رای به میراث دار دیکتاتور

پرواضح است، پس از گذشت یک سال از تحولات یمن تغییری در ساختار قدرت در این کشور ایجاد نشده است. بدین معنا که از منظر سخت‌افزاری نهادهای نظامی و یا امنیتی در دست کسانی است که از سال‌ها پیش در اختیار آنها بوده است یعنی اولاد علی عبدالله صالح و اولاد شیخ عبدالله الاحمر حاکمان فعلی یمن هستند و در نتیجه سخت‌افزار قدرت هنوز از دست آنها خارج نشده و با توجه به شواهدی که وجود دارد، آمریکا و عربستان نیز علاقه‌ای ندارند تا قدرت از این چارچوب خارج شود و شرکای جدیدی وارد ساختار قدرت شوند. شرکای جدید می‌توانند شیعیان زیدی (حوثی ها) در شمال یمن و همچنین جنوبی‌ها باشند که به الحراک معروفند و انتفاضه طولانی مدتی را سپری کرده اند.

یمن با بحران اقتصادی شدید و ناامنی های امنیتی مواجه است. فردی که بازمانده حکومت صالح است چگونه می تواند از این موانع عبور کند؟

به نظر می‌رسد که بحران اقتصادی در این کشور به زودی تمام نشود. یمن کشوری است که نفت و منابع طبیعی خاصی در اختیار ندارد. بنابراین مجبور است در فرایندی روابط خود را با کشورها و قدرت‌های بزرگ منطقه از جمله امریکا، اتحادیه اروپا و عربستان بهبود بخشد تا بتواند از مزایای این ارتباط بهره‌ مند شود. ظاهرا یمن چاره‌ دیگری ندارد و این قدرت‌ها هم از این مساله سوء استفاده می‌کنند.

ناامنی‌هایی هم که در این کشور وجود دارد بخش عمده‌ای از آن به منطقه‌ای در جنوب یمن مربوط می‌شود که شبه‌نظامی‌های منسوب به القاعده مشغول فعالیت‌هایی هستند. همین امر نیز بهانه‌ای برای حضور ناوگان خارجی و دخالت‌های آنها در دریاهای اطراف یمن شده است.

با اشاره‌ای که به دخالت  قدرت‌های منطقه در این کشور کردید، آیا یمن هم مانند بحرین جولانگاه دخالت های امریکا و عربستان حتی پس از  انتخابات خواهد شد؟

اگر روند فعلی منحر به انتقال مسالمت‌آمیز قدرت نشود آنگاه جنگ داخلی اجتناب ناپذیر است، در چنین شرایطی احتمال دخالت نظامی قدرت‌های خارجی زیاد خواهد بود. از جمله اینکه همانند بحرین عربستان نیروی نظامی به یمن بفرستد و یا امریکا و کشورهای غربی که ناوگان‌ آنها در سواحل یمن حضور دارند، نیروی خود را در یمن پیاده کنند. همان‌طور که امروزه هم هواپیماهای بدون سرنشین امریکا عملیات‌هایی را در خاک یمن انجام می‌دهند.

باراک اوباما رئیس جمهوری امریکا در قبال صالح بیش از دیکتاتورهای دیگر منطقه نرمش نشان داد و وی با کم ترین هزینه قدرت را واگذار کرد، اکنون نیز اوباما حمایت خود را از معاون وی و تنها کاندیدای انتخابات اعلام کرده است، میزان دخالت امریکا در سیاست داخلی یمن را چگونه پیش بینی می کنید؟

