اول تحریم و ترور، بعد مذاکره

دیپلماسی ایرانی: موافقت یا دعوت تهران برای سفر بازرسان انرژی اتمی پیش از ماجرای ترور شهید احمدی روشن اعلام شده بود. برنامه ریزی این بازدید در شرایطی صورت گرفت که امریکا و اروپا از تشدید تحریم های بانکی و اتفاق نظر بر تحریم نفتی ایران در نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا خبر داده بودند.

دعوت تهران برای این بازدید می تواند گامی مثبت در جهت از سرگیری مذاکرات ایران و 1+5 قلمداد شود که بیش از یک سال است به بن بست خورده و بدبینی ها، تنش ها و تحریم ها را افزایش داده است. شاید اگر سر رسیدن بهار عربی نبود، فشارهای غرب بر تهران زودتر آغاز می شد و شکل و شدت رویارویی های فیمابین نیز متفاوت از امروز بود. موقعیت منطقه ای ایران پس از بهار عربی، امتیازآورتر از گذشته شده است. شرایط تولید و عرضه نفت طی یک سال گذشته تحت تاثیر انقلاب های خاورمیانه ای قرار داشته و فروافتادن دیکتاتورهای متمایل به غرب نیز از نفوذ مصر و اردن و عربستان در منطقه کاسته و بر هراسشان از قدرت گیری ایران افزوده است.

البته تغییرات عمده منطقه ای سبب شده است تا اسرائیل، امریکا و عربستان در اتخاذ سیاست های ضد ایرانی همسو عمل کنند و فشار را بر آن حفظ کنند تا در بحبوحه تغییرات ژئوپلتیکی در منطقه، مانع بسط نفوذ جمهوری اسلامی و یافتن متحدانی تازه از سوی آن باشند. حتی در این میان، کشیده شدن بحران سوریه به دل تحولات منطقه نیز موجب شد تا تضعیف جبهه مقاومت هم در دستور کار قرار بگیرد و در کنار فشارهای هسته ای، به ابزاری در جهت قدرت زدایی از ایران تبدیل شود.

یکی از برنامه های سرویس های جاسوسی و عملیاتی غرب و متحدان منطقه ای آن، استفاده از روش ترور و تخریب در ایران طی دو سال گذشته بوده است. در آخرین اتفاقی که هفته پیش در تهران رخ داد و بار دیگر یکی از چهره های فعال هسته ای کشورمان هدف ترور قرار گرفت، مصطفی احمدی روشن به شهادت رسید و رودررویی اتمی با ایران را در فاز ترور و تخریب نمود بخشید.

پیش از آن تهران پذیرفته و اعلام کرده بود که بازرسانی از آژانس انرژی اتمی در هفته اول بهمن ماه به تهران سفر خواهند کرد. گمانه ها حاکی از آن بود که این اقدام می تواند ترمز تحریم های نفسگیر غرب را بطور موقت بکشد و حکم تزریق آرام بخش یا داروی بیهوشی موقت به آنها در آستانه نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا باشد. حتی گفته شد که جنگی شدن ادبیات ایران و امریکا در تنگه هرمز نیز نشان دهنده قدرت نمایی پیش از مذاکره است تا با نمایش قدرت و داشتن دست بالاتر پشت میز مذاکره بنشینند.

روی همین اصل وقتی ترور احمدی روشن اتفاق افتاد، بسیاری از تحلیلگران سیاسی اینطور اظهارنظر کردند که برخی مایل به تند شدن فضای ایران و غرب و مخالف نشستن دو طرف پای میز مذاکره هستند. ایران، اسرائیل و امریکا را متهم به دست داشتن در این اتفاق می داند. اسرائیل همواره اعلام کرده که از هر گونه اختلال در روند برنامه های هسته ای و نظامی ایران – ولو با ترور و انفجار – استقبال می کند و آن را به فال نیک می گیرد اما امریکا دست داشتن در ماجراهایی نظیر ترور احمدی روشن و یا انفجار در پادگان ملارد را تکذیب کرده و آن را مغایر با اهدافش برای پرهیز از تندروی و افراطی شدن فضا دانسته است.

حال صحبت بر سر این است که ترور اخیر پیش از ورود بازرسان سازمان بین المللی انرژی اتمی و نشست احتمالی تهران و 1+5 چه معنی خواهد داشت و به مذاکرات چه سمت و سویی می دهد؟ در گفتگوهای پیشین، سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی با پیش کشیدن موضوع ترور دانشمندان هسته ای کشورمان، طرف مقابل را متهم کرد که از راه هایی نامشروع و ناجوانمردانه برای توقف برنامه های هسته ای ایران استفاده می کند ولی تاکید کرد که این روند نیز هیچ گاه منجر به دست کشیدن ایران از فعالیت هایش نخواهد شد.

منابع دیپلماتیک اعلام کرده اند که مقام های ارشد آژانس انرژی اتمی با هدف آنچه رفع نگرانی ها درباره ماهیت برنامه هسته ای ایران خوانده اند، به زودی به تهران سفر می کنند. این سفر درحالی صورت می گیرد که بازرسان انرژی اتمی پیش از ترور مصطفی احمدی روشن، معاون سایت هسته ای نطنز با او دیدار داشته اند.

سفر بازرسان بدون شک تحت تاثیر فضای این ترور و تصمیم ایران برای مجازات عاملان خارجی آن قرار دارد. وزیر اطلاعات روز یکشنبه گفت: "مجامع بین‌المللی به‌خصوص مجامع بین‌المللی حقوقی در مورد برخوردی که با دانشمندان علمی صورت می‌گیرد، باید پاسخگو باشد. این دنیای مدعی پیشرفت علمی می‌خواهد در مورد این مباحث چه بگوید؟ آیا احتمال این را نمی‌دهد که این اتفاق ممکن است فردا در کشور خودشان صورت بگیرد؟ و با روندی که اینها دارند برخورد می‌کنند قطعا در کشورهای خودشان نیز این اتفاقات خواهد افتاد."

او همچنین گفت: "ما ان‌شاءالله به حول و قوه الهی پاسخ محکمی را به این اقدامات خواهیم داد و همه‌ این مجموعه‌ها اعم از انگلیسی‌ها، امریکایی‌ها، موساد و مجموعه‌های دیگری که با آنها همراهی می‌کنند جواب قاطع و سنگین جمهوری اسلامی ایران را خواهند دید."

باید دید کشمکش ها بر سر برنامه ای هسته ایران که مدتی است به فاز تحریم و ترور وارد شده، سنگینی خود را بر فضای بازدید بازرسان و مذاکره تهران و 1+5 خواهد گذاشت یا در روندی معکوس، به عقب نشینی و تلطیف فضای گفتمانی می انجامد؟