حقوق بشر ابزار جدید فشار بر سوریه

سازمان ملل متحد روز دوشنبه گزارشی را درباره عملکرد نظامیان سوریه منتشر کرد، محتوای این گزارش چه بوده است؟

در این گزارش آمده است که با بسیاری از قربانیان در سوریه مصاحبه‌های میدانی انجام شده است. همچنین در این گزارش منتشر شده که به ویژه هدف آن نظامیان بوده، آمده است که ‌نظامیان مردم را سرکوب کرده و مورد تهاجم قرار دادند. این سرکوب در شرایطی صورت گرفته که به مردم تیزاندازی‌های مستقیم، ‌بدون اخطار و مکرر شده است. سلاح‌هایی که استفاده شده معمولا برای شلیک به انسان نیست و تانک‌هایی که اهداف انسانی را مورد هدف قرار داده‌اند. این گزارش منتشر شده است و اهمیت آن همزمانی‌اش با اقدامات اتحادیه عرب و تحریم‌هایی است که آنها علیه سوریه تصویب کردند.

اقدام سازمان ملل متحد در تشکیل این کمسیون از طریق شورای حقوق بشر در چه چارچوب حقوقی انجام شده است؟

اقدام شورای حقوق بشر که طبق روال پرونده‌های دیگر، گزارشگر ویژه تعیین می‌کنند، همانند آنچه که برای ایران انجام شده بود. با این تفاوت که درمورد سوریه اقدام دیگری انجام شده، چراکه رسیدگی دوره‌ای و سالانه وضعیت حقوق بشر نیست. بلکه با توجه به درگیری‌ها و تظاهراتی که در این کشور رخ داده، کمسیونی تشکیل شده غیر از چارچوب گزارشگر ویژه که این کمسیون به شکل مستقل و جدای از این ساختار به وضعیت فعلی سوریه رسیدگی می‌کند. برهمین اساس چنین  روندی طی شده و با قربانیان و کسانی که در معرض آسیب بودند، صحبت شده است. به نظر می‌رسد که این گزارش‌ها و بررسی رخدادهای اخیر کشور سوریه بیشتر در چارچوب «مسوولیت حمایت» از اتباع سوریه است.

پس از ارائه این گزارش فرایندی که باید طی شود، چه خواهد بود؟

 شورای حقوق بشر باید گزارش تهیه شده را به شورای امنیت بفرستد. در دو روز اخیر شورای امنیت نیز درصدد است که قطعنامه دیگری را علیه سوریه تهیه کند. این قطعنامه احتمالا تحریم‌های بیشتری را برای سوریه به همراه خواهد داشت. بنابراین گزارش هیات و کمسیون ویژه به درخواست شورای حقوق بشر انجام شده است. از سوی دیگر شاید مساله معمول و رایجی نباشد، اما به دلیل آنکه اتفاقات خاصی در این کشور در حال رخ دادن است، هیات ویژه‌ای مامور این بررسی شده است.

اعضای کمیته از چه کشورهایی هستند؟

اعضای آن از شخصیت‌های مستقل کشورهای مختلف است. رییس این کمسیون فردی برزیلی از متخصصان حقوق بشر و کارشناس سازمان ملل است. همچنین یکی از دو عضو این کمسیون خانمی اهل کشور ترکیه که عضو کمسیون پیشگیری از شکنجه در شورای اروپا بوده و عضو دیگری نیز فردی امریکایی عرب‌تبار است. موضوع مهم در تهیه این گزارش همکاری اتحادیه عرب، سازمان همکاری اسلامی و دیگر سازمان‌های غیردولتی و عربی فعال حقوق بشر است.

به نظر شما این گزارش چه پیامدهایی برای سوریه دربرخواهد داشت؟

به نظر می‌رسد شورای امنیت گزارش را مورد توجه قرار داده و دراعمال تحریم‌های بیشتر برای سوریه موثر خواهد بود. البته شورای امنیت بدون توجه به این گزارش نیز در حال تصویب قطعنامه علیه سوریه است که  این گزارش‌ سازمان‌های حقوق بشری هم بی‌تاثیر نخواهد بود.

این گزارش چگونه می‌تواند بر روابط کشورهای دیگر با سوریه تاثیرگذار باشد؟

برخورد کشورها باید هماهنگ با این گزارش صرف‌نظر از محتوای گزارش باشد. باید کشورها آن را ملاکی قرار داده و به حمایت از مردم مورد توجه قرار دهند. به عبارت دیگر نه می‌توان گزارش را رد کرد و نه می‌توان محتوای آن را صدردصد تایید کرد. اما به دلیل آنکه این گزارش توسط کمیته مستقل و مستند است، باید در موضع‌گیری کشورها نیز لحاظ شود و تاثیر مثبتی در اتخاذ تصمیم‌ها متناسب با شرایط این کشور داشته باشد.