این دخالت‌ها بسیار زیاد بوده است. به دلیل استراتژیک بودن کشور یمن امریکایی‌ها نمی‌توانند نسبت به تحولات این کشور بی تفاوت باشند. یمن حیات خلوت عربستان سعودی است و اگر این کشور دچار بحرانی خارج از کنترل قدرت‌های بزرگ شود بر امنیت شبه جزیره عربستان و سپس امنیت نفت و امنیت خاورمیانه تاثیر مستقیم خواهد داشت. به همین دلیل است که امریکا با برنامه‌ریزی که از گذشته داشته، سعی می‌کند که تغییر و تحولات منطقه را آنطور که منافعش ایجاب می کند، کنترل نماید و در طول سال‌های گذشته شاهد بودیم که به بهانه مبارزه با تروریسم از علی عبدالله صالح حمایت می‌کردند، اما وقتی با انقلاب مردم یمن مواجه شدند که خواهان کناره‌گیری علی عبدالله صالح از قدرت بود، دیگر نتوانستند بیش از این علی عبدالله صالح را در مسند قدرت حفظ کنند. امریکا تنها راهی که برای کنترل این بحران داشت، این بود که عبدالله صالح را از قدرت به بیرون هدایت کند اما زیر مجموعه وی را حفظ کند. در نتیجه پسران، برادران و فرزندان برادرانش همچنان در نهادهای نظامی و امنیتی قدرت را در اختیار دارند.

مردم تا چه اندازه با حضور امریکایی ها در امور سیاست داخلی مخالفت خواهند کرد؟

روحیه یمنی‌ها از زمان‌های دور ضد امریکایی و ضد صهیونیستی بوده است، بنابراین امریکا هیچ‌گاه نتوانسته به صورت علنی در خاک یمن حضور نظامی داشته باشد. یکی از دلایلی که سبب شد مشروعیت و محبوبیت علی عبدالله صالح از بین رود به دلیل همکاری‌هایی بود که پس از حوادث ۱۱ سپتامبر با امریکایی‌ها انجام داد و امریکایی‌ها هم به این موضوع کاملا واقف هستند، بنابراین سعی می‌کنند که دخالت نظامی در یمن نداشته و تنها با دخالت‌های سیاسی و یا از طریق شورای همکاری خلیج فارس و دیپلمات‌های سعودی و اروپایی برنامه‌های خود را در این کشور عملی کنند.

در این انتخابات مردم یمن آگاهی کامل دارند که تغییرات جاری در راستای مطالبات آنان نبوده  و بر همین اساس جوانان انقلابی که در میدان های تغییر در صنعا و یا شهرهای بزرگ حضور دارند و همچنین گروه الحوثی در شمال یمن و الحراک در جنوب با انتخابات مخالف هستند. اما ‌بازماندگان نظام علی عبدالله صالح و حزب حاکم و حزب اصلاح که قصد دارند سیاست‌های آمریکا و عربستان را در یمن پیاده کنند، با برگزاری این انتخابات موافقند. معارضین رسمی که به احزاب اللقاء المشترک معروفند و در قالب شش حزب فعالیت می کنند در این انتخابات شرکت کرده‌ و قصد دارند تا با برگزاری انتخابات در فرایند انتقال قدرت نقش داشته باشند.

میزان فعالیت القاعده در یمن تا چه اندازه است و آیا مخل  ثبات سیاسی و امنیتی یمن نخواهد بود؟

در کشور یمن، از دو دهه پیش افغان‌العرب‌ها و وهابی‌های افراطی  پایگاه قوی داشتند. محیط قبیله‌ای و روستایی یمن اجازه فعالیت را به آنها می‌دهد. در نتیجه آنها در این کشور براحتی تردد داشته اما مخل ثبات سیاسی یمن نیستند. نکته مهم این است که هم علی عبدالله صالح و هم امریکایی‌ها به شکل کنترل شده از آنها سوء استفاده می‌کردند. بدین معنا هر زمانی که قصد داشتند حضور نظامی خود را توجیه کنند از گروه‌های القاعده سوء استفاده می‌کردند و آنها را تحریک کرده تا دست به اقداماتی بزنند و به دنبال آن امریکایی‌ها اهداف خود را اجرا می کردند. علی عبدالله صالح نیز در هر جایی که قصد داشت از امریکایی‌ها یا سعودی‌ها امتیازی بگیرد گروه‌های القاعده را تحریک می‌کرد و بعد برای کنترل القاعده از غربی ها اخاذی می کرد در چنین شرایطی سایر کشورها هم با او همکاری می‌کردند.
 

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/14