ماهی‌گیری چین در آب گل‌آلود خلیج فارس

دیپلماسی ایرانی: سیاست خارجی چین مبتنی بر توسعه همه جانبه و یافتن بازارهای متعدد بی توجه به مسائل داخلی کشورها و یا مداخله در امور آنهاست. چین نمونه قدرتی سیاسی و اقتصادی است که تاب تغییر را ندارد و توصیه اش در خارج اطراف و مناطق زیر نفوذش به "حفظ وضع موجود" است. حفاظت از وضع موجود برای چین امری حیاتی و سودآور است و این کشور حاضر به بروز تغییر و تحولات بنیادین در سرزمین هایی که بازار یا شریکی مستعد شمرده می شوند نیست. چین این رویکرد را در قبال لیبی به خوبی بروز داد و از وقوع تغییرات عدیده در آن حمایت نکرد.

چین همواره به امنیت و آرامش در مناطقی می اندیشد که در صورت بروز اختلال و تنش در آنها ممکن است شریان های مالی فیمابین بطور موقت یا دائمی قطع شود و یا در معرض خطر قرار گیرد. شاید رقیبان بزرگ چین که واهمه جا ماندن از رشد افسارگسیخته پکن را دارند، بدشان نیاید که کشورهایی که باصطلاح حکم حیاط خلوت چین را دارند، دستخوش ناآرامی و تغییر شوند و گردش به راست کنند و کمی دست انداز یا سرعت گیر زیر چرخ های چین بگذارند.

چین تنومند حالا مجبور شده از روی صندلی اش بلند شود و کمی به خود زحمت بدهد و بعد از سال ها رابطه دورادور منفعت آور، راهی منطقه خلیج فارس شود و با عرب ها گپ و گفت داشته باشد. آنچه چینی ها را مجبور به انجام این سفر مهم نفتی کرد، مزاحمت هایی بوده که از قبال سیاست های ضد ایرانی امریکا و اروپا عایدش شده است. اگر فشارهای فزاینده غرب بر ایران و تهدید به تحریم نفتی نبود و شرایط موجود را دست نخورده باقی می گذاشت، "ون جیابائو" زحمت این سفر را به خود نمی داد و ذهن و زمانش را مصروف جایی دیگر می کرد.

سیاست چین بر پرهیز از تنش زایی در مناطق زیر نفوذش – از لحاظ اقتصادی و سیاسی – مبتنی است ولی زمانی که پای حوادث و مسائلی ناگزیر چون وقایع لیبی و سوریه و یا تهدیدهای ضد ایرانی پیش می آید، نسبت به منافع پایدار و جاری خود احساس خطر می کند و یا به نوعی وارد بازی می شود یا دیگران را به خاتمه بازی ترغیب می کند.

چین در مسئله ایران، همواره تلاش خود را برای جلوگیری از برهم خوردن تعادل قیمت نفت و حفظ شریان نفتی نشان داده و بارها با رد درخواست های غرب برای پیوستن به تحریم های بین المللی و یکجانبه، به حفظ شرایط موجود برای خود و ایران کمک کرده است. این بار اما سفرهای مقام های امریکایی به پکن و وعده عربستان و امارات و قطر به چینی ها برای انباشتن انبان آنها نتیجه داده و چین را به وسوسه انداخته است.

البته به نظر می رسد روی آوردن پکن به این کشورها و بهره مندی اش از منابع و مزایای شراکت با ایشان، مانع همکاری اش با تهران نمی شود و درواقع چین این بار با یک تیر دو نشان می زند تا ثابت کند که در شرایط عدم تعادل و بروز اختلال در امور کشورهای هدف نیز قادر است گلیم خود را به خوبی از آب بکشد.

ون جیابائو نخست وزیر چین در جریان دیدارش از عربستان سعودی که بزرگ ترین تامین کننده نفت چین به شمار می آید، قراردادهایی را به امضا رسانده و با دست پر به امارات رفته است. عرب ها نیز از آن سو هم خریدار سلاح ها و هواپیماهای امریکایی و فرانسوی هستند و هم فروشنده انرژی به چین و شرکای امریکا.

سعودی ها در روزهایی که خبر تحریم نفتی ایران به گوششان خورده - و خود نیز در مقدمه چینی این سیاست نقش داشته اند - به چین اطمینان داده اند که نگران تامین نفت خود نباشد و همه چیز آرام است.

دو کشور روز یکشنبه چند موافقت نامه اقتصادی و فرهنگی از جمله یک یادداشت تفاهم بین شرکت پتروشیمی بزرگ عربستان "سابیک" ( SABIC ) و شرکت چینی "سینوپک" (Sinopec) به منظور تاسیس یک کارخانه پتروشیمی در تیانجین امضا کردند. دو کشور همچنین یک قرارداد همکاری هسته ای امضا کرده اند و بر زمینه های مراودات خود افزوده اند. بی تردید این نزدیکی و شراکت های اقتصادی، تاثیری مستقیم بر نزدیکی سیاست های دو کشور خواهد داشت؛ چنانچه در مورد روابط چین با ایران و سوریه نیز نمود دارد و پکن را در دفع پاره ای خطرات و ممانعت از تهاجمات، متعهد و منتفع نشان می دهد.

ون جیابائو دیروز به امارات رفت و مطابق آنچه انتظار می رفت، نگران از وقوع تنش ها در خلیج فارس، بر حفظ ثبات در منطقه تاکید کرد. چین حامی ثبات و مخالف هر نوع مداخله و تغییر است؛ خواه در داخل و خواه در خارج. رشد اقتصادی چین مدیون ثبات است و این کشور توانسته در سال های گذشته از بروز تنش ها در شبه جزیره کره و نیز ورود به منازعات سیاسی با مخالفان حکومت خود احتراز کند و بهانه ای به دست تحول خواهان یا برهم زنندگان شرایط موجود ندهد.

نخست وزیر چین قرار است در پنجمین اجلاس جهانی انرژی در ابوظبی نیز شرکت کند. به نظر می رسد رژیم های عربستان، امارات و قطر طی شش روزی که ون جیابائو حضور دارد، همه نیرو و جاذبه اغواگری خود را برای دلبری به کار بگیرند و تا جای ممکن از وابستگی پکن به تهران بکاهند و این حامی همیشگی ایران را بیش از پیش وابسته و پابند خود کنند.