سفرهای پیاپی مقام های آمریکایی به عمان برای چیست

«رابرت گیتس» وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا در یک سفر از پیش اعلام نشده وارد مسقط پایتخت عمان شد و با مقام­های عالی­رتبه این کشور دیدار و گفت و گو کرد.

این دومین سفیر یک مقام عالی­رتبه آمریکایی طی یک ماه گذشته به عمان است که همانند گذشته مذاکرات نامعلومی را با مقام­های عمانی انجام می­دهد.

پیش از این «دیک چنی» معاون رئیس جمهوری آمریکا نیز به عمان آمده بود و درباره تحولات منطقه بویژه برنامه هسته­ای ایران و قیمت نفت با مقام­های عمانی به مذاکره پرداخته بود.

رابرت گیتس در هواپیما به خبرنگارانی که با وی به مسقط می­آمدند، گفته «عمانی­ها می­دانند که ما از آنها حمایت کامل می­کنیم. سلطان قابوس دوست نزدیک ما است و بسیار مهم است که اتحاد ما با دولت وی پایدار بماند و بتوانیم با وی به توافقات دیگر نیز برسیم.»

منظور از «توافقات دیگر» تا کنون مشخص نشده است. اما با وجود موضوعاتی که وی در سفر خود به عمان داشته می­توان پیش­بینی کرد، منظور وی از توافقات دیگر چه می­تواند باشد.

عمان یکی از معدود کشورهای منطقه است که با وجود حضور یکی از مهمترین پایگاه­های نظامی و هوایی آمریکا در آن، رابرت گیتس از زمان انتصابش به وزارت دفاع آمریکا به آن سفر نکرده بود. کشوری که در طول جنگ­های اخیر یکی از مهمترین پشتیبانان آمریکا برای حمله به اهداف عراق و افغانستان به شمار می­رود.

رابرت گیتس همچنین تاکید کرده بود، قصد دارد نظر سلطان قابوس را درباره اوضاع منطقه بویژه موضوع ایران از نزدیک بشنود به خصوص که مسقط و تهران از روابط بسیار خوب و نزدیکی با یکدیگر برخوردارند.

در همین حال یکی از مقام­های ارشد وزارت دفاع آمریکا تاکید کرد، در مذاکرات وزیر دفاع آمریکا با مقام­های عمانی به هیچ وجه درباره مسائل نظامی بحث و گفت و گو نخواهد شد.

در مذاکرات سلطان قابوس با گیتس چه گذشت؟

بر خلاف آنچه آن مقام ارشد وزارت دفاع تاکید کرده بود که در مذاکرات گیتس با مقام­های عمامی درباره مسائل نظامی صحبت نخواهد شد، مقام­های نظامی عمان و ایالات متحده آمریکا در دیداری جداگانه درباره مسائل نظامی به گفت و گو نشستند.

عمده مذاکرات نظامی دو طرف درباره چگونگی ارتقای همکاری­های نظامی با یکدیگر، توسعه فعالیت­های نظامی پایگاه­های آمریکا در عمان و چگونگی گسترش توان دفاعی عمان بویژه در مناطق نفت­خیز آن کشور بود.

این که این بحث­ها در چه اندازه بوده و شامل چه مفادی می­شده، اطلاعات چندانی در دست نیست. حتی درباره وسعت مذاکرات دو طرف نیز تا کنون هیچ گزارشی منتشر نشده است.

اما به نظر می­رسد درباره ایران و گزینه­های مطرح در آمریکا برای رویارویی با فعالیت­های نه چندان باب میل آمریکا مذاکراتی صورت گرفته است.

برخی منابع خبری گزارش دادند، موضوع تشدید برخورد  از سوی رابرت گیتس مطرح شده که با مخالفت صریح دولت عمان مواجه شده است. گفته می­شود سلطان قابوس حتی تشدید تحریم­ها علیه ایران را نیز مردود دانسته است.

در همین حال یکی از مقام­های عالی­رتبه وزارت دفاع آمریکا که رابرت گیتس را در سفر به عمان همراهی می­کرده، تاکید کرد، همچنان برای ایالات متحده حل اختلاف­ها با ایران از راه­های دیپلماتیک در اولویت است.

وی که نخواسته نامش در رسانه­ها مطرح شود، همچنین در حال بازگشت از مسقط به واشنگتن در هواپیما به خبرنگاران گفت: «رابرت گیتس به سلطان قابوس ابلاغ کرده که واشنگتن تلاش می­کند، موضوع اختلاف با ایران از راه­های دیپلماتیک حل و فصل شود و این موضوع همچنان در اولویت ایالات متحده است.»

اما با این حال وی تاکید کرد، وزیر دفاع آمریکا به سلطان قابوس خاطرنشان کرده، همچنان تمام راه­ها برای تعامل با ایران مطرح است اما در عین حال به حل دیپلماتیک مسائل با ایران پایبند است.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا راه حل نظامی نیز جزو راه­های مد نظر کاخ سفید هست یا خیر گفت: «بله راه حل نظامی نیز یکی از راه­ها است و این موضوع نیز برای ما همچنان مطرح است.»

