یادداشتی از محمود خوشرو، کارشناس مسائل سیاسی و اقتصادی برای دیپلماسی ایرانی.
دیپلماسی ایرانی: وزیر امورخارجه در چند روز گذشته در بن ، به منظور شرکت در اجلاس افغانستان ، بیشتر وقت و انرژی خود را مصروف پاسخگوئی به ورود مخرب افرادی به سفارت و محل اقامت سفیر انگلستان در تهران نمود . نقش سازنده ایران در منطقه و بویژه در استقرار امنیت در دو همسایه شرقی و غربی خود ، بارها توسط مجامع بین المللی و دولت ها موردستایش قرار گرفته و در اجلاس اخیر نیز بر آن تأکید شده است . درعین حال ، یکی از مشغله های صالحی دراجلاس بن ، اعتمادسازی و کاهش عواقب بسیار منفی ورود غیرمسئولانه به اماکن دیپلماتیک سفارت انگلستان درتهران ، بود . انصافا وزیر خارجه با شجاعت ، از وقوع چنین حادثه ای ، در مناسبت های مختلف در دیدار های خود در بن ، ابرازتأسف نمود و دولت و حکومت را ازاین حادثه مبرا دانست و وعده داد در آینده ، از وقوع حوادثی ازاین دست جلوگیری شود . تسلط بر زبان ، توان مذاکره و شناخت مناسبات بین المللی درشرایط کنونی ، صالحی را قادر ساخت تا جو بسیار منفی شکل یافته در سطح بین المللی را حداقل درمیان کشورهای شرکت کننده در اجلاس بن آرام کند و مواضع به شدت منفی آنها را بشکل کاملا محسوسی به سمت اظهارات مثبت و نقش سازنده ایران در منطقه ، سوق دهد و به عبارت دیگر تهدید ایجاد شده در رابط خارجی را تا حدودی به فرصت تبدیل کند .
دور از انتظارنیست که وزارت خارجه ، بخاطر این مواضع خود توسط برخی محافل و رسانه های داخلی مورد فشار قرار گیرد اما یکی از وظایف اصلی وزارت خارجه و دیپلمات ها همانگونه که در اساسنامه آن نیز تصریح شده است ، عدم وابستگی و تأثیر پذیری از گروه ها و جناح های سیاسی است . تعلیمات وزارت خارجه حکم می کند که سربازان خط مقدم جبهه دپیلماسی با تلاش خود هر روز امنیت بیشتری برای نظام و مردم به ارمغان آورند . جنس مواضع و اظهارات مقامات دیپلماتیک با محافل داخلی کاملا متفاوت است . گروه ها و دستجات سیاسی داخلی هم باید درک صحیح تری نسبت به عواقب اظهارات و اقدامات خود داشته باشند ، عرف بین الملل ایجاب می کند هر فرد ، گروه و جناح سیاسی در جایگاه و شأنیت خود ، موقعیت سنج بوده بنوعی مواضع خود را بروز دهد که برای دولتمردان به جای ایجاد تهدیدات جدید ، فرصت به ارمغان آورد . اگر اعتراضات و اعلام مواضع گروه ها و جناح های داخلی بر اساس عرف پذیرفته شده بین المللی باشد ، این امکان را دراختیار وزارت خارجه قرار می دهد که با بهره گیری از آن ، قدرت چانه زنی خود را افزایش دهد و در مذاکرات بین المللی ابتکار عمل را بشکل تهاجمی در دست داشته باشد . هر گونه عملی برخلاف کنسوانسیون های بین المللی ، وزارت خارجه را در موضع ضعف و انفعال قرار می دهد و امکان دفاع مناسب را نیز از آنها سلب می کند . چنانچه براساس همین عرف وترتیبات پذیرفته شده است که کارکنان و دیپلمات های ما در خارج از کشور فعالیت می کنند. شاید برخی بگویند در گذشته و حتی درحال حاضر نیز بصورت پراکنده ، از اماکن دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در اروپا آنطوریکه شایسته است