سفیر افغانستان باید احضار می شد یا سفیر پاکستان؟

سفیر افغانستان پس از آن به وزارت خارجه ایران احضار شد که جمهوری اسلامی تصمیم گرفت به مساله حضور هواپیمای بدون سرنشین امریکایی در آسمان کشورش بعدی بین المللی بدهد و آن را به وسیله ای برای اعمال فشار سیاسی به امریکایی ها تبدیل کند و از همین رو سفیر افغانستان را فراخواند تا این توضیح را بخواهد که چرا نیروها و هواپیماهایی که به قصد تامین امنیت افغانستان در این کشور حضور دارند، تمامیت ارضی ایران را رعایت نکرده و ده ها کیلومتر وارد خاک کشور شده اند.

البته به نظر نمی رسد ایران اتهام یا قصوری را متوجه افغان ها بداند یا بخواهد شکایتی را در این باره علیه دولت همسایه تنظیم کند اما به هرحال این نکته که مبدا و پایگاه این هواپیماها کجاست و هواپیمای سرگردان یا مرموز امریکایی از کدام مرز هوایی وارد آسمان ایران شده، سوالی است که هنوز پاسخ محکمی به آن داده نشده است.

در مورد هدف و برنامه این هواپیمای پیشرفته که در ایران شکار یا ساقط شده نیز اخبار و شنیده های غیررسمی متعددی منتشر شده است اما از انجا که امریکایی ها حاضر نشده اند در این باره صادق باشند و افشاگری کنند، گمانه جاسوسی بودن پرواز این هواپیما بیش از گم شدن یا سرگردانی آن در آسمان مورد توجه و تایید قرار گرفته است.

اما به هر ترتیب علاوه بر ابراز گلایه مقام های ایرانی نسبت به حضور این هواپیمای جاسوسی و نظامی در خاک ایران و تهدید به پاسخ خشن به هرگونه تجاوز مشابه، پیگیری های وزارت خارجه ایران به جایی رسید که می بایست سفیر افغانستان را در تهران احضار می کرد تا نظر و گلایه خود را در این خصوص به دولت کشورش اعلام کند و از بروز و تکرار چنین اتفاقاتی جلوگیری کند.

از سوی دیگر بخشی از دولت افغانستان از این احضار ناخوشنودند و نسبت به این واکنش ایران ابراز تعجب کرده اند. کارشناسان افغان می گویند این عمل ایران غیر قانونی و غیرمنطقی بوده چرا که مرکز پرواز این هواپیماها نه در افغانستان بلکه در پاکستان است.

"جانان موسی زی" سخنگوی وزارت خارجه افغانستان یک روز پس از احضار سفیر کشورش، در مورد نگرانی ایران در این باره جزئیاتی را بر زبان نیاورد اما اعلام کرد که این مساله را پیگیری می کند و احتمال دارد واکنشی هم نسبت به آن صورت بگیرد.

موضوع حضور نیروهای خارجی به خصوص امریکایی ها در خاک افغانستان یک مساله مناقشه آمیز میان کابل و تهران بوده است که اگرچه در ظاهر چندان محل بحث و جدل نبوده ولی در مواردی بروز پیدا کرده و در پاره ای مقاطع تنش های خرد و ریزی را هم در روابط دو کشور ایجاد کرده است. تهران همواره مستقیم و غیرمستقیم از تداوم حضور نیروهای ناتو و امریکا در خاک افغانستان انتقاد کرده و مهم ترین دلیل عدم مشارکت و همکاری اش را در امور امنیتی این کشور، همین موضوع عنوان کرده است. البته سخنگوی وزارت خارجه افغانستان می گوید کشورش توانسته است با وجود مشکلات بنیادین ایران و امریکا با یکدیگر، روابط خود را با هر دو این دولت ها در سطح خوبی حفظ کند و مانع از آن نشود که تنش های بین این دو کشور در روابط دوجانبه کابل با واشنگتن یا تهران تاثیر منفی بگذارد.

بطور حتم نقض حریم هوایی و سپس شکار هواپیمای ناقض این حریم توسط ایران، یکی از همین مواردی است که نمی تواند بر مناسبات تهران – کابل سایه بیندازد. احضار سفیر افغانستان در تهران، صرفا جنبه دیپلماتیک داشته و برای انتقال نگرانی و گلایه ایران از عدم رعایت حریم هوایی کشورش صورت گرفته است.

با این وجود طرح این پرسش نیز بدیهی خواهد بود که آیا هواپیمای مزبور از سمت افغانستان وارد کشورمان شده یا از آسمان پاکستان؟ دولت ایران اعلام کرد که این پرنده استثنایی از خاک افغانستان وارد حریم هوایی ایران شده است؛ نکته ای که افغان ها قبول ندارند و می گویند پایگاه و مرکز این هواپیماها در پاکستان قرار دارد.