این مقام بلندپایه همچنین گفت: «رابرت گیتس به سلطان قابوس خاطرنشان کرده که اختلاف­های آمریکا با ایران عمیق است و از برنامه هسته­ای تا  امور لبنان، عراق و افغانستان را شامل می­شود.»

در همین حال «رادیو سوا» وابسته به وزارت امور خارجه آمریکا قبل از سفر وزیر دفاع آمریکا به عمان اعلام کرده بود، نقش عمان به عنوان یکی از همسایگان تنگه هرمز از موضوعاتی است که وزیر دفاع آمریکا در سفر خود به عمان بر آن تاکید خواهد کرد. 

چرا عمان پر اهمیت شد؟

در طول سالیان اخیر مقام­های آمریکایی در جریان سفرهای خود به منطقه کمتر به عمان می­آمدند. با وجود این که عمان یکی از مهمترین کشورهای متحد آمریکا در خاورمیانه و منطقه خلیج فارس به شمار می­آید و یکی از بزرگترین و مهمترین پایگاه­های نظامی آمریکا در این کشور مستقر است.

البته این بدان معنا نیست که روابط مسقط و واشنگتن در طول این مدت کم­رنگ شده بود. شاید هم بر عکس این کاهش سفرها طی سالیان گذشته در تعریفی دیگر نشان از عمق روابط واشنگتن - مسقط باشد.

اما در این میان آغاز سفرهای ناگهانی مقام­های آمریکایی در یک ماه گذشته به عمان و انجام مذاکرات گسترده با مقام­های عمانی پرسش­های توام با نگرانی­ای را برای کارشناسان و تحلیلگران بوجود آورده است.

در ابتدای سال جاری میلادی هنگامی که جورج بوش رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا سفر منطقه­ای خود را به خاورمیانه آغاز کرده بود، به هیچ وجه به عمان سفر نکرد و حتی پیامی را نیز به مقام­های ارشد آن کشور نفرستاد. در آن موقع همگان این پرسش برایشان بوجود آمده بود که چه شده رئیس جمهوری آمریکا سفر به عمان را در برنامه سفری خود به منطقه نگذاشته است.

حتی برخی از تحلیلگران و کارشناسان نیامدن بوش به عمان را دلیلی بر نبود جنگی تازه در منطقه تعبیر می­کردند.

به طور مثال فهمی هویدی تحلیلگر مشهور مصری در نوشته­ای در روزنامه الاهرام چاپ مصر تاکید کرد، چون بوش به مسقط که یکی از مهمترین و بزرگترین متحدان نظامی و سیاسی آمریکا در خاورمیانه محسوب می­شود، نیامده بنا بر این می­توان نتیجه گرفت، کاخ سفید فعلا برنامه نظامی تازه­ای در منطقه ندارد.

عمان برای این از اهمیت گسترده­ای برای کارشناسان برخوردار است که این کشور در تمام نبردهای اخیر آمریکا در خاورمیانه بویژه در جریان حمله به افغانستان و عراق، به عنوان مهمترین پایگاه حمله به آن کشورها استفاده می­شد و یکی از مهمترین پایگاه­هایی که موشک­های آمریکایی به آن کشورها شلیک می­شدند یا جنگنده­ها از فرودگاه­های آن به پرواز در می­آمدند عمان بود.

حال سفر متوالی دو مقام عالی­رتبه آمریکایی یعنی «دیک چنی» معاون رئیس جمهوری آمریکا و «رابرت گیتس» وزیر دفاع آن کشور این شائبه را در اذهان کارشناسان بوجود آورده که آیا جنگ تازه­ای در راه است؟

مضافا بر آن، گیتس نقش عمان را در حاشیه جنوبی تنگه هرمز که 40 درصد صادرات نفتی جهان از آن تنگه می­گذرد را به مقام­های عمانی گوشزد کرده که می­تواند پیام­های نه چندان خوشایندی در بر داشته باشد.

بنا به گزارش­ها موضوع ایران مهمترین موضوع مورد بحث در مذاکرات گیتس با قابوس بوده است. ظاهرا کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس همگی متفق القول شده­اند که مخالفت صریح و بی­قید و شرط خود را برای انجام هر گونه عملیات نظامی بویژه با ایران را به اطلاع مقام­های آمریکایی برسانند. عمان نیز از این قاعده استثنا نیست.

سلطان قابوس به رابرت گیتس تاکید کرده با هر گونه برخورد نظامی با ایران مخالف است و حتی فراتر از آن تشدید تحریم­ها علیه ایران را بیش از این نمی­پذیرد.

وی به وزیر دفاع آمریکا تاکید کرده، این موضع موضع تمام کشورهای عربی عضو شواری عالی همکاری خلیج فارس است و ما به هیچ عنوان مایل نیستیم از این قرار خود صرف نظر کنیم.

هنوز نمی­توان گفت، آیا گیتس با دست خالی عمان را ترک کرده یا خیر. وی در حین ترک عمان به سلطان قابوس اطمینان داده حل مسئله ایران از راه­های دیپلماتیک اولویت کاخ سفید است اما گزینه­های دیگر  نیز است.