کدام را انتخاب می‌کنید: ایران یا عربستان؟

 

چین در چند سال اخیر از دامان صرفا ایران در حوزه اقتصاد جدا شد و به نوعی دست خاندان سعود را هم گرفت. این تغیر سیاست به گونه ای بود که همگان از ان با عنوان حرکت موازی چین در منطقه خلیج فارس یاد کردند. نشریه فارن پالیسی در این خصوص می نویسد: این مساله نباید به مذاق امریکایی ها ناخوشایند باشد چرا که در روزهایی که واشنگتن نشین ها به دنبال تغییر استراتژی خود در منطقه و اجتناب از نظامی گری صرف هستند این نقش جدید چینی ها به کار آنها خواهد آمد. سیاستی که چینی ها در چند سال اخیر اتخاذ کرده اند درست مانند سیاست امریکا در سال 1981 در منطقه خلیج فارس است. در همان زمان هم امریکا دست ایران در سلطه خاندان سلطنتی پهلوی را رها نمی کرد. اما چین در این در دست نگاه داشتن همزمان دو هندوانه به دنبال تضمینی در حوزه انرژی خود است. اقتصاد چین هر روز گسترده تر از دیروز می شود و این کشور به منابع مطمئن تامین انرژی برای خود نیاز دارد. چین با توجه به پیشرفت های خود در حوزه صنعت و قطعه سازی دومین مصرف کننده نفا در جهان است. برخی پیش بینی ها حاکی از این است که چینی ها تا سال 2025 رتبه نخست در مصرف را به خود اختصاص خواهند داد. چینی ها مدت هاست که به دنبال ذخیره منابع انرژی جدید برای خود در اسری مناطق هستند اما همچنان خاورمیانه و شمال افریقا تامین کننده 70 تا 80 درصد از نفت مورد نیاز این کشور است. چینی ها برای تامین این میزان مصرف در سالهای اخیر همواره کمک های اقتصادی و سیاسی بسیاری از ایران به عمل آورده اند تا این کشور را به عنوان منبعی مطمئن در اختیار داشته باشند. بر همین اساس در منطقه خلیج فارس ایران شریک چین بود و عربستان رفیق شفیق ایالات متحده. استراتژی دوگانه چینی ها در چند سال اخیر که در آن دست ایران و عربستان را همزمان در دست گرفتند می تواند ثبات منطقه ای را به دنبال داشته باشد.

 

اتفاق ها بهار عربی و آنچه در افغانستان و عراق جاری است ساختار ائتلاف ها و اتحادها در منطقه را بر هم ریخت. زمانی که امریکایی ها پشت سر حسنی مبارک در مصر را خالی کردند زنگ خطر برای خاندان سعود به صدا درآمد و این طایفه دست دوستی به سمت چین و روسیه دراز کردند تا به امریکایی ها بفهمانند که در صورت دست از پا خطا کردن جایگزین های انها مهیا هستند. چین این چرخش خاندان سعود را مورد استقبال قرار داد و از سلسله اتفاق های جاری در منطقه برای نزدیکی به ریاض استفاده کرد. چین برای خاندان سعود شریک تجاری جذابی است چرا که این دو کشور بدون دخالت در مساله اصلاحات اجتماعی و سیاسی یکدیگر تنها و تنها به مساله اقتصاد فکر می کنند. بسیاری از چهره های سرشناس در خاندان سعود به دنبال الگو قرار دادن چین برای تبدیل عربستان به کشوری مدرن از منظر اقتصادی هستند.

 

در سال 2009 میلادی این عربستان بود که تامین کننده اصلی نفت خام چین بود. به نظر می رسد که میزان مبادله اقتصادی چین و عربستان تا سال 2015 میلادی به 60 میلیارد دلار خواهد رسید. این رقم در سال 2008 میلادی 40 میلیارد دلار بود. رقم مبادله های تجاری عربستان و امریکا در سال 2010 هم 43 میلیارد دلار اعلام شد. در سال 2009 میلادی هم ملک عبدالله از عربستان و هو جین تائو از چین قرارداد احداث خط راه اهن میان شهری از مدینه تا مکه به ارزش قریب به 2 میلیارد دلار را امضا کردند. این مساله آنچنان سر و صدایی در سطح بین المللی به راه انداخت که اکونومیست در مقاله ای طنز گونه به ممنوعیت ورود غیر مسلمان ها به این دو شهر مقدس از سوی خاندان سعود اشاره کرده و نوشت که عربستان کارگران کمونیست چینی را به اسلام در آورده است تا بتواند انها را برای به پایان رساندن کار تا سال 2013 در این دو شهر مقدس در اختیار داشته باشد .

 

فارن پالیسی در ادامه به تاثیر دوستی چین با عربستان سعودی بر رابطه پکن با تهران پرداخته و می نویسد: چین اگوست گذشته اعلام کرد که میزان صادرات نفت خام ایران به چین از ژانویه تا جولای 2011 ، 47 درصد نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته آن افزایش داشته است . ایران پس از عربستان و آنگولا سومین صادر کننده نفت به چین است. در سال 2004 میلادی ایران و چین قراردادی امضا کردند که بر اساس آن پکن 250 میلیون تن از گاز طبیعی ایران را خریداری می کند و در ازای ان در پروژه یاداوران به تهران کمک خواهد کرد. بر اساس این قرارداد ، 150 هزار بشکه نفت به شکل روزانه در 25 سال پس از این تاریخ باید در اختیار چینی ها قرار بگیرد.

 

چین و ایران با وجود نزدیکی پکن به ریاض در این چند سال همچنان بر پیوندهای اقتصادی و سیاسی خود می افزایند. تابستان گذشته بود که همزمان با چهلمین سال روابط دیپلماتیک چین و ایران ، ده ها توافقنامه تجاری و اقتصادی میان دو طرف به امضا رسید. در سال 2009 میلادی ، دو کشور در مجموع 18 قرارداد اقتصادی به ارزش 18 میلیارد دلار امضا کردند. در حال حاضر بیش از 100 شرکت چینی در ایران فعالیت دارند. سفیر چین در ایران اخیرا با حمایت از برنامه هسته ای تهران گفت: این کشور عضو معاهده منع تکثیر تسلیحات هسته ای است و بر همین اساس می تواند در حوزه هسته ای فعالیت های صلح آمیز خود را ادامه دهد.

 

در روزهایی که امریکا در افغانستان،پاکستان ، یمن و دیگر کشورهای منطقه ای درگیر است چین می تواند شریکی استراتژیک در تامین امنیت خاورمیانه با محوریت ایران و عربستان باشد. در ژانویه 2009 به عنوان نمونه ، امریکایی ها از استقرار نیروهای دریایی چین در خلیج عدن استقبال کردند. چین این روزها باید اثبات کند که آیا می تواند میان عربستان و ایران که روزهای پرتنشی را تجربه می کنند آرامشی نسبی برقرار کند؟