پیشنهاد اتحادیه عرب، میانجی‌گری یا اولتیماتوم؟

دمشق که در سال های اخیر سعی کرده بود وجهه خود را میان ناسیونالیست های عرب منطقه بازسازی کند و علاوه بر ایران، بر دوستان خود بیفزاید و از شماتت های همیشگی عرب های متعصب و ضد شیعه به خاطر نزدیکی اش با ایران بکاهد، در جریان تحولات چند ماهه اخیر فاصله ای بیش از گذشته با اعراب پیدا کرده و به وضوح با برخی از رهبران عرب وارد جدل شده است.

در مدتی که بشار اسد زیر فشارهای تحریمی و رسانه ای غرب قرار گرفته و متهم به سرکوب اعتراضات داخلی شده است، جز تهران و مسکو که به حمایت از اصلاحات واقعی در سوریه تاکید کرده و براندازی این رژیم را توطئه غرب و مایه برهم خوردن توازن و امنیت منطقه تلقی کرده اند، هیچ دولتی صریحا حاضر به حمایت از اسد نشده و اتفاقا جملگی آب به آسیاب قدرت هایی ریخته اند که خواهان برچیدن نظام های ایران و سوریه و حزب الله از منطقه هستند.

حال در شرایطی که سوریه کمترین حمایت و هواداری را از جانب عرب های منطقه شاهد بوده و ذره ای توجه و حساسیت نسبت به تروریست های فعال در کشورش از سوی آنها مشاهده نکرده، چطور می تواند به آنها اعتماد کند و میانجی گری اتحادیه عرب را بپذیرد؟ حتی این اتحادیه قصد داشت عضویت سوریه را به حال تعلیق دربیاورد. با این وصف انتظار نمی رود که بشار اسد پیشنهاد اتحادیه عرب را بپذیرد و مهلت 15 روزه برای گفتگو با مخالفان یا هر پیشنهاد دیگر آنها را بپذیرد.

البته رد پیشنهاد نیز موجب می شود فاصله فعلی میان سوریه و کشورهای عربی – به خصوص مخالفان ایران در منطقه – بیشتر و بیشتر شود و زمینه نزدیکی بیش از پیش آرای اتحادیه عرب با اروپا و امریکا در ضدیت با رژیم اسد فراهم آورد. درواقع پیشنهاد اتحادیه عرب به سوریه حکم اولتیماتوم را هم دارد و آنها فرض را بر این می گیرند که بعد از این پیشنهاد (که با عدم تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه همراه شد)، حجت و فرصت بر این رژیم تمام است و اسد نباید انتظار هیچ همراهی و همکاری از اعراب داشته باشد.

باید دید دولت سوریه در اوضاع کنونی، چطور سبک و سنگین می کند و آیا به درخواست اتحادیه عرب پاسخ مثبت می دهد یا خیر. همانطور که گفتیم گذشته روابط این کشور با اعراب، دوستی و اتکایش بر ایران و از سرگذراندن ماه ها تنش و درگیری بدون همیاری و دلسوزی اعراب، بشار اسد را نسبت به روسای دول عربی و نیز ترکیه، بدبین کرده و اعتماد نسبی سابق میان آنها را هم زایل کرده است.

اتحادیه عرب در نشست قاهره، گزینه های پیشنهادی خود را به مثابه "فرصتی به دمشق" روی میز گذاشت اما همزمان از سوی نماینده سوریه نیز آماج انتقادها و بی توجهی ها قرار گرفت. شیخ حمد بن جاسم آل ثانی که ریاست دوره‌ای اتحادیه عرب را برعهده دارد، ادعا کرد که خواهان خروج هرچه زودتر بحران از این کشور است. روی همین اصل پیشنهاد گفتگو میان رژیم و مخالفان را ظرف مدت 15 روز معین کرد و گفت اتحادیه عرب تصمیم دارد با دولت سوریه و مخالفانش تماس بگیرد تا آنها را برای انجام این گفتگوی ملی به قاهره دعوت کند.

حال سوال دیگری که باقی می ماند این است که اتحادیه عرب چه افراد و گروه هایی را به عنوان نماینده مخالفان پذیرفته و قصد دارد آنها را دعوت به مذاکره کند؟ تا حال چند نشست از سوی اپوزیسیون داخل و خارج سوریه تشکیل شده است ولی همواره بخش هایی از معترضان اعلام کرده اند که اینها نماینده کل مردم سوریه نیستند و نمی توانند ادعای سخنگویی یا تصمیم گیری از طرف آنها را داشته باشند. با این ازهم گسیختگی که میان مخالفان وجود دارد، باید دید اتحادیه عرب چه تصمیمی خواهد گرفت و دولت سوریه چه واکنشی به این پیشنهاد خواهد داشت.