسی سنگال بسیار حیاتی است./16