سفر بازرسان و امید به احیای مذاکرات

دیپلماسی ایرانی: یک روز پیش از سفر هیات بازرسان اتمی به تهران، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی ابراز امیدواری کرده است که این بازدید مثمرثمر باشد و انتظارات جامعه جهانی را برآورده کند. لحن کلام او به گونه ای بوده که گویی تهران تا پیش از این همکاری شفاف و مثبتی نداشته و ابهامات درباره فعالیت های اتمی ایران همچنان بر مدار خود باقی است. با وجودی که آقای آمانو با چنین ادبیاتی سخن گفته، مقام های اتمی و دیپلماتیک ایران قصد ندارند جو فیمابین را مطابق آنچه افراطیون انتظار دارند، برهم بزنند و خود و آژانس را از فرصت پدید آمده برای ازسرگیری گفتگو و همکاری محروم کنند.

علی اصغر سلطانیه در آستانه سفر این کارشناسان اعلام کرده است که تهران آماده صحبت بر سر مواردی است که از آنها به عنوان ابهامات یاد می شود. او بطور مشخص گفته است: "در این سفر موضوعات مورد نظر آژانس در چارچوب توافق صورت گرفته و تعهدات دو طرف در راستای رفع ابهامات مطرح خواهد شد که این اقدام با هدف خنثی سازی توطئه های دشمنان در فرافکنی و ایجاد جو سیاسی و اتهامات بی اساس، و اثبات سیاست شفاف و صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران انجام می شود."

کارشناسان سیاسی این روزها از خود می پرسند که آیا سفر هیات عالی رتبه آژانس به تهران، می تواند بر صلح آمیز بودن فعالیت های ایران تاکید کند و فضای بی اعتمادی و پرتنش فیمابین را تلطیف بخشد؟

قرار بود این هیات بازرسی به سرپرستی "هرمن ناکارتس" معاون مدیرکل آژانس در امور پادمان روز شنبه در تهران باشند ولی آخرین خبرها حاکی از این است که آنها بامداد یکشنبه وارد می شود. شاید این تاخیر یک روزه بی ارتباط با حضور دو کارشناس امور تسلیحاتی در هیات مزبور نباشد. روز گذشته برخی منابع خبری اعلام کردند که دو تن از کارشناسان آژانس، تخصص تسلیحاتی دارند ولی در قالب کارشناس اتمی به ایران می روند که این مسئله با اعتراض و مقاومت تهران روبرو شده ولی سرانجام با آن موافقت کرده اند.

به نظر می رسد تهران قصد ندارد در شرایط مملو از سوءتفاهم و بی اعتمادی، بر التهاب آفرینی و بهانه جویی های غرب بیفزاید و به همین منظور حتی حاضر به پذیرش دو کارشناس تسلیحاتی در میان بازرسان اتمی شده است. معلوم نیست این اقدام تا چه اندازه در راستای بازرسی های مرسوم آژانس صورت می گیرد و چنین حرکتی در آینده به یک اپیدمی در بازرسی های آژانس تبدیل می شود یا خیر، اما آنچه واضح است اینکه تهران قصد دارد از این حضور به عنوان فرصتی برای جلب اعتماد و رفع اتهامات از خود استفاده کند و در آستانه مذاکرات هسته ای با گروه 1+5 دست پری داشته باشد.

آنچه درخصوص فضای موجود در جریان بازرسی آژانس اهمیت دارد، جو روانی حاکم بر تهران و نمایندگان آژانس و بدبینی های دو طرف به یکدیگر است که در قالب حضور کارشناسان تسلیحاتی نمود یافته است. با این حال یوکیا آمانو خواستار همکاری بیشتر کشورمان با بازرسان شده و ایران نیز تلویحا اعلام کرده است که از این فرصت به نحوی مطلوب و سازنده استفاده خواهد کرد.

"هرمن ناکارتس" معاون مدیرکل آژانس در امور پادمان ها، "رافائل گروسی" دستیار مدیرکل در امور سیاسی و هفت تن دیگر از 9 بهمن به مدت سه روز درباره موضوعات مورد نظر آژانس به بازدید و مذاکره خواهند پرداخت. به نظر می رسد با توجه به اختلاف نظرهای ایران و آژانس در سال های گذشته و فشارهای سیاسی و اقتصادی وارد آمده بر ایران طی هفته های اخیر، فصولی از گفتگو میان بازرسان و مقام های تهران خارج از چارچوب های تخصصی و مورد توافق پیشین باشد که باید دید واکنش تهران به این قسم درخواست ها و اتهام زنی ها چه خواهد بود.

اینطور که سلطانیه گفته، ایران امیدوار است که حضور زمستانی بازرسان آژانس هرگونه ابهامی را برطرف کند و شفافیت و همکاری ایران را با آژانس نشان دهد و آنها نیز در گزارش های خود از آغاز مجدد همکاری های تهران و امید به مذاکرات آینده سخن بگویند. تهران امیدوار است که این بازرسی بتواند بار دیگر روش دیپلماسی را در بحران به وجود آمده با غرب احیا کند؛ هرچند که ممکن است با زیاده خواهی و انتظارات سیاسی توام باشد و چندان دیری نپاید.