افق روابط با اروپا تیره است

داستان استعمار پیر از گذشته با عهدنامه‌ها و امروز با تحریم‌ها علیه ایران شکل دیگری به خود گرفته است. اما این داستان‌ها داستان تکراری است و برای ایران به موضوعی تبدیل شده که شاید سال‌های سال هم به نقطه مشترکی دست پیدا نکند. تیرگی روابط ایران و اروپا در این دوران به اوج خود رسیده  و تهران منتظر است تا با راه ‌حل مناسبی از این مرحله عبور کند. دیپلماسی ایرانی درباره چشم‌انداز این روابط و تاثیر حمله به سفارت انگلیس بر تیرگی این روابط با اسماعیل بشری، کارشناس مسائل اروپا، گفتگویی داشته که در زیر می‌خوانید:

 

چشم انداز روابط ایران و اروپا با توجه به مسائلی که اخیرا رخ داده است را چگونه می‌بینید؟

این چشم انداز بستگی به رفتارهایی که دو طرف دارند و به حرکت هایی که از این به بعد از خود نشان می‌دهند، خواهند داشت. باید ببینیم که آیا دو طرف میل به کاهش تنش یا تمایل به تشدید آن دارند. آن طور که به نظر می‌رسد و آنچه که تا به امروز از جانب اروپاییان شاهد آن بودیم به سمت تشدید این تنش حرکت کردند. به عبارت دیگر اروپائیان با مطرح کردن مسائلی که شاید در برخی موارد بهانه‌تراشی هم بوده آنها را بزرگ‌نمایی کرده و متعاقب این حرکت تحریم های جدیدی وضع کردند.. بنابراین از جانب اروپا  وضعیت روابط به سمت تشدید تنش پیش می‌رود.

اگر امروز قصد داشته باشیم تا برای آینده روابط نظر دهیم افق چندان روشنی را نمی‌توان متصور بود، چراکه روند تحولات و روابط در بدترین شرایط خود وجود دارد. همچنین اگر به تک تک یا با مجموعه اتحادیه اروپا به روابط نگاه کنیم جو مناسبی وجود ندارد و باید منتظر باشیم ببینیم که آیا در آینده از جانب هر دو طرف گام‌هایی برای تعدیل مواضع‌شان برداشته می‌شود یا خیر. اگر از این تنش‌ها کمی فاصله بگیریم شاید بهتر بتوان چشم‌انداز این روابط را پیش‌بینی کرد.

 

اتفاقی که اخیرا برای سفارت انگلیس در ایران رخ داد تا چه اندازه می‌تواند عامل مهمی برای تشدید این بحران‌ها در روابط ایران با اروپا باشد ؟

این مساله بدترین شکل ممکن  برای تیره شدن روابط میان دو کشور است و باید تا مدت ها انتظار کشید که مساله به نحوی حل شود.

اتفاقی برای سفارت انگلیس در تهران رخ داد، در حقیقت مقابله به مثلی در مقابل تحریم بانک مرکزی ایران از سوی انگلیس  بود. ایران هم در مقابل این تحریم واکنش منطقی نشان داده بود و خواستار کاهش روابط شده بود. اما حرکتی که پس از آن انجام شد و حمله به سفارت انگلیس موضوع را بسیار حاد کرد و پس از آن هم به زعم برخی واکنش‌های تند انگلیس سبب شد که تیرگی روابط به اوج خود برسد. در نتیجه در چنین جو پرتنشی نمی‌توان پیش‌بینی خوش‌بینانه‌ای نسبت به اوضاع داشت.

 

اگر قصد داشته باشیم که رابطه ایران و انگلیس را موشکافانه بررسی کنیم، آیا این تیرگی به همین موارد اخیر ختم می‌شود یا مشکلات کلی‌تری در این روابط وجود دارد؟

در این روابط سوابق طولانی اختلافات وجود داشته است، همان‌طور که با روسیه هم چنین اختلاف‌هایی داشتیم با این تفاوت که امروزه با اینکه روسیه هم کم به ایران جفا نکرده، اما روابط نسبتا خوبی با هم داریم.

در روابط بین‌الملل همیشه گفته شده است که دشمنی‌ها پردوام‌تر  از دوستی هاست. چراکه دوستی‌ها معمولا به منافع کشورها برمی‌گردد. هر زمان که منافع ملی کشورها در یک راستا قرار بگیرد این دوستی‌ها پررنگ‌تر می‌شود و هر زمان که در تضاد هم قرار بگیرند دشمنی‌ها آغاز می شود.

از قدرت‌های بزرگ چه در آن زمان که با آنها همسایه بودیم و پیمان داشتیم و چه هم اکنون که از انگلیس و روسیه دور شدیم، رفتارهایی دیده می‌شود.

به روابط بین‌الملل نمی‌توان همانند دوستی میان افراد نگاه کرد، بلکه در سطح روابط میان کشورها معمولا منافع ملی حرف اول را می‌زنند و هر زمان که منافع مورد تضاد قرار بگیرند دوستی‌ها تبدیل به دشمنی خواهند شد.

 

با توجه به مسائلی که اخیرا اتفاق افتاده است دیپلماسی ایران را در قبال اروپا چگونه تحلیل می‌کنید؟

 به دلیل آنکه جو بسیار پیچیده است، نمی‌توان برداشت درستی داشت. اما اگر این مسائل به مقامات رسمی بازگردد و آنها نیز با درایت کامل با این مسائل برخورد کنند شاید بتوان گفت که اوضاع از آنچه هم اکنون هست، بدتر نخواهد شد.

اما زمانی که عناصری وارد صحنه شده و مشکلاتی ایجاد می‌کنند، اوضاع را نیز به طور کامل تحت تاثیر قرار می‌دهند، بنابراین به باور من باید این افراد راه را برای دیپلمات‌ها بازگذارند تا فعالیت‌های سیاست خارجی خود را در چارچوب‌های تعریف شده هم در دیپلماسی ایران و هم در عرف بین‌المللی پیش ببرند.

در حال حاضر در عین این‌که دیپلماسی ایرانی سعی دارد منطقی مسائل را حل کند اما مواردی پیش می‌آید که مسائل را پیچیده کرده و از مسیر خود خارج می‌کند.