نسخه لیبی برای مصر هم پیچیده می‌شود؟

مهم‌ترین خواسته تظاهرکنندگان کناره‌گیری نظامیان از قدرت و تعیین جدول زمانی برای برگزاری انتخابات است. اما قبل از برگزاری انتخابات مردم انتظار دارند که تعدیلات جدیدی در قانون اساسی ایجاد شود تا دیگر کسی سودای دیکتاتوری به سرش نزند. مردم آن چنان در پیگیری مطالباتشان اصرار دارند که با امتداد دوره انتقالی تا ماه آوریل سال آینده به شدت مخالفند و هیچ گونه تاملی را بر سر آن نمی‌تابند. خواسته دوم تظاهرکنندگان رد تعدیلاتی است که دکتر علی سلمی پیشنهاد داد و دیگر رهبران سیاسی در اجتماعشان با سرهنگ سامی عنان، رئیس ستاد ارتش نیروهای مسلح مصر بر سر آن توافق کردند. آنها هر گونه توصیه‌ای که نیروهای مسلح به حیات سیاسی مصر کنند یا هر گونه مزیتی برای نیروهای مسلح خارج از چارچوب نظارت مردمی که نماینده مجلس ملی و شورا باشد را با قدرت رد کرده‌اند.

خطر فقط بر سر به تعویق افتادن پایان دوره انتقالی نیست که بی‌شک همه مصری‌ها نظامیان را به پایان دادن به این دوره دعوت می‌کنند، وقتی که به جامعه مصری می‌نگریم به روشنی می‌بینیم که نخبگان فرهنگی و رهبران احزاب سیاسی تا چه اندازه برای آرام ساختن فضای جامعه تلاش می‌کنند؛ بلکه خطر اصلی انتخابات پارلمانی است که مخشص نیست چگونه و با چه کیفیتی قرار است برگزار شود. در بحبوحه این کش‌مکش‌ها هیچ بعید نیست که اسلام‌گرایان که تا کنون هیچ کدام از احزاب سیاسی نتوانسته‌اند به رقابت با آنها برخیزند، بتوانند کرسی‌های مجلس را کاملا قبضه کرده و بر مجلس آینده مصر مسلط شوند. خطری که از همه خطرناک‌تر است این است که در طول این مدت اتفاقات تاسف‌آوری رخ دهد که در طول دوران انقلاب علیه مبارک هیچ گاه رخ نداد. یعنی این که ارتش و مردم رو در روی هم قرار بگیرند که در آن صورت ممکن است سناریوهای خطرناکی مثل سناریوی خونین لیبی و وضعیتی که اکنون سوریه در آن به سر می‌برد برای مصر نیز تکرار شود.

تحلیل‌های بعضی روزنامه‌های امریکایی تلاش دارد این گونه القا کند که مصر در مرز جنگ داخلی خونینی است و باید از همه گونه امکاناتی استفاده کرد که وضعیت به مرز جنگ داخلی نرسد. مثلا مجله فارن پالسی نوشت که حضور میلیونی مردم مصر در جمعه گذشته این پیام بسیار مهم و قوی را به شورای نظامی داد که نباید در تحویل قدرت به حکام مدنی درنگ کند، باید محاکمه‌های نظامی را فورا متوقف کند و وضعیت فوق العاده را نیز لغو کند. این مجله تحلیل می‌کند که بازخورد سیاسی موجود در مصر این نگرانی را به وجود آورده است که احتمالا اسلام‌گرایان پیروز انتخابات مصر باشند و این مساله باعث شده تا شکاف‌ها میان جریان‌های سیاسی افزایش یابد. روزنامه نیویورک‌تایمز نیز نوشت که این حضور میلیونی بزرگترین هشدار به شورای نظامی از سرنگونی نظام سابق تا کنون محسوب می‌شود. روزنامه وال استریت ژورنال نیز این تظاهرات را پایانی برای هم‌پیمانی اسلام‌گرایان با شورای نظامی دانست. اگر به این وضعیت، خفقان شدیدی که حکومت از ترس ایجاد خلل در پرونده‌های به شدت حساس امنیتی، محاکمه روسای سابق و اعضای ارکان سابق نظام، قانون عزل سیاسی رهبران سابق نظام، پرونده‌های اقتصادی و اجتماعی را که بر مردم مصر تحمیل کرده است، بیفزاییم، می‌توانیم این گونه برداشت کنیم که انتخابات آینده انتخاباتی متفاوت با آنچه تصور می‌کنیم خواهد بود و بسیاری از وعده‌های داده شده نیز تا اطلاع ثانوی در حد وعده باقی خواهند ماند. تداوم چنین وضعیتی می‌تواند ظرفیت‌های موجود اجتماعی و سیاسی کشور را مجددا به مرز انفجار برساند و جنگ داخلی‌ای میان ارتش با مردم و مردم با مردم در بگیرد. چرا که کشور به دو پارچه تقسیم خواهد شد، عده‌ای طرفدار حکومت نظامیان خواهند بود و عده‌ای دیگر طرفدار حکومت مدنی که با هر گونه حضور نظامی در عرصه سیاسی کشور مخالفت خواهند کرد. البته یک وجه اشتراک فعلا وجود دارد و آن این که همگی از رسیدن به وضعیت لیبی می‌ترسند و آن را خط قرمزی برای خود می‌دانند.

آن‌چه تاسف‌آور است القای نگرانی از سوی امریکایی‌ها و صهیونیست‌ها مبنی بر به قدرت رسیدن اسلام‌گرایان و نظامیان و تلخی استمرار قدرت گرفتن نظامیان در مصر است. روزنامه واشنگتن تایمز در اکتبر گذشته به نقل از استفان کوک از اعضای کمیته روابط خارجی کنگره امریکا نوشت که شورای نظامی مصری اهتمامی به خواسته‌های مردم میدان التحریر ندارد. الکس فیشمن، تحلیلگر مسائل نظامی نیز در روزنامه اسرائیلی یدیعوت احرونوت نیز نوشت، شورای نظامی مصر می‌داند که بزرگترین تهدید برای مصر نه فروپاشی اقتصادی و نه مسائل امنیتی داخلی در سینا بلکه تهدید خطرناک کشیدن شدن مصر به اسلام‌گرایی افراطی است. این سیاه‌نمایی اسرائیلی نشان می‌دهد که تخریب و سرنگونی حکومت نظامیان و اسلام‌گرایان که فیشمن مدعی است که می‌خواهند به قدرت برسند خطری است که او از آن به عنوان خطر اسلامی یاد می‌کند. او به همین اکتفا نمی‌کند، این را هم می‌گوید که مصر مانند دایناسور زخمی است که در توری گیر کرده و نمی‌تواند خود را نجات دهد. او می‌گوید که حکومت مرکزی مصر در حال فروپاشی است و رهبر اسلامی جهان سنی رو به افول است.

چنین ایراداتی فقط در حد حرف نیست، بلکه کاملا برنامه‌ریزی شده و حساب‌ شده بیان می‌شود. این که تلاش می‌کنند این گونه وانمود کنند که جامعه مصر به مرز انفجار رسیده است و دائما می‌گویند که مصر به زودی منفجر می‌شود و وارد جنگ داخلی می‌شود، نشان می‌دهد که سناریوهای خونینی برای مصر طراحی کرده‌اند که اگر قدرت به سلامت از شورای نظامی به نیروهای مدنی منتقل نشود و در یک زمان معین انتخابات آزاد و مردمی برگزار نشود، این سناریوها اجرا خواهند شد.