فشار‌ها بر ایران افزایش یافته است

دیپلماسی ایرانی: در حالی که تهران همچنان فعالیت‌های هسته‌ای مورد نگرانی غرب را دنبال می‌کند، اقدام دیپلماتیکی که شامل موضوع ایران می‌شود به سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، جایی که یوکیا آمانو در آن بسیار سخت‌گیرانه‌تر از همتای اسبق خود عمل می‌کند، تغییر جهت داده است. کارشناسان متخصص در امور هسته ای ایران اینک به نشست 17 نوامبر آژانس بین المللی انرژی اتمی چشم دوخته‌اند تا در آن جمهوری اسلامی را به دلیل آنچه که آن را پاسخ ندادن به سئوالات آژانس توصیف می‌کنند؛ مورد مواخذه قرار دهند.

از زمانی که آمانو در سال 2009 ریاست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بر عهده گرفته است، این کارشناس امور منع اشاعه و نماینده سابق ژاپن در آژانس، اظهارات تند‌تری را نسبت به محمد البرادعی، مدیر کل سابق آژانس در مورد فعالیت های هسته‌ای ایران و احتمال ماهیت تسلیحاتی آن مطرح کرده است. آمانو در نشست 12 سپتامبر شورای حکام از نگرانی فزاینده آژانس در مورد فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی و احتمال نظامی بودن این فعالیت‌ها خبر داد. وی خاطرنشان کرد که در آینده جزئیات بیشتری را در مورد منابع نگرانی آژانس در مورد ایران فاش خواهد ساخت. به این ترتیب گمانه‌زنی‌ها در مورد اینکه اطلاعات حساسی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران در گزارش 9 نوامبر وی منتشر شود، افزایش یافته است. برخی دیپلمات‌های غربی اعلام کرده اند که کشور‌های غربی قصد دارند از این گزارش به عنوان پایه‌ای برای متهم کردن ایران در مورد عمل نکردن به تعهدات خود در چارچوب پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای استفاده کنند.

این در حالی است که انتشار نخستین اطلاعات در خصوص انجام ندادن برخی تعهدات از سوی ایران به تصویب قطعنامه‌ای تحریمی علیه جمهوری اسلامی در سال 2006 منتهی شد و پس از آن 3 قطعنامه دیگر نیز به تصویب رسید. اما انتظار می‌رود اطلاعات موجود در گزارش جدید آمانو موجب شود تا دولت‌ها برای تحت فشار قرار دادن بیشتر تهران از طریق تحریم‌های مضاعف اقدام کنند. از سوی دیگر گفته می‌شود که در گزارش سال 2007 جامعه جاسوسی آمریکا با ضریب بالایی از توقف فعالیت‌های هسته‌ای تسلیحاتی ایران در سال 2003 خبر داده شده بود اما به گفته دیپلمات‌ها در گزارش جدید که به صورت علنی منتشر نشده است، ضریب اطمینان کاهش یافته است.

مایکل ادلر، از مرکز بین‌المللی وودرو مدعی شده است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاعات تازه‌ای دریافت کرده که از اسناد و دیگر موادی حکایت دارد که سال‌ها پیش توسط یک زن از ایران قاچاق شده که مدتی بعد توسط آژانس‌های جاسوسی غربی از یک لپ تاپ استخراج شده است. البته تهران نیز وجود برخی اطلاعات در این لپ تاپ که در مورد فعالیت‌های هسته‌ای بوده را تایید کرده است. البته به گفته اولی هاینونن، رئیس سابق تیم بازرسان آژانس، جزئیات این موضوع از تابستان 2008 تا کنون مورد بحث قرار نگرفته است. از سوی دیگر ادلر که حوزه مربوط به آژانس بین المللی انرژی اتمی را در خبرگزاری فرانس پرس پوشش می‌دهد، اعلام کرده است که به نظر می‌رسد ایران در سال 2003 فعالیت‌های هسته‌ای تسلیحاتی را متوقف کرده باشد اما آژانس بر اساس اطلاعات جدید بر این باور است که این فعالیت‌ها پس از این زمان به خصوص پس از سال 2006 دوباره دنبال شده‌اند.  

جیم والش، یک تحلیلگر امور منع اشاعه در موسسه تکنولوژی ماساچوست بر این باور است که در صورتی که آژانس موضعی بسیار تند علیه ایران اتخاذ کرده و مدارک و اسنادی برای پشتیبانی از اتهامات وارده ارائه نکند؛ اعتبارش خدشه‌دار خواهد شد. به همین دلیل آژانس باید اطلاعاتی که به آنها استناد می‌کند را منتشر کند تا ریسک قطع دسترسی ایران به آژانس و از بین رفتن شانس‌های دیپلماتیک ایجاد نشود.

این در حالی است که در ماه های اخیر امید به دیپلماسی در مورد ایران کمرنگ‌تر شده و اقدامات آژانس بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. برای مثال حتی پیشنهاد محمود احمدی نژاد در مورد تعلیق غنی‌سازی 20 درصدی نیز که زمانی شاید راهکاری دیپلماتیک به شمار می‌رفت نتوانسته توجه غرب را به خود جلب کند. هرچند برخی بر این باورند که آمریکا و متحدانش در آن سوی آتلانتیک باید به پیشنهاد رئیس جمهور ایران توجه نشان دهند، ‌اما به نظر می رسد که آمریکا آن را رد کرده است. ویکتوریا نادلند، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این زمینه مدعی شد که احمدی نژاد قول‌های زیادی می‌دهد که عمل به آنها در ابهام قرار دارد و پیشنهاد اخیر نیز منحرف شدن از موضوع اصلی است.

باربارا اسلاوین

آسیاتایمز