حفاظت نشده و نمی شود و تاکنون خسارت های شدیدی نیز ازاین بابت به اموال ایران وارد شده است . ضمن تائید این موضوع خاطر نشان می کند در همه این موارد وزارت خارجه ، به موقع و شدیدا اعتراض کرده و حق و حقوق معنوی و مادی خود را طبق کنوانسیون ها و مقررات داخلی و بین المللی مطالبه کرده است . درعین حال ما همواره گروه هائی را که به اماکن دیپلماتیک ما حمله ور شده اند بحق اوباش و تروریست خوانده ایم و مقامات کشورهای متوقف فیه را نیز بابت سهل انگاریشان سرزنش کرده ایم . بدیهی است وزارت خارجه کلیه تحرکات دیگر کشورها بخصوص کشورهائی که راهکارهای غیرسازنده و خصمانه اتخاذ می کنند را بطور مستمر زیر نظر دارد و در زمان مناسب به طرق قانونی و متین ، نحوه مقابله با آنها را طراحی می کند . نظام پس از سی و اندی سال ، نهاد های مستقر و مقتدر دارد ، نیازی به حرکتهای ناهنجاروخودجوش از قبیل ورود و تخریب اماکن دیپلماتیک دیده نمی شود ، مردم مسلمان ایران نیز خواسته های خود را از طریق همین نهاد های مستقرو قانونی اعمال می کنند . حرکت های اعتراضی بر وفق قانون و عرف بین الملل ضمن نمایش مسئولیت شناسی درقبال تحولات پیرامونی ، درک و فهم بالای مردم و اقشار مختلف ، بر اقتدار نظام در محافل بین المللی نیز می افزاید .
اگر تظاهرکنندگان کمی به نتیجه اقدام خود در ورود و تخریب اماکن دیپلماتیک سفارت انگلستان درتهران بیاندیشند ، براحتی درخواهند یافت که ابتکار نظام در برخورد قاطع مجلس شورای اسلامی با سیاست های خصمانه دولت انگستان را تا حد زیادی تحت الشعاع قرار دادند و شاید بتوان گفت که یک بازی برده را به باخت تبدیل کردند . انگلستان ازاین تصمیم مجلس و تبعا دولت ایران ، به شدت شوکه شده بود ، و انجام عمل متقابل را نیز از خود سلب می دید چرا که ایران سفیری در انگلستان نداشت که اخراج کند، درنتیجه انگلستان برای جبران مافات نیاز به یک حادثه داشت . حادثه ای که تظاهرکنندگان به آسانی در اختیار آنها قراردادند و آنها نیزبه نحو مطلوبی از آن بهره جستند تا از آثار تحقیر آمیزو حیثیتی اخراج سفیرش از ایران بکاهد . با بروز این حادثه غیر قابل پیش بینی به گفته صالحی ، انگلستان ابتکار عمل را به دست گرفت و خود دستور داد کلیه اعضای سفارتش از ایران اخراج شوند و دلیل آنرا نه مصوبه مجلس ، که برخورد خشن و تخریبی تظاهرکنندگان با اماکن دیپلماتیک انگلستان در تهران و عدم امنیت جانی ، اعلام کرد و تصاویر آنرا برای جلب افکار عمومی منتشر نمود و همزمان کلیه دیپلمات های ما را نیز از انگلستان اخراج کرد. سفیر انگلستان با شرح لحظات بحرانی و روانی حمله به سفارت و حتی بیان احساسات متقابل خود و سگش هنگام وقوع حادثه ، سعی در مظلوم نمائی و تغییر اوضاع به نفع دولت متبوع خود کرد . انگلستان با استفاده از شرایط پیش آمده ، ضمن تقویت روانی خود و بازسازی روحیه از دست رفته ، مدعی صد ها هزار پوند خسارت مادی هم شده است و همزمان هم پیمانان خود را نیز به تحریم بیشتر ایران ، تشویق خواهد کرد. امید است که چنین حوادثی دیگر تکرار نشود بررسی عواقب این حادثه برای دیپلماسی ایران عبرت آموز باشد.
نظر